زندگینامه لویی ماسینیون بنیانگذار مطالعات مربوط به تصوف اسلامی و ایرانی

لویی ماسینیون، آخرین شرق‌شناس بزرگ

لویی ماسینیون اسلام‌شناس و شرق‌شناس فرانسوی قرن بیستم بوده که در ایران‌شناسی نیز نام‌آور شده است.
تحقیقات و آثار او درباره ایران نقش مهمی در شناساندن فرهنگ ایران و تصوف و اندیشه اسلامی به جهانیان داشته
است.
لویی ماسینیون را می‌توان بنیانگذار مطالعات مربوط به تصوف اسلامی و ایرانی دانست.

تاثیر وی در این حوزه به قدری مهم است که ایرانیان، در بسیاری از مباحث مربوط به مطالعات ایران مدیون
او هستند؛ به‌خصوص در مباحث مربوط به تصوف اسلامی و ایرانی.
آثار و تحقیقات وی درباره حلاج از معروف‌ترین و معتبرترین آنها است(dot) ماسینیون دکتری ادبیات داشت و ۳۵ سال ریاست
«کرسی جامعه‌شناسی اسلامی» را در کالج فرانسه و ۳۰ سال ریاست «موسسه تبلیغات ایرانی» را در مدرسه مطالعات عالی سوربن
برعهده داشت(dot) او تالیفات مهمی درباره تاریخ، هنر و ادبیات شرق به‌خصوص روی شخصیت حلاج داشت.
آثار ماسینیون غالبا مبتکرانه هستند که از «حلاج صوفی شهید اسلامی»، «تصوف حلاج از جنبه فلسفه مابعدالطبیعی»، «مباهله مدینه و
تقدیس فاطمه(ع)» و «سلمان پاک» می‌توان به‌عنوان نمونه‌های آن نام برد.
ماسینیون در رشته ادبیات عرب نیز مدرک داشت و ادبیات فرانسه را از بهترین ادیبان فرانسه آموخته بود.
او دارای لیسانس ریاضی بود و دیپلم مطالعات عالی در ادیان داشت.
او بسیار سفر کرده بود که حاصل سفرهایش را می‌توان به خوبی در آثارش مشاهده کرد.
زندگی در الجزایر، مراکش و مدت کوتاهی در مصر، او را به خوبی با ادبیات عرب و زندگی مسلمانان آشنا
کرده بود.

آشنایی ماسینیون با ایران

سال ۱۹۳۰ میلادی بود که لویی ماسینیون پس از شرکت در یک کنگره شرق‌شناسی در
باکو از طریق رشت وارد ایران شد.
از خراسان که منطقه اصلی نگهداری اسناد مربوط به حلاج است دیدن کرد و مدتی را در فارس و شیراز
گذراند.
او دوباره در سال ۱۹۳۴ برای افتتاح فرهنگستان به ایران دعوت می‌شود ولی چون افتتاحیه با تأخیر برگزار ‌شد، وی
نمی‌تواند بماند و در مراسم شرکت کند.
او در سال ۱۹۴۰ برای عضویت در فرهنگستان ایران انتخاب شد.

در همین دوره بود که به‌عنوان استاد افتخاری دانشگاه تهران انتخاب می‌شود.
از این تاریخ به بعد ماسینیون دیگر به ایران باز نمی‌گردد تا اینکه در سال ۱۹۶۲ مراسم بزرگداشتی برایش برگزار
می‌شود که هانری کربن، همکار وی نیز در آن حضور داشت(dot) یکی از دفعاتی که او به ایران آمده بود
مصادف بود با سقوط دولت مصدق.
یکی از ویژگی‌های اخلاقی ماسینیون سراغ گرفتن و گفت‌وگو با استادان و روشنفکران دربند بود(dot) از این رو بعد از
ورود به ایران به زندان برای دیدن دکتر غلامحسین صدیقی رفت و شرایط آزادی او را فراهم کرد.
آخرین تحقیقات وی به دو شخصیت محبوب شیعه؛ یعنی حضرت فاطمه(ع) و سلمان فارسی اختصاص داشت.
رابطه ماسینیون با ایران همیشه رسمی بود و هنگام ورود همیشه از سوی مقامات رسمی مورد استقبال قرار می‌گرفت.

گفت‌وگوی بین ادیان

ماسینیون یک اسلام‌شناس بود که اسلام را نه به صورت سطحی بلکه به صورت عمیق شناخته
و توانسته بود فهم جدیدی از اسلام را به غرب معرفی کند.
ماسینیون مستشار پاپ پیوس یازدهم و دوازدهم بود و در نوشتن منشور دوم واتیکان، که در آن اسلام به رسمیت
شناخته می‌شود، نقش مهمی داشت.
ماسینیون به اسلام‌شناسی پرداخت؛ از باستان‌شناسی اسلامی گرفته که او مدت‌ها در عراق مشغول آن بود تا مسائل اجتماعی و
فرهنگی جهان اسلام.
وی درباره نهادهای سیاسی اسلام، نظریات فلسفی و کلامی، فرقه‌های اسلامی، ملل و نحله‌های اسلامی خاصه گرایش‌های باطنی اسلامی مطالب
عمیقی دارد.
او به‌خصوص درباره شیعه نظریات و آثار برجسته‌ای دارد.

ماسینیون به گفت‌وگوی بین ادیان و تمدن‌ها معتقد بود و تمام فعالیت‌های خود را بر مبنای دردها و آلام خود
قرار می‌داد.
او با تمام توان از این اندیشه خود دفاع می‌کرد.
او به آزادی بسیار معتقد و التزام داشت؛ چه آزادی فردی و چه آزادی جمعی.
در واقع او یک مسیحی بود که به شناخت و شناساندن اسلام همت گماشت و گفت‌وگو را راهکار آرامش در
دنیای پرآشوب امروز می‌دانست.
او می‌گوید: «از زمانی که مسیحی شدم تمام زندگی‌ام به حرکت و عمل تبدیل شد و تمام این زندگی صرف
جهان اسلام شد که مرا برای بازیافتن خدا یاری کرد.
این را مدیون برادران ابراهیمی خود هستم.
من نه موقعیت‌طلب هستم، نه مجادله‌طلب، اما باید بگویم در دوستی و شرافت باید به هر قیمت پاک و صادق
بود.»

  حلاج‌شناسی

ماسینیون در قاهره از طریق فریدالدین عطار با حلاج آشنا و برای همیشه شیفته او می‌شود و آثار بسیاری
در شرح آثار و احوال او منتشر می‌کند(dot) ماسینیون مانند دیگر دانشمندان به خاستگاه پژوهش خود علاقه دارد و این
علاقه او را به مبدا تصوف هم می‌رساند.
او به دوره‌ای از تاریخ تصوف پرداخت که در حقیقت فروزان‌ترین مرحله از این تاریخ است.
این دوره در حقیقت متعلق به حلاج است که استثنایی‌ترین شخصیت تصوف در قرن اولیه است.
برای نوشتن زندگی حسین منصور حلاج، ماسینیون ابتدا به تاریخ مبدا تصوف پیش از حلاج اشاره می‌کند و بعد سراغ
حلاج می‌رود، از این رو می‌توان گفت ماسینیون در تحقیقات مفصلی، شالوده کلی مطالعات درباره تصوف را با وصف کامل
زندگی و دنیای صوفیان بنا نهاد.

روزنامه فرهیختگان