چگونه محسن تنابنده برای ایفای نقش «نقی معمولی» ۱۱ کیلوگرم وزن کم کرد؟

با همه توانش ورزش کرد، پا روی دلش گذاشت و از غذای مورد علاقه‌اش، ماکارونی با سس خرسی، گذشت؛ لب به سبزی‌پلوی شب عید نزد و حتی تشنگی را تحمل کرد و بالاخره با تلاش، انگیزه و اراده‌ای مثال‌زدنی، توانست وزن کم کند. امسال نقی سریال پایتخت آن نقی قبلی نبود.

 او با غیرت و همتش، بیننده را پای تلویزیون میخکوب کرد و در میان شخصیت‌های دیگر سریال درخشید اما این تنها نقی معمولی نبود که وزن کم کرد، محسن تنابنده بازیگر نقش نقی هم برای اینکه بتواند نقشش را باورپذیر بازی کند و بدنش را روی فرم بیاورد، وزن کم کرده است؛ البته با روشی به قول خودش «من‌درآوردی»؛ روشی که او را دچار مشکل گوارشی کرد. کاهش وزن نقی در سریال پایتخت ۳ به‌عنوان یک کشتی‌گیر و کاهش وزن محسن تنابنده به‌عنوان یک بازیگر .

محسن تنابنده که‌ برای بازی در «پایتخت ۳» طی ۳ ماه ۱۱ کیلوگرم وزن کم کرده، می‌گوید: رژیم من‌درآوردی گرفتم و دچار مشکل گوارشی شدم

 آقای تنابنده! کاهش وزنی که مردم در سریال پایتخت ۳ دیدند واقعا اتفاق افتاد یا فقط اینطور نمایش داده شد؟

بله. این کاهش وزن برای خود من واقعا اتفاق افتاد و ۱۱ کیلوگرم وزن کم کردم.

 در چه مدت؟

۳ ماه.

 چطور این کار را انجام دادید؟ به متخصص تغذیه مراجعه کردید؟

نه، متاسفانه بدون نظر متخصص تغذیه این کار را انجام دادم و دچار مشکلات گوارشی شدم. به دلیل فشار کاری استرس زیادی داشتم و در کنار آن بی‌توجهی به توصیه‌های پزشکی باعث شد این کاهش وزن غیراصولی مشکلاتی برایم ایجاد کند. ضمن اینکه باید با ورزش ماهیچه‌هایم را نگه می‌داشتم تا بدنم شکل خوبی داشته باشد.

 پس به قول بابا پنجعلی مشکلتان این بود که ناهار نخورده بودید؟!

نه، مشکل این بود که رژیم غذایی من کاملا من‌درآوردی بود. ضمن اینکه اجرای رژیم غذایی در شرایط کار پرفشاری که داشتم، سخت بود. غذایی که باید در زمان مناسب می‌خوردم، در دسترسم نبود. به خاطر زمان کم و تلاش برای رساندن فیلم به پخش، نحوه غذا خوردنم دچار تغییر شده بود. همین بی‌نظمی‌ها باعث شد دچار مشکلات گوارشی شوم، بنابراین به همه توصیه می‌کنم در شرایط روانی مناسب و طبق توصیه متخصص تغذیه رژیم بگیرند.

کشتی‌گیران امروزی بیشتر از ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن کم نمی‌کنند

با توجه به شرایط وزن‌کشی در ورزش کشتی، بیشتر کشتی‌گیران کاهش وزن را تجربه می‌کنند.  شاید این اتفاق برای سنگین وزن‌ها کمتر بیفتد اما کاهش وزن در مسابقه‌های کشتی به ویژه در وزن‌های متوسط، شایع است زیرا بیشتر کشتی‌گیران ترجیح می‌دهند ۵ تا ۶ کیلوگرم وزن کم کنند و در گروه وزنی پایین‌تر با قدرت بدنی بالاتر رقابت کنند.

برای کاهش وزن کشتی‌گیرها ۲روش وجود دارد؛ یکی روش تدریجی و دیگری روش فوری. در روش تدریجی هدف این است که توان جسمی کشتی‌گیر تحلیل نرود و فرد با هماهنگی متخصص تغذیه از پروتئین و مکمل غذایی استفاده می‌کند، غذای سرخ‌کردنی و گوشت چرب نمی‌خورد و فعالیت بدنی‌اش را افزایش می‌دهد. در روش فوری، هدف این است که فرد در یکی دو روز با از دست دادن آب بدن وزن کم کند.

همان‌طور که گفتم اغلب کشتی‌گیرها ۴ تا ۵ کیلوگرم کاهش وزن را تجربه کرده‌اند. برخی هم کمتر و برخی بیشتر از این مقدار وزن کم می‌کنند.

نقی سریال پایتخت هم (با نقش‌آفرینی محسن تنابنده) برای اینکه بتواند کشتی بگیرد و در انجام فن‌های کشتی تبحر و چالاکی به دست بیاورد، مجبور به کاهش وزن شد و برای این کار لباس پلاستیکی به تن کرد اما براساس علم روز، این روش کاملا مردود است.

کاهش وزن باید با هماهنگی متخصص تغذیه انجام شود. کاهش وزن زیاد باعث می‌شود قدرت بدنی فرد کم شود و در مسابقه توان کافی نداشته باشد.

در نسل‌های گذشته کشتی‌گیرانی بودند که ۷ تا ۸ و حتی ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم هم وزن کم می‌کردند اما امروزه ورزشکاران عوارض کاهش وزن را می‌دانند و بیشتر از ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن کم نمی‌کنند. در حال حاضر کاهش وزن زیاد در مدت کوتاه بین کشتی‌گیرها مرسوم نیست.

مراد محمدی سرمربی تیم ملی کشتی آزاد نوجوانان که بین کشتی‌گیران به «نابغه وزن‌کشی» معروف است، می‌گوید:

کشتی‌گیرها مثل نقی وزن کم نمی‌کنند

لقبش «نابغه وزن‌کشی» بود؛ بس که در طول دوران ورزش حرفه‌ای خود، تغییر وزن ‌داد و توانست در مسابقه‌های مختلف، خود را به وزن دلخواه برساند.

از افتخارات این کشتی‌گیر وزن ۶۰ کیلوگرم تیم ملی کشورمان، می‌توان به کسب مدال‌ طلای جهان و آسیا و کسب مدال‌ برنز المپیک اشاره کرد. او که سال ۱۳۸۹ در اوج فعالیت حرفه‌ای خود با کشتی خداحافظی کرد، حالا سرمربی تیم ملی کشتی آزاد نوجوانان کشورمان است. مراد محمدی، این هفته، مهمان «میزگرد تغذیه» ما شده تا از تجربه‌های شخصی‌اش درباره شیوه‌های کاهش و افزایش وزن بگوید.

 شما بین کشتی‌گیرها به «نابغه وزن‌کشی» معروف هستید. چرا؟

اینطورها هم نیست. من هم مثل همه کشتی‌گیران سعی می‌کردم وزنم را پایین بیاورم و بهتر وزن کم کنم.

 چند بار وزن کم کردید؟

خیلی زیاد! آنقدر زیاد که شمارش از دستم در رفته است.

 برای وزن کم‌کردن از متخصص تغذیه هم کمک می‌گرفتید؟

راستش وزن کم‌کردن کشتی‌گیران حرفه‌ای با بقیه فرق دارد. ما معمولا سعی می‌کنیم بیشتر آب بدنمان را از دست بدهیم و معمولا وزن ازدست‌رفته‌مان بعد از کاهش وزن، فورا جایگزین می‌شود.

 من معمولا ۷-۶ کیلو و گاهی۱۰ کیلوگرم وزن کم می‌کردم اما فکر می‌کنم اگر فرد دیگری بخواهد این کار را انجام بدهد، شاید با کنار گذاشتن رژیم، وزنش به ۲ برابر وزن قبلی‌ برسد.

ما معمولا با ترفندهایی که با تجربه به آن رسیده‌ایم، وزن کم می‌کنیم. برای کشتی‌گیرها که باید طی ۱۰ تا ۱۵ سال دوران ورزش حرفه‌ایشان وزن کم کنند، مشاور تغذیه و مشاور طبی یک راهنماست اما تجربه‌های شخصی و شگردهایی که خود کشتی‌گیر در طول فعالیت حرفه‌ای به آن دست پیدا می‌کند هم بی‌تاثیر نیست.

 این کاهش وزن‌های مکرر هیچ‌وقت مشکلی برایتان ایجاد نکرد؟

کشتی‌گیرها معمولا ۲۴ ساعت قبل از وزن‌کشی، از طریق دفع آب بدن، وزن کم می‌کنند و این کم‌آبی به مرور زمان به بدن آسیب می‌رساند. معمولا کلیه آنها آسیب می‌بیند. حتی قهرمان‌هایی داشته‌ایم که کلیه‌هایشان را از دست داده‌اند. خوشبختانه من هنوز دچار عارضه خاصی نشده‌ام اما بالاخره این امکان وجود دارد.

نظرتان درباره شیوه کاهش وزن نقی معمولی در مجموعه تلویزیونی پایتخت ۳ برای رسیدن به وزن دلخواهش در مسابقه‌های کشتی چه بود؟

به نظر من، همین که این سریال طنز باعث شد مردم پای تلویزیون بنشینند و بخندند و شاد شوند، بسیار باارزش است. من با انتقادها و صحبت‌های برخی افراد کاری ندارم اگرچه برخی مسائلی را که درباره کشتی و به‌خصوص وزن کم کردن کشتی‌گیرها مطرح شد، نمی‌پسندم.

 چه مسائلی؟

معمولا کشتی‌گیرها برای وزن کم کردن رژیم می‌گیرند و طوری وزن کم می‌کنند که چربی‌های بدنشان بسوزد و فقط در ۲۴ ساعت یا یک روز آخر از طریق دفع آب بدن وزن کم می‌کنند.

برای این کار ممکن است بادگیر بپوشند و سونا بروند. شاید کشتی‌گیرها موقع تمرین و نرمش لباس گرم بپوشند اما اینطور نیست که از ۳ روز قبل بادگیر بپوشند؛ مثلا نقی ۵-۴ روز می‌دوید، در حالی که کشتی‌گیرها نرمش‌ها و تمرین‌های مختلف انجام می‌دهند و این‌طور نیست که فقط بدوند. راستش وزن کم کردن کشتی‌گیرها به این شکلی که در سریال نشان داده شد، نیست.

خیلی از ورزشکاران حرفه‌ای بعد از اینکه ورزش را کنار می‌گذارند، دچار اضافه وزن می‌شوند. این اتفاق برای شما هم افتاد؟

بله، وزن من حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم وزنم بیشتر شد و برای کنترل آن سعی می‌کنم فعالیت بدنی داشته باشم و مراقب تغذیه‌ام باشم.

نگاه روان‌پزشک

بازیگران و ورزشکاران باید مدیریت استرس را بیاموزند

دکتر محمدرضا خدایی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

هر عاملی که باعث تغییر در زندگی فرد شود، استرس است و باعث فشار روانی می‌شود. هر تغییری می‌تواند ساز و کار دفاعی فرد را تغییر دهد و افراد با توجه به قدرت تقابلشان، فشار روانی را مدیریت می‌کنند.

 برخی می‌توانند به راحتی این کار را انجام ‌دهند و آنها که نمی‌توانند، دچار بیماری یا مشکلات اضطرابی می‌شوند. کشتی‌گیرهای حرفه‌ای هم با توجه به شرایطشان با استرس‌های مختلفی مواجه‌اند.

افرادی که به ورزش حرفه‌ای روی می‌آورند، شخصیت‌های نوجو و تنوع‌طلبی دارند و تمایل دارند خودشان را در سطح جامعه نشان دهند که این خود آنها را با استرس مواجه می‌کند.

استرس‌های بیرونی مانند نوع حرفه، ورزش و مسابقه‌ای که قرار است انجام شود نیز می‌تواند فرد را دچار استرس کند. در ورزش‌های تیمی مانند فوتبال، همه افراد گروه مسئول هستند و استرس در کل مجموعه تقسیم می‌شود اما در ورزش‌هایی مثل کشتی، رقابت‌ها تک‌به‌تک است و استرس بیشتری به ورزشکار وارد می‌شود.

قوانین خاص این ورزش، رده‌بندی‌های وزنی و مسابقه‌های حذفی استرس زیادی به کشتی‌گیرها وارد می‌کند. همچنین گاهی لازم است کشتی‌گیر در زمان کوتاهی پیش از مسابقه وزنش را تغییر دهد و برای کنترل وزن دچار استرس می‌شود. برای کنترل وزن باید برنامه‌ریزی دقیقی وجود داشته باشد.

ممکن است ورزشکارها برای کاهش وزن از روش‌های غیرمعمول مانند مصرف‌نکردن برخی غذاها و مصرف برخی داروهای ادرارآور که آب بدن را دفع می‌کند، استفاده کنند.

با همه این روش‌ها وزن کم می‌شود اما عوارض زیادی به دنبال دارد و باعث می‌شود فرد اعتمادبه‌نفس لازم را نداشته باشد، بنابراین شرطی شود و فکر کند که ورزش سخت است و حتی از آن رویگردان شود. این نوع کاهش وزن باعث تحریک‌پذیری و زودرنجی، عصبانیت و گاهی افسردگی و اضطراب، حواس‌پرتی و اختلال تمرکز هم می‌شود.

در چنین شرایطی، ارتباط فرد با دیگران (خانواده و همکاران)، هم مختلف خواهدشد. روابط اجتماعی فرد دچار اختلال می‌شود و حتی باعث از دست دادن کنترل و پرخاشگری و توهین به داور هنگام بازی هم می‌شود. این مشکلات در خانواده نیز با شدت بیشتر بروز می‌کند.

ورزشکاران باید از مصرف داروها و خوراکی‌های انرژی‌زا که می‌تواند مشکلات جسمی، جنسی و روانی برایشان ایجاد کند پرهیز و با برنامه و در زمان مناسب وزن کم کنند.

بازیگران هم در شغلشان با استرس مواجه هستند اما در مقایسه با ورزشکاران قدرت جسمی کمتری در تطابق با استرس و فشار روانی دارند به‌خصوص خانم‌های بازیگر که به تناسب اندامشان توجه بیشتری دارند و بیشتر در جامعه دیده می‌شوند.

همچنین افرادی که در شغل مدلینگ هستند و به دلیل شغلشان باید تناسب اندامشان را حفظ کنند، فشار روانی مضاعفی تحمل می‌کنند. بازیگران گاهی بیکار هستند و گاهی در پروژه‌ای سنگین مشغول کارند. کار مقطعی و مشخص نبودن نتیجه و زمان کار، یکی از عوامل ایجاد استرس است اما این توصیه‌ها می‌تواند در کاهش استرس موثر باشد:

این قبیل افراد حتما باید تکنیک‌های مدیریت استرس را بیاموزند، از خودشان انتظار زیادی نداشته باشند و با موجه به میزان توانایی‌شان مسئولیت قبول کنند، مدیریت زمان را فراموش نکنند و برای کارهایی که باید انجام دهند، جدول زمانی داشته باشند.

 آنها باید برای کنترل استرس از مشاوره و کمک دیگران بهره ببرند، همه وقتشان را به کار اختصاص ندهند و زمان خاصی برای خانواده در نظربگیرند، در زمان مناسب غذای کم‌چرب و کم‌نمک بخورند و سبزی فراوان مصرف کنند. اگر به اقتضای شغلشان مجبور به کم یا زیاد کردن وزن می‌شوند، این کار را یکدفعه و در زمان کم انجام ندهند و در پایان نیز برای سلامت جسم و روان ورزش منظم و روزانه را توصیه می‌کنم.

نگاه کارشناس ورزشی

بعضی‌ها از اینکه دوسوم وزن بدن آب است، سوء استفاده می‌کنند!

امین قنبری

کارشناس ارشد تربیت‌بدنی و علوم‌ورزشی

کاهش و افزایش وزن، در کشتی، وزنه‌برداری و همه ورزش‌هایی که وزن‌کشی وجود دارد، مطرح است. در این ورزش‌ها فرد باید برای شرکت در رقابت به وزن مورد نظر برسد و حتی گرم‌ها حساب می‌شوند و گاهی ورزشکار به دلیل چند گرم کم یا اضافه از شرکت در رقابت محروم خواهد شد.

 از آنجا که بیشتر ورزشکاران تمایل دارند در رده وزنی پایین‌تر رقابت کنند، کاهش وزن بیشتر رخ می‌دهد. این نوع کاهش وزن یعنی چند کیلوگرم کاهش وزن در مدت کوتاه، عموما در کشتی‌گیرها دیده می‌شود. برای این کار ورزشکار را مجبور می‌کنند لباس پلاستیکی بپوشد و ورزش سنگین انجام بدهد.

 این کاهش وزن به دلیل از دست دادن آب بدن است. دوسوم وزن بدن را آب تشکیل داده است و برخی از مربیان از این ویژگی بدن سوء‌استفاده و در مواقع ضروری قبل وزن‌کشی از این ترفند استفاده می‌کنند.

در حرفه‌های دیگر هم روش‌های نامناسب برای کاهش وزن به کار می‌رود. مثلا افرادی که در زمینه مدلینگ و مد کار می‌کنند، برای اینکه شکل بدنشان را حفظ کنند، بعد از غذا خوردن به عمد غذا را برمی‌گردانند،

لباس پلاستیکی می‌پوشند و روی تردمیل راه می‌روند، در سونا ورزش می?کنند و با هر روشی بتوانند آب بدن را دفع می‌کنند. تنها روشی که کمک می‌کند مقدار زیادی وزن در مدت کوتاه کم شود، کم کردن آب بدن است که می‌تواند از طریق تعریق، نخوردن آب و استفاده از داروهای مدر رخ بدهد.

در ورزشکاران بعد از وزن‌کشی حساسیت روی وزن کم و فرد در خوردن آب و غذا آزادتر می‌شود. غذا خوردن با ولع و به مقدار زیاد، بدن را دچار مشکل سوءهاضمه می‌کند و سیستم گوارش نمی‌تواند غذای خورده شده را هضم و جذب کند و بدن دچار بحران خواهد شد. بسیاری از ورزشکارها به دلیل همین کاهش و افزایش وزن مکرر دچار مشکلات گوارشی می‌شوند.

بازیگران و هنرپیشه‌ها نیز بنا به زندگی حرفه‌ای و با توجه به نوع کارشان گاهی وزن کم و زیاد می‌کنند. مثلا راسل کرو (هنرپیشه) وزن خود را برای ایفای نقش در یک فیلم ۳۰ کیلوگرم کم و برای بازی در فیلم دیگر همین مقدار وزن اضافه کرد. این کاهش و افزایش وزن نه‌تنها باعث سوءهاضمه بلکه مشکلات دیگری مانند مشکلات تیرویید، ریزش مو، از بین رفتن لطافت پوست، ضعف چشم، اختلال حافظه و اختلال کارکرد مغز و کلیه‌ها و پوکی‌استخوان را به دنبال دارد.

 در ورزشکارها شرایط بهتر است چون املاح و مواد مورد نیاز بدن حتی به‌صورت مصنوعی و به شکل مکمل تامین می‌شود اما هنرپیشه‌ها شب‌بیداری و روزخوابی دارند و غذای نامناسب و غیرمقوی می‌خورند و مواد غذایی، املاح و ویتامین به مقدار کافی به بدنشان نمی‌رسد.

گرچه فرهنگ و ذات کار را نمی‌توان به راحتی تغییر داد اما باید به هنرپیشه‌ها هم مانند ورزشکاران نگاه شود و اگر قرار است وزن کم کنند، باید مواد مغذی به بدنشان برسد و زیر نظر مربی بدنساز و متخصص تغذیه این کار را انجام دهند. هنرپیشه‌ای که برای ایفای نقشی که قرار است بازی کند وزن کم می‌کند، باید در کنار رژیم غذایی ورزش کند تا بدنش دچار مشکل نشود، باید برنامه غذایی متعادل و مناسب داشته باشد و وعده‌های غذایی‌اش تعریف‌شده باشد.

باید با کمک افراد متخصص در زمینه ورزش و تغذیه شرایطی فراهم شود که هنرپیشه پس از کاهش یا افزایش وزن روال عادی زندگی‌اش را ادامه بدهد بنابراین لازم است در گروه‌های هنری، متخصص تغذیه وجود داشته باشد. این کار سختی نیست و باید کم‌کم مقدمات آن فراهم شود.

نگاه فوق تخصص گوارش

عوارض گوارشی

رژیم‌های سفت‌وسخت

دکتر شهرام آگاه

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

داشتن وزن مناسب، از عوامل مهم برخورداری از وضعیت مناسب جسمی و روانی است. این مساله به‌خصوص در سنین خاص مانند سن بلوغ و سن ازدواج بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. حتی برخی وزن را عامل مهمی در جلب‌توجه اجتماعی می‌دانند.

گاهی هم افراد برای رقابت در گروه وزنی ورزشی خاص یا بازی در یک نقش باید به وزن مشخصی برسند و مجبور به کاهش یا افزایش وزن ناگهانی و شدید می‌شوند. ا

لبته این نوع کاهش وزن آن هم در مدت کوتاه، ناشی از از دست دادن مقدار زیادی آب است. افراد برای این کار به روش‌هایی مانند نخوردن آب، مصرف مواد غذایی و داروهای مدر و روش‌هایی مانند پوشیدن لباس گرم در هوای گرم که تعریق را بیشتر می‌کند، متوسل می‌شوند که در پی آن ممکن است دچار عوارض ناشی از کم‌آبی یا عوارض ناشی از گرمازدگی شوند. البته این روش‌ها عوارض جدی دیگری نیز دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنم:

• افراد چاق اغلب کبد چرب دارند و اگرچه کاهش وزن با رژیم غذایی و ورزش به سلامتشان کمک می‌کند اما اگر کاهش وزن سریع (بیش از یک کیلوگرم در هفته) داشته باشند حل شدن چربی‌های موجود در بافت چربی و انتقال آنها به کبد ممکن است باعث تشدید بیماری کبد چرب شود.

• رژیم‌های سفت و سخت و غذا نخوردن به مدت طولانی باعث ایجاد سنگ صفرا می‌شود زیرا نخوردن طولانی‌مدت غذا، مانع از تخلیه صفرا می‌شود و تجمع صفرا در کیسه صفرا هم رسوب و تشکیل سنگ را در پی دارد. البته احتمال ابتلا به سنگ‌های صفراوی در افرادی که به مدت طولانی ناشتا می‌مانند، بیشتر است.

• حرکت طبیعی دستگاه گوارش و دفع مواد زائد نیز بر اثر کاهش وزن شدید مختل می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید یبوست شود.

• وقتی فرد مدت طولانی غذا نمی‌خورد، حرکت‌های طبیعی معده و ترشح آنزیم‌های گوارشی‌اش دچار اختلال می‌شود و اگر بعد از مدتی با حجم زیاد غذا خورده شود، معده توانایی هضم غذای مصرف شده را نخواهد داشت و فرد دچار دل درد، تهوع، استفراغ، سوءهاضمه و در برخی موارد اسهال می‌شود.

به موقع غذانخوردن و انتخاب غذای نامناسب نیز مشکلات گوارشی ایجاد می‌کند. در انسان مناسب‌ترین زمان غذا خوردن از نظر فیزیولوژیک صبح پس از بیدار شدن از خواب است. خوردن ناشتایی روی حرکت‌های دستگاه گوارش، ترشحات گوارشی و هضم و جذب غذا تاثیر دارد.

صبحانه انرژی لازم در طول روز را نیز تامین می‌کند و مانع ضعف جسمی و نداشتن انرژی هنگام کار می‌شود. همچنین چاقی در افرادی که صبحانه می‌خورند، کمتر بروز می‌کند. در کل، برای پیشگیری از مشکلات گوارشی، رعایت زمان مناسب و غذا خوردن در آرامش و سکون توصیه می‌شود.

غذا خوردن در حال حرکت، در زمان نامناسب و با استرس و بدون آرامش باعث اختلال در حرکت‌های گوارشی و ترشح آنزیم‌ها می‌شود و بر هضم و جذب غذا تاثیر می‌گذارد. مصرف فست فود و غذاهای آماده‌ای که چربی فراوان، مواد مغذی کم و ادویه زیاد دارند نیز نظم حرکت دستگاه گوارش را بر هم می‌زند و باعث ایجاد سوءهاضمه و دل درد می‌شود.

نگاه متخصص تغذیه

نظر دکتر محمدرضا وفا درباره رژیم‌های کشتی‌گیران در ایام وزن‌کشی

رژیم‌هایی که تعادل آب و الکترولیت بدن را به هم می‌ریزند

 در سریال «پایتخت ۳» اینطور نشان داده شد که نقی برای اینکه بتواند در مسابقه‌های جهانی کشتی بگیرد، مجبور بود در مدت زمان کوتاه وزن کم کند. او برای این کار به روش‌هایی مانند پوشیدن لباس پلاستیکی، ورزش سخت و سنگین و حتی نخوردن آب و غذا روی آورد. به نظر شما کاهش وزن با این روش‌ها چه عوارضی دارد؟

باید توجه داشت شرایط ورزشکاران حرفه‌ای با افرادی که برای سلامتشان ورزش می‌کنند متفاوت است. ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است با خطرهایی مواجه باشند، مثلا در برخی رشته‌های ورزشی مانند وزنه‌برداری، ممکن است ورزشکار برای اینکه بتواند رکورد جهان را بزند به رژیم?های غیراصولی و حتی دوپینگ رو بیاورد و با این کار ممکن است سلامتش به شدت به خطر بیفتد و بعدها دچار مشکلات شود. کاهش وزن خیلی شدید در مدت کوتاه غیرممکن است و حتی خطر مرگ وجود دارد.

 روش‌هایی مانند پوشیدن لباس پلاستیکی به شدت سلامت فرد را به خطر می‌اندازد زیرا کاهش وزن از طریق دفع آب بدن با سونا تعادل آب و الکترولیت را به هم می‌ریزد. در ورزش‌هایی که در گروه‌های وزنی انجام می‌شود، کاهش وزن در مدت کوتاه شایع است اما با تمرین، حداکثر می‌توان در ۲۴ ساعت ۲ کیلوگرم وزن کم کرد و کاهش وزن بیشتر غیرممکن و فوق‌العاده خطرناک است. ایده‌آل این است که ورزشکار وزنش را در فاصله زمانی مناسب کم کند.

 نقی به‌خاطر اینکه نمی‌توانست مثل بقیه غذا بخورد، عصبی و تحریک‌پذیر شده بود. آیا این امکان وجود دارد که ورزشکارانی که مجبور به کاهش وزن هستند، این کار را بدون محدودیت شدید انجام دهند؟

اگر برنامه‌ریزی و زمان مناسب وجود داشته باشد، ورزشکاران می‌توانند با الگوی غذایی مناسب بدون محدودیت شدید وزن کم کنند. برای هر فرد براساس وزن هدف، محدوده انرژی مورد نیاز مشخص، انرژی دریافتی کنترل و برنامه غذایی تنظیم می‌شود.

 به طور کلی سالم‌ترین روش، کاهش وزن با رژیم غذایی و ورزش است و لازم است علاوه بر رژیم غذایی حتما برنامه ورزشی مناسب وجود داشته باشد تا بافت ماهیچه‌ای تخریب نشود چون اگر چنین اتفاقی رخ بدهد، فرد ضرر می‌کند. هدف اصلی کاهش وزن، کاهش بافت چربی اضافی است و اگر به جای بافت چربی، بافت عضلانی بدن از دست برود، سلامت فرد به خطر خواهدافتاد.

 همه سخت‌گیری‌ها بعد از وزن‌کشی کنار گذاشته شد و نقی بعد از آن یک‌دفعه با ولع حجم زیادی آب و غذا خورد. این محدودیت و بعد زیاده‌روی چه تاثیری بر سلامت دارد؟

به هر حال این سریال طنز بود و شاید برای خنداندن مخاطب از ترفندهایی استفاده شد. چنین اتفاقی در واقعیت نمی‌افتد. اگر ورزشکار با زحمت وزن کم کند و بعد با پرخوری دوباره به وزن قبلی برگردد، به ضرر او تمام می‌شود. رژیم پرکالری باعث می‌شود در مدت کوتاه وزنی که فرد از دست داده، دوباره برگردد زیرا سلول‌های چربی در بدن از بین نمی‌روند و با کاهش وزن فقط اندازه‌شان تغییر می‌کند.

 با پرخوری پس از کاهش وزن، سلول‌هایی که اندازه‌شان کم شده است، در مدت کوتاه دوباره به اندازه قبلی برمی‌گردند و چاقی خطرناک‌تر به وجود می‌آید و مشکلات متابولیک ایجاد خواهدشد.

 به هر حال کشتی‌گیرها به تناسب شرایط حرفه‌ای‌شان گاهی مجبور می‌شوند وزنشان را کم یا زیاد کنند. شما چه توصیه‌های تغذیه‌ای به آنها دارید؟

در همه رشته‌های ورزشی مانند کشتی، وزنه‌برداری و ژیمناستیک که رقابت در گروه‌های وزنی انجام می‌شود، افرادی که قصد دارند در گروه خاص فعالیت کنند، باید سعی کنند وزنشان را در محدوده مجاز ثابت نگه‌دارند.

مثلا برای فردی که کشتی را با وزن ۶۰ کیلوگرم شروع می‌کند و در پایان ۱۰ سال فعالیت ورزشی به دلیل افزایش سن و کاهش متابولیسم به گروه وزنی ۹۰ کیلوگرم می‌رسد، بهتر است ۳۰ کیلوگرم افزایش وزن به تدریج ایجاد شود و فرد هر ۳ سال در یک گروه وزنی کشتی بگیرد.

البته ایده‌آل این است که فرد وزنش را ثابت نگه دارد و انحراف وزنی نداشته باشد مثلا اگر در وزن ۵۸ تا ۶۰ کیلوگرم کشتی می‌گیرد، در زمان استراحت حداکثر به ۶۳ کیلوگرم برسد و در عمر ورزش حرفه‌ای وزنش را مدیریت کند. نکته مهم این است که برای هر فرد با توجه به سن، قد، نوع استخوان‌بندی و ترکیب بدن یک وزن ایده‌آل وجود دارد که بهترین وزن برای او است.

محدوده‌ای بالاتر و پایین‌تر از این عدد طبیعی است و بالاتر از این مقدار اضافه وزن و چاقی در نظر گرفته می‌شود. مهم است که ورزشکاران به این موضوع توجه داشته باشند و سعی کنند در گروه وزنی‌ای کار کنند که در پایان کار ورزشی خیلی از حداکثر وزن طبیعی‌شان بالاتر نروند. افراد حرفه‌ای وقتی فعالیت ورزشی را کنار می‌گذارند و الگوی غذایی‌شان تغییر می‌کند، شاید در فاصله ۲ تا ۳ ماه ۲۰ کیلوگرم وزن اضافه کنند که بسیار خطرناک است. این موضوع در فوتبالیست‌های حرفه‌ای و سایر ورزشکاران دیده می‌شود.

داشتن برنامه غذایی منظم در درازمدت و وزن مناسب برای همه افراد به‌خصوص ورزشکاران لازم است و گروه پزشکی باید اطلاعات لازم را در این باره در اختیار ورزشکاران قرار دهند. در واقع این حق اخلاقی آنهاست که بدانند حداکثر وزن مجازشان چقدر است و چقدر دارند از این محدوده دور می‌شوند.

برویم سراغ خود آقای بازیگر؛ محسن تنابنده برای اینکه نقش یک کشتی‌گیر را بازی کند با تمرین ورزشی شدید، در ۳ ماه ۱۱ کیلوگرم وزن کم کرده و به دلیل استرس و فشار کاری زیاد و تغذیه نامناسب دچار مشکلات گوارشی شده است. نظر و توصیه شما در این باره چیست؟

کاهش وزن یک مساله است و نحوه کاهش وزن مساله‌ای دیگر. شاید ۳ تا ۴هزار نوع روش کاهش وزن در دنیا وجود داشته باشد، برخی رژیم‌ها ظاهر جذابی دارند اما به شدت سلامت را تهدید می‌کنند مثلا رژیمی به اسم رژیم «بستنی خوشمزه» وجود دارد که بالاخره باعث کاهش وزن می‌شود اما مشکل‌های زیادی برای فرد به دنبال می‌آورد.

در کل، کاهش وزن باید اصولی باشد. وقتی فرد به متخصص تغذیه مراجعه می‌کند، تاریخچه پزشکی و مشکلات جسمی او بررسی می‌شود و آموزش‌های لازم درباره انتخاب خوراکی‌ها دریافت می‌کند. راحت‌ترین راه کاهش وزن، گرسنگی‌کشیدن است اما به دلیل عوارض فراوانی که دارد، کسی سراغش نمی‌رود.

اگرچه ورزش راه مناسبی برای کاهش وزن است، اما ورزش بی‌رویه و سنگین نیز می‌تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد. اگر بازیگر برای بازی در نقش خاصی مجبور به کاهش یا افزایش وزن است، باید این کار را با کمترین عوارض و با راهنمایی متخصص انجام دهد.

 این موضوع باید در قرارداد حرفه‌ای مورد توجه قرار بگیرد و هزینه آن پرداخته شود تا فرد بتواند با روش سالم وزن کم کند و به خود آسیب نرساند. ایشان هم روش غلطی را برای کاهش وزن انتخاب کرده و متاسفانه دچار آسیب شده‌اند. این کاهش وزن غیراصولی ممکن است در درازمدت آثارش را بیشتر نشان دهد.

 اغلب بازیگران هنگام کار نمی‌توانند تغذیه درستی داشته باشند و نظم غذایی‌شان به هم می‌خورد. این موضوع چه تاثیری بر سلامت آنها دارد و چطور می‌توانند در شرایط کاری سخت مراقب تغذیه‌شان باشند؟

متاسفانه عملکرد گروه‌های کاری در ایران با شرایط ایده‌آل فاصله دارد. این موضوع در همه مشاغل دیده می‌شود.

تهیه‌کننده‌ها باید استانداردها را رعایت کنند. مسلم است بازیگری که تمام روز مجبور به حضور در شهرک سینمایی است، دسترسی به غذا ندارد. مسئولان تیم کاری همان‌طور که نگران کیفیت کار هستند،

 باید نگران سلامت کارکنان هم باشند و در کنار گروه از راهنمایی یک مشاور تغذیه خوب کمک بگیرند تا با توجه به شرایط افراد گروه، برنامه غذایی برایشان تنظیم شود. شاید کسی فشار خون، قند یا بیماری قلبی داشته باشد. همه افراد نمی‌توانند یک جور غذا بخورند.

بخشی از این موضوع نیز مسئولیت فردی است یعنی فردی که می‌داند قرار است به محل کار برود، از روز قبل می‌تواند غذای ساده و سالم مانند نان و پنیر و سبزی و چند میوه برای میان‌وعده همراه خود ببرد و هر ۲ ساعت در زمان استراحت مصرف کند.

اگر کسی دانش کافی داشته باشد، روش درست را اجرا می‌کند و در غیر این‌ صورت باید از مشاور و متخصص تغذیه راهنمایی بگیرد. متخصص تغذیه فرد را در مورد خوراکی‌هایی که می‌تواند در طول روز بخورد، راهنمایی می‌کند.

نباید فراموش کرد که برای حفظ سلامت کافی است با فکر و منطق غذا بخوریم. اگر به مساله ساده‌ای مانند غذا خوردن توجه نشود، طبیعی است بعد از ۲ تا ۳ ماه مشکلات و آسیب‌های جسمی در افراد دیده شود.

 حرف یا نکته آخر؟

همه کارها باید منطق داشته باشد. گاهی ما درباره موضوعی اطلاعات کمی داریم و دلیل نمی‌شود که تصور کنیم این موضوع کم‌اهمیت است. گروه‌های سینمایی اطلاعات کافی در زمینه سلامت ندارند و به اندازه کافی به این موضوع اهمیت نمی‌دهند در حالی که همه مسایل مرتبط با سلامت مهم هستند. سلامت، کیفیت زندگی را تعیین می‌کند و بی‌توجهی به آن آثار درازمدت دارد و ثابت شده است اگر فردی سالم زندگی نکند، نه‌تنها سلامت خودش بلکه سلامت ۲ نسل بعد خودش را نیز به خطر می‌اندازد.

سلامت