راهکارهایی برای تنظیم زمان خواب دانش آموزان

یکی از مهمترین نکته ای که برای افزایش بهره وری دانش آموزان باید در نظر
بگیرید این است که باید دانش آموز به اندازه کافی بخوابد و با راندمان و انرژی
و هوش و حواس کامل سر کلاس حاضر گردد ما در این مطلب از پرشین وی
قصد داریم برای شما عزیزان نکات تنظیم ساعت خواب دانش آموزان را به اشتراک
گذاریم.

تنظیم ساعت خواب دانش آموزان

همه ما، در هر سن و جایگاهی، تحول را به سادگی نمی‌پذیریم و تحول برایمان ، با اضطراب و هیجانی
نهفته و گاه بارز و آزاردهنده ،همراه است.
فرا رسیدن فصل درس و مدرسه برای کلاس اولی‌ها، تحولی بزرگ و برای با تجربه‌ها و دانش‌آموزان دیگر، دغدغه‌ای مجدد،
پس از استراحت و تعطیلی تابستان است.

در این بین ، لزوم تغییر در زمان خواب و استراحت کودکان ،هنگام شروع مدرسه و امتناع و لجبازی خاص
آنها در مقابل خواب و استراحت، حکایتی به قدمت تاریخ دارد.
اگر با آغاز درس و مدرسه همراه شود، به معضلی آزاردهنده تبدیل می‌شود.
در بررسی که در پی می‌آید، راهکارهایی برای تنظیم زمان خواب و استراحت دانش‌آموزان در هفته‌های اول شروع سال تحصیلی
ارائه شده است.

● خواب، معضلی کودکانه با شروع فصل پاییز و فرا رسیدن سال تحصیلی جدید، یکی از مشکلات والدین – یعنی
تنظیم زمان خواب و استراحت کودکان – نیز از راه می‌رسد.
تغییری که چندان خوشایند کودکان نیست.
برای کلاس اولی‌ها ،تاکنون زمان مشخص برای خواب و بیداری وجود نداشته، که اگر هم داشته، با هر تفریج و
گردشی به سادگی تغییر یافته و به هم خورده است.
کمی بزرگ‌ها نیز، پس از سه ماه تعطیلی، علاقه‌ای به خوابیدن در زمان مشخص ندارند، چرا که به طور ذاتی
از قرار گرفتن در چارچوب و قوانین می‌گریزند…
ایجاد تحول به صورت تدریجی، بهترین و آسان‌ترین شیوه تنظیم ساعت خواب و بیداری کودکان است.

تنظیم ساعت خواب دانش آموزان

● نخستین حرکت‌های به سوی نظم خواب و استراحت کافی و در نتیجه شاداب بودن کودک، فراگیری بیشتر کودک را
در پی دارد.
اما پژوهش‌ها نشان می‌‌دهد، ۲۵ درصد کودکان و والدین آنها ،بر سر مسئله خواب با مشکل روبه رو هستند، پژوهشگران
راهکارهای ساده‌ای را برای تنظیم خواب کودک به این شرح ارائه می‌کنند: ▪ روی زمان خوابی که برای فرزندتان در
نظر گرفته‌اید، تأکید داشته باشید، حتی اگر با مخالفت او رو به رو شدید.

امّا تأکید شما نباید به صورت تحکم و دعوا بیان شود، بلکه با برنامه‌ریزی درست و گوشزد کردن زمان خواب
و استراحت، به نتیجه مطلوب می‌رسید.
▪ در مقابل لجبازی فرزندتان صبر داشته باشید، دعوا و مجادله راه حل صحیحی نیست.
▪ از والدین موفقی که برنامه منظمی برای فرزندانشان در نظر گرفته و در اجرای آن نیز موفق بوده‌اند، کمک
بگیرید.

▪ برای مدتی همراه فرزندتان بخوابید و بعد از به خواب رفتن او، از کنارش بلند شوید.
در واقع مقدمات خواب مثل مسواک زدن، پوشیدن لباس خواب و …
را همراه او انجام بدهید تا به گمان اینکه همراه شما می‌خوابد، لجبازی نکند.
این کار دروغ گفتن به کودک نیست .
همراه شدن و اطمینان دادن به او است.

● چرا کودکان از خواب می‌گریزند؟

بسیاری از کودکان با وجود خستگی زیاد و خواب‌آلودگی، خوابیدن را دوست ندارند و
برای بیدار ماندن با خود و دیگران نبرد می‌کنند.
دلیل این رفتار، پرتحرک بودن ذاتی کودکان و علاقه آنها به جستجو کردن، شناختن، کنجکاوی و بازی و تفریح است
و به همین دلیل فکر می‌کنند با خوابیدن فرصت دست یافتن به تازه‌ها از دست می‌رود.
از طرفی دوست دارند بزرگ بودن را تجربه کنند و همه آنها را کودک نپندارند.

نکات تنظیم ساعت خواب دانش آموزان

روان شناسان به دلیل این شناخت‌ها، تأکید دارند که زمان خواب و بیداری کودکان باید براساس ویژگی‌های فردی آنها و
میزان نیاز آنها به خواب یا به اصطلاح «ضریب خواب» تنظیم شود .
این تفاوت‌های فردی نیز چندان متفاوت نبوده و می‌توان با اندکی تفاوت

برنامه دقیق و منظمی را در نظر گرفت.
به ‌طور مثال، متوسط نیاز یک کودک ۵ ساله به خواب و استراحت، ۱۱ ساعت در طول شب است.
بنابراین اگر کودک باید ساعت ۷ صبح برای رفتن به مهد کودک یا مدرسه آماده شود، باید ساعت ۸ شب
خوابیده باشد.
بنابراین با توجه به ویژگی‌های فردی، میزان تحرک هر کودک و خصوصیات خاص او زمان مناسبی را برای خواب و
استراحت او در نظر گرفت.
مشورت با متخصص اطفال نیز شیوه مناسبی است.

● تنظیم زمان مناسب

تنظیم زمان مشخص برای خواب، ساعت بیولوژیک بدن را تنظیم کرده و ساعت خواب و بیداری
کودک به طور طبیعی پس از گذشت مدتی منظم می‌شود.
اشاره کردیم که یک کودک ۵ساله به ۱۱ساعت خواب در طول شب نیاز دارد، از این رو می‌توان برنامه منظمی
را به این شکل برایش در نظر گرفت: ▪ ۳۰/۷ دقیقه شب، نوشیدنی گرمی مثل یک لیوان شیر (چای اصلاً
توصیه نمی‌شود) به او بدهید، سپس از او بخواهید مسواک زده و به دستشویی برود.
او را به رختخواب هدایت کنید و برایش کتاب بخوانید (کتاب‌های ترسناک اصلاً توصیه نمی‌شود).
▪ ساعت ۸، چراغ اتاق فرزندتان را خاموش کنید.

تنظیم ساعت خواب دانش آموزان

▪ اگر این برنامه به‌طور مرتب و هر شب در ساعت معین تکرار شود، به عادتی فراموش نشدنی در کودک
تبدیل می‌شود که پس از مدتی بدون نیاز به همراهی یا تذکر شما انجام ‌می‌شود.
▪ هنگامی که فرزندتان خوابید، از ایجاد هر گونه سر و صدای ناگهانی جداً بپرهیزید، چرا که از خواب پریدن
کودک باعث به هم ریختن زمان خواب او و کسلی و کلافگی او می‌شود.

● تختخواب فقط برای خوابیدن است

با وجود تأکید روان شناسان برای تنظیم زمان مشخص برای خوابیدن کودک، اما نباید
نکته‌ای را فراموش کرد و آن اینکه کودک باید زمانی به رختخواب برود که کاملاً آماده خوابیدن است، یعنی اینقدر
خسته و خواب آلوده باشد که به محض رفتن به رختخواب، بخوابد.
از طرفی نباید زمانی که کودک برای خوابیدن آماده است، کنار والدین و یا در اتاقش تلویزیون تماشا کند، به
ویژه اگر در کنار والدینش و بدون آماده شدن برای خواب و یا دراز کشیدن در تخت خود، تلویزیون تماشا
کرده و با همان وضعیت بخوابد.

به عقیده روان شناسان، زمانی که کودک در مکانی غیر از تخت خود به خواب رفته و نیمه‌های شب، در
رختخواب خود بیدار شود، زمان و مکان را گم کرده و با «خواب گردی» سعی می‌کند به طور ناخود‌آگاه به
مکان اولیه خود باز گردد، تکرار این وضعیت کودک را خواب گرد خواهد کرد.

بنابراین پس از آماده شدن کودک برای خواب، او را به رختخوابش هدایت کنید تا بدون تغییر وضعیت بخوابد.
یکی دیگر از مشکلات والدین، امتناع کودکان از خوابیدن در تخت‌شان است.
این امتناع با آغاز فصل مدرسه به ویژه در کلاس اولی‌ها نمود بیشتری می‌یابد، بنابراین والدین باید صبر و حوصله
بیشتری به خرج بدهند.

بیشتر بدانید از تنظیم کردن خواب دانش آموزان

این بی‌نظمی‌ها در خواب سبب به هم خوردن ساعت بیولوژیک بدن شده و فرد نمی‌تواند با انرژی
و سرحال روز خود را شروع کند. خوب است بدانید که هورمون رشد در طول خواب شبانه ترشح
می‌شود، این هورمون عامل رشد همه ارگان‌های بدن بویژه در کودکان و نوجوانان است،
شب بیداری‌های طولانی نه تنها نظم زندگی را به هم می‌زند بلکه در رشد بدن نیز
به طور جدی اختلال وارد می‌کند. چند روزی بیشتر به آغاز سال تحصیلی باقی نمانده
و تنظیم ساعات خواب بچه‌ها یکی از دغدغه‌های فکری این روزهای برخی از والدین است.

ثریا منزوی کجیدی، روانشناس در گفت‌و‌گو با «ایران» نکاتی کلیدی برای راحت‌تر برخورد
کردن با این معضل ارائه داده که حتماً در این روزها به کار می‌آید.برقراری نظم و انضباط
در منزل به عهده والدین است البته نباید خانه را با پادگان اشتباه گرفت و قوانین خشک
و بی‌روحی را در خانه وضع کرد، از طرف دیگر نباید شیرازه کار هم از دست در رفته و هرج
و مرج به وجود بیاید و بچه‌ها هر کاری که دلشان خواست انجام دهند.

منزوی کجیدی با اشاره به نظمی که از کوچکترین ذره تا بزرگترین آن در جهان آفرینش
وجود دارد، می‌افزاید: باور کنید  اگر نظم را در زندگی خود حاکم کنید، حتماً زندگی بهتری
خواهید داشت، البته نظم فقط به این خلاصه نمی‌شود که هر چیزی را سرجای خود قرار دهید
بلکه در زندگی نظم شامل رعایت ساعت خواب و بیداری، رعایت رژیم غذایی مناسب،
رعایت زمانبندی مناسب برای انجام کارهای روزانه و تفریح و…می شود.

تنظیم ساعت خواب دانش آموزان

برای اینکه بتوانید نظم در ساعات خواب و بیداری فرزندان را به زندگی برگردانید
در نخستین قدم سعی کنید در ساعت‌های ابتدایی شب، شام را میل کنید تا زمان
خواب غذا هضم شده باشد. مصرف لبنیات یا حتی یک عدد سیب بعد از غذا به داشتن
خوابی آرام و راحت کمک خواهد کرد.

به گفته او، بعد از تاریک شدن هوا بچه‌ها را به انجام بازی‌هایی تشویق کنید
که هیجان کمتر و آرامش بیشتری به همراه داشته باشد، سعی کنید فرزندتان
را قبل از خواب به نقاشی کشیدن یا کتاب خواندن ترغیب کنید، خود شما هم می‌توانید
کنار تخت کودک نشسته و برایش کتاب داستانی با حجم کوتاه بخوانید

تا زودتر پلک‌هایش سنگین شده و خوابش ببرد، بهتر است هر شب نیم ساعت،
زمان خواب را جلو بیندازید تا بتدریج ساعت خواب فرزند دانش‌آموز شما تنظیم شود؛
به خاطر داشته باشید که میهمانی رفتن‌های طولانی یا تا دیروقت میهمان داشتن
در به هم ریختن برنامه‌ها تأثیر زیادی دارد.خیلی از بچه‌ها هنگام خوابیدن از مسواک
زدن امتناع می‌کنند و وقتی به رختخواب می‌روند بعد از نیم ساعت، مسواک زدن
و دستشویی رفتن یا مرتب کردن لباس و کیف مدرسه را بهانه می‌کنند.

تبیان /ion