خواب یکی از مهم ترین رفتارهای آدمی بررسی بی خوابی و پرخوابی

همه انسان ها نیازمند خواب کافی هستند کمبود خواب و پرخوابی هر دو به یک اندازه می توانند آسیب
جدی در طولانی مدت بر بدن برسانند همه افراد نیاز مند ۸ ساعت خواب مفید در شب هستد اما برخی از
افراد با اختلال خواب دست و پنجه نرم می کنند و خیلی ها بیش از حد می خوابند و برخی از افراد
بی خواب می شوند که همه ریشه و دلایل خاص خود را دارد ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم علت بی خوابی و پرخوابی را
مورد بررسی قرار دهیم.

علت بی خوابی و پرخوابی

خواب، یکی از مهم ترین رفتارهای آدمی است که تمام عمر با او همراه است این رفتار، یک دست و
فراگیر در حیوانات از حشرات تا پستانداران نیز ملاحظه و بررسی شده است.
درواقع خواب، یک سری جریان های مغزی است که برای عملکرد صحیح ضروری بوده و محرومیت طولانی از آن، باعث
تعداد زیادی مشکلات جسمی و آسیب های شناختی مانند اختلال در حافظه، جهت یابی، تمرکز و…
می شود و حتی در مواردی به مرگ منتهی می گردد.محرومیت از خواب
دوره های طولانی مدت محرومیت از خواب، گاهی به از هم پاشیدگی انسجام ذهن، توهم و هذیان منجر می شود.
افراد محروم شده از خواب، تحریک پذیر، عصبی و در برخی موارد بی حال هستند.

دلایل بی خوابی Insomnia

بی خوابی عبارت است از وجود مشکل در آغاز یا پیوستگی خواب که بیشترین شکایت افراد را در
زمینه خواب به خود اختصاص داده است.
این مسئله به صورت گذرا یا کوتاه مدت و درازمدت دیده می شود.
بسیاری از افراد، بی خوابی گذرا یا کوتاه مدت را بدون داشتن بیماری خاصی تجربه کرده اند.

به طور علمی، بی خوابی را چنین تعریف می کنند: راضی نبودن از کیفیت یا مقدار خواب که با مشکلاتی
در آغاز، تداوم، بیدارشدن های مکرر و سختی در دوباره به خواب رفتن، صبح خیزی و ناتوانی در دوباره خوابیدن
همراه است.

بررسی علت بی خوابی و پرخوابی

طبق آمار علمی، تقریبا یک سوم جمعیت آمریکا در طول سال، بی خوابی را به شکل جدی تجربه کرده اند
که حدود ۹% آنان دچار بی خوابی پایدار می شوند.
آمار دقیق تعداد افراد مبتلا به بی خوابی درکشورمان را نداریم، اما این مشکل به وفور در افراد مختلف از
هر قشری دیده می شود.

متاسفانه نزدیک به نیمی از افراد مبتلا به این ناراحتی، در پی خوددرمانی برآمده و خود برای رفع مشکل از
الکل یا داروهای خارج از استاندارد علمی استفاده می کنند.

در مورد علت بی خوابی و پرخوابی باید گفت
دوره های گذرای بی خوابی اغلب به اضطراب مربوط بوده و درواقع نتیجه یک موقعیت دلهره آور مثل آمادگی امتحان
یا مصاحبه شغلی است.
بی خوابی های گذرا در انسان، زمان سوگواری، از دست دادن عزیزان یا هر تغییری در زندگی یا بعد از
استرسی ناگهانی روی می دهد.

بسیاری از افراد، بی خوابی گذرا یا کوتاه مدت را بدون داشتن بیماری خاصی تجربه کرده اند.

این موقعیت ها خطر جدی برای سلامتی ندارند ولی گاهی در افراد مستعد و آسیب پذیر در پی یک بی
خوابی شدید و ناگهانی، افس علت بی خوابی و پرخوابی ردگی یا به هم ریختگی تفکر پدید می آید.
در بی خوابی های گذرای موقعیتی، استفاده کوتاه مدت از داروهای ترمیم کننده خواب، مشکل را مرتفع می سازد.

گهگاه بی خوابی، فقط گزارش خود فرد بوده و در اصل احساسی درونی است و مدارک و شواهد، موید آن
نیست، مثلا شخص اظهار می کند که ۱ تا ۲ ساعت زمان صرف شده تا به خواب برود و در
طول شب به کرات بیدار می شود، ولی اطرافیان یا حتی ثبت خواب شبانه، چنین گزارشی را تایید نمی کنند.
این درک اشتباه از کیفیت خواب در افرادی که بیماری خاص روانپزشکی ندارند یا گاهی در افرادی با رفتارهای وسواس
گونه نسبت به جسم و سلامتی ملاحظه می شود.

پرخوابی؛ Hypersomnia

پرخوابی مفرط، وضعیتی جدی، خطرناک ناتوان کننده و حتی تهدیدکننده حیات است.
این عارضه نه تنها فرد مبتلا بلکه خانواده، همکاران و به میزان وسعت ارتباطات فرد دیگران را تحت تاثیر منفی
خود قرار می دهد.
پرخوابی ممکن است نتیجه خوابی ناکافی، کارکرد درست سیستم مغزی تنظیم کننده خواب، جریان تکه تکه خواب یا به هم
خوردن ریتم شبانه روزی فرد باشد  گرفتن شحر حال دقیق از وضعیت خواب فرد، به تشخیص بیماری کمک شایانی می
کند.

علت بی خوابی و پرخوابی

اگر انسانی خواب خود را ۱ تا۲ ساعت در روز کم کند و این روند را برای یک هفته ادامه
دهد، خواب آلودگی به سطح بیمارگونه می رسد، یا اگر شخصی با خواب های منقطع به دلیل عملکرد نادرست مغزی،
روزگار را سپری کند به ناچار ناخواسته به خواب می لغزد و خواب های بدون هشدار و ناگهانی در موقعیت
های نامناسب روی می دهد.

خواب آلودگی می تواند دوره ای و به صورت حملات مقاومت ناپذیر یا در صبح ها به عنوان مستی خواب
روی دهد و در مواردی ممکن است کهنه و مزمن شود.
اغلب افراد، خواب آلودگی، علت بی خوابی و پرخوابی احساس خستگی و بی حالی را معادل هم می دانند ولی انسان ممکن است بدون خواب
آلودگی احساس خستگی کند یا بدون خستگی، خواب آلود بوده، یا هم خسته و هم خواب آلود باشد.

پرخوابی دوران عادت ماهیانه

در گروهی از خانم ها دوره های عودکننده
پرخوابی در ارتباط با خونریزی های ماهیانه هستند.
این نوع پرخوابی ها ممکن است متناوب یا کوتاه و چند روز قبل از شروع دوره، روی دهد؛ ولی اغلب،
یک هفته به طول انجامیده و با بروز خونریزی رفع می شود.
احتمالا عوامل هورمونی در این عارضه دخالت دارند در حالی که نابسامانی ویژه ای، در بررسی آزمایشگاهی هورمون ها ملاحظه
نمی شود.
از آنجا که داروهای ضدبارداری در رفع عارضه کمک رسان هستند، این باور که هورمون ها با خواب در ارتباطند
بیشتر تقویت می شود.

پرخوابی به دلیل رفتارهای تولیدکننده خواب ناکافی

سندروم خواب ناکافی، در رعایت نکردن برنامه خواب و بیداری ریشه دارد؛ معمولا
علامت بالینی مشخصی ملاحظه نمی شود و در گروه زیادی از افراد روی می دهد.
به درمان طبی نیاز ندارند زیرا فرد می داند علت خواب آلودگی او، خواب ناکافی است.

خواب کم و ناکافی، قاتل خزنده و خاموشی است که با بسیاری از حوادث رانندگی و ماشین آلات صنعتی ارتباط
دارد.
اگر فردی بیشتر و بیشتر از خواب محروم شود، بدهی خود را با خواب آلودگی گسترده پرداخت می کند، لذا
زمانی که شخصی، برنامه منظم خواب ندارد و خواب او کافی نباشد به خواب آلودگی روزانه، خستگی، از دست دادن
هوشیاری، آسیب حافظه، تحریک پذیری، کج خلقی و دمدمی مزاجی دچار می شود.

علت بی خوابی و پرخوابی

در نتیجه این مشکلات، ناگهان خواب می رود یا در آخر هفته دوره های طولانی خواب خواهدداشت.

نوشیدنی های کافئین دار توسط این افراد به صورت خودسرانه استفاده می شود ولی درمان مناسب آن، تنظیم برنامه خواب
است.
دسته ای از مطالعات نشان داده اند که بیماری های متابولیکی ۱ و دیابت مقاوم به درمان با انسولین، ممکن
است پیامد خواب ناکافی باشد.

پرخوابی به دلیل بیماری طبی

ضربه به سر، سکته، ورم مغز، پارکینسون، بیماری های التهابی، تومورها، بیماری های ژنتیک و
تخریب کننه نورون ها نیز باعث پرخوابی می شوند.

پرخوابی ناشی از مواد و داروها

خواب آلودگی ممکن است به دلیل مصرف داروهای خواب آور، تسکین دهنده، ضدحساسیت ها،
ضدافسردگی های خواب آور، ضدصرع ها، ضدجنون ها و مسکن های حاوی مورفین، باشد.
پرخوابی در پی قطع مصرف کوکائین، آمفتامین، کافئین یا نیکوتین نیز، پدیده ای فراوان است.

بیشتر بدانید از اختلالات خواب چه هستند؟

اختلالات خواب، شرایطی هستند که بر توانایی خوب خوابیدن به‌طور منظم تأثیر می‌گذارند.
این اختلالات چه در اثر یک مشکل سلامتی ایجاد شوند، چه به‌خاطر استرس بیش‌ازحد باشد، روزبه‌روز شایع‌تر می‌شوند.

اکثر افراد گاهی‌اوقات به‌علت استرس، برنامه‌های فشرده و سایر عوامل بیرونی، مشکلات خواب
را تجربه می‌کنند. بااین‌حال هنگامی‌که این مشکلات به‌طور منظم اتفاق می‌افتند و در زندگی
روزمره اختلال ایجاد می‌کنند، ممکن است نشان‌دهنده‌ی اختلال خواب باشند.

بسته به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است به‌سختی به‌خواب بروند و در طول روز به‌ شدت
احساس خستگی کنند. کمبود خواب می‌تواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی تأثیر منفی بگذارد.

در برخی موارد، اختلالات خواب می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی جسمی یا روحی باشند.
این‌گونه مشکلات خواب معمولا با درمانِ علت زمینه‌ای برطرف می‌شوند. هنگامی‌که اختلالات خواب
در اثر یک بیماری دیگر ایجاد نشده باشند،علت بی خوابی و پرخوابی درمان معمولا شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی و تغییرات سبک زندگی است.

اگر حدس می‌زنید که ممکن است یک نوع اختلال خواب داشته باشید، لازم است فورا برای تشخیص
و درمان آن به پزشک مراجعه کنید. اختلالات خواب درصورتی‌که درمان نشوند، عوارض منفی ایجاد
می‌کنند که می‌توانند به مشکلات سلامتی بیشتر منجر شوند. آنها می‌توانند بر عملکرد شما
در محل کار تأثیر بگذارند، باعث تنش و کشمکش در روابط شوند و در توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کنند.

فصل نامه روانپزشکی و جامعه / chetor