اندومتریوز باعث نازایی می‌شود

اندومتریوز یکی از بیماری هایی است که بانوان را درگیر می کند این
بیماری ناخوشایند به دلایل مختلفی ممکن است پدید آید در واقع بافت
اندومتریوز یا لایه داخلی رحم شروع به رشد خواهد کرد در ادامه مطلب
از پرشین وی قصد داریم به بررسی اندومتریوز و نازایی بپردازیم

اندومتریوز و نازایی

با دکتر امیرحسین زرنانی، دانشیار پژوهشی موسسه ابن سینا و مدیر گروه ایمنی شناسی تولیدمثل این موسسه در این باره
گفتگو کرده ایم.اطمینان دارم خیلی‌ها حتی اسم این بیماری را هم نشنیده‌اند. لطفا کمی درباره آن برایمان بگویید؟
این بیماری یکی از بیماری‌های شایع در زنان است که بر اثر رشد نابجای سلول‌های لایه داخلی رحم اتفاق
می‌افتد.

بر اثر این اتفاق، بافت اندومتر یا لایه داخلی رحم شروع به رشد بی‌رویه کرده و حتی مهاجرت این
بافت به نقاط دیگر از جمله حفره داخل شکم هم اتفاق می‌افتد، هر چند محدود به این ناحیه نیست، اما
این مهاجرت شایع ترین نوع مهاجرت است.

از مهم‌ترین علائم آن درد ناشناخته و نسبتا زیاد لگنی به صورت مزمن و عادت ماهانه بسیار دردناک است،
به‌طوری که شخص از کار و زندگی بازمانده و مجبور به مصرف بسیار زیاد مسکن‌ها برای کاهش درد می‌شود.

همچنین بیماران مبتلا به این مشکل، از آمیزش دردناک رنج می‌برند و خود منجر به مشکلات روحی و روانی
زیادی برای فرد می‌شود.

اما مهم‌ترین مشکلی که این بیماری برای زنان ایجاد می‌کند، نازایی است.اندومتریوز، کل سیستم تولیدمثل را تحت تاثیر قرار می‌دهد،
یعنی هم عمل تخمک‌گذاری و هم عمل لانه گزینی را که جایگزین شدن سلول بارور شده در لایه رحم است.
در نتیجه باعث نازایی می شود

اندومتریوز و نازایی

چرا اندومتریوز باعث نازایی می‌شود

یکی از محل‌هایی که معمولا مهاجرت و رشد نابجای بافت اندومتر اتفاق می‌افتد، داخل
و روی تخمدان است.
همچنین این بیماری باعث اختلال در عملکرد لایه اندومتر می شود که میزبان سلول تخم بارور شده در بارداری است.

گسترش این بیماری تا چه اندازه است و تا چه حدی بین زنان رایج است؟

مطابق آمار‌ها حدود ۱۷۶ میلیون زن و دختر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند.
میزان ابتلا برای زنان بارور حدود ۵ تا ۲۰ درصد و برای زنان نابارور چیزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد
است.

منظور از زنان نابارور یعنی زنانی که به سن ناباروری رسیده‌اند؟

خیر.
منظور زنانی است که در سنین باروری هستند، اما دچار مشکل نازایی و ناباروری هستند، یعنی به‌طور متوسط ۳۰ تا
۵۰ درصد مشکل ناباروری مربوط به این بیماری است.
چون بیماری اندومتریوز جزو بیماری‌های التهابی است و کل سیستم تولیدمثل را تحت تاثیر قرار می‌دهد، یعنی هم عمل تخمک‌گذاری
و هم عمل لانه گزینی را که جایگزین شدن سلول بارور شده در لایه رحم است را تحت تاثیر قرار
می دهد.

یعنی هیچ نوع تست غربالگری برای شناخت این بیماری در زنان وجود ندارد؟

چرا اما ارزش خبری برای شناخت بیماری یا مسائل آماری ندارد.
همین طور بستگی به این دارد که این تست‌ها تا چه اندازه توسط پزشک بخوبی انجام شود.لاپاروسکوپی؛ عمل جراحی با
کمترین برش

معاینه دقیق، گرفتن شرح حال دقیق و سابقه خانوادگی، سونوگرافی و MRI از جمله کار‌هایی است که
برای شناخت این بیماری انجام می‌شود.
اما با این همه منفی بودن نتایج الزاما وجود اندومتریوز را رد نمی‌کند.

تنها جراحی و برداشت لاپاراسکوپیک که یک روش صددرصد تهاجمی است می‌تواند وجود این بیماری را کاملا اثبات یا
رد کند.

شیوع اندومتریوز و نازایی در ایران چقدر است؟

با توجه به مشاهدات به نظر می‌رسد سن ابتلا در ایران
پایین‌تر و نسبت به جوامع غربی هم شایع‌تر باشد.
به‌طور کلی تخمین می‌زنیم حدود ۴۰۰ هزار خانم در ایران به این بیماری مبتلا باشند.
این تعداد از زنان با مشکلات روحی روانی، جسمی و خانوادگی زیادی دست به گریبان می‌شوند.
نازایی باعث ایجاد مشکلات زیادی در خانواده می‌شود.

همچنین بسیاری از طلاق‌ها به دلیل مسائل جنسی ناشی از این بیماری است، یعنی آمیزش دردناک که از عواقب
این بیماری است، باعث جدایی بسیاری از زوج‌ها بدون شناخت دقیق علت آن می‌شود.

چه مسائلی باعث ابتلای فرد به این بیماری می‌شود؟

به‌طور کلی می‌شود عوامل را به دو دسته برون‌زا و
درون‌زا تقسیم کرد، هرچند نقش هیچ‌کدام از این عوامل صددرصد تائید شده نیست.
در دسته اول عوامل محیطی، سموم، آلودگی‌ هوا و محیط زندگی و میل به زندگی صنعتی جای می‌گیرند، در حالی
که ژنتیک و عفونت‌ها متعلق به دسته دوم هستند و در ابتلا به این بیماری نقش دارند.

با این حال به نظر می‌رسد محیط نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد و مثلا در اصفهان
به دلیل وجود آلودگی‌های زیاد صنعتی، شیوع بیشتری از این بیماری دیده شده است.

روش‌های درمان این بیماری چیست؟

بیشتر درمان‌های این بیماری وابسته به هورمون است.
یکی از روش‌ها ایجاد یائسگی کاذب بر اثر هورمون است.

همچنین جراحی و برداشتن بافت‌های اضافه، یکی دیگر از روش‌های درمان است.
هر چند در جراحی بسیار مهم است که این کار توسط جراح با تجربه انجام شود تا امکان برگشت بیماری
به حداقل برسد.

اندومتریوز و نازایی

بیشتر بدانید از نظریه های مختلف در مورد علل ابتلا به اندومتریوز

طبق نظریه اول گفته می شود : ممکن است مقداری از خون قاعدگی زمانی
که از دهانه رحم دفع می شود مجدد از طریق لوله ها وارد محفظه شکم شوند. به دلایل مختلفی این خون قاعدگی که شامل پوسته های داخل رحم است و به آن اندومتر گفته می شود در آن قسمت نشا می کنند و از تخمدان، سفاق و لوله رحمی تغذیه کرده و زنده می مانند.

طبق نظریه دوم سلول هایی که در دوران جنینی قابلیت تبدیل به بافت های مختلف را دارند به علت عوامل نشناخته ای داخل حفره لگن تغییر ماهیت داده و تبدیل به سلول های اندومتری شوند و تظاهرات بالینی اندومتریوز را ایجاد کنند.

اگرچه تعداد تئوری های پاتولوژی اندومتریوز به همین دو مورد ختم نمی شود اما دانشمندان تا کنون برای هیچ یک از این نظریه ها به اتفاق نظر نرسیدند.

عوارض ناشی  اندومتریوز

آندومتریوز طبق آمار علت  ۵۰ درصد   از ناباروری هاست
افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان
کیست تخمدان
التهاب درون لگن
ایجاد اسکار و چسبندگی
مشکلات روده ای و مثانه ای

خانم هایی که در سن باروری هستند بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به اندومتریوز قرار دارند، زیرا اندومتریوز یک بیماری وابسته به استروژن ( هورمون های جنسی ) می باشد. در واقع همانطور که در بافت طبیعی اندومتر استروژن باعث رشد می شود در بافت غیر طبیعی نیز تاثیر می گذارد و موجب رشد غیر طبیعی این بافت می شود، در نتیجه خانم هایی که در سن باروری هستند بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.

تشخیص اندومتریوز

این بیماری با وجود یک سری ضایعات با مشخصات مختلف در داخل لگن تشخیص داده می شود. روش تشخیص قطعی این ضایعات لاپاراسکوپی می باشد. البته روش های سرمی نیز می تواند آندومتریوز را نشان دهد، اما منفی یا مثبت بودن این آزمایشات نمی تواند قطعا وجود آندومتریوز را رد یا ثابت کند

عوامل موثر در ابتلا به اندومتریوز

هر فردی ممکن است به اندومتریوز مبتلا شود اما برخی عوامل موجب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شوند که عبارتند از :

سن: این بیماری بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است.
هرگز بچه دار نشدن
ژنتیک: ابتلای یک یا چند تن از نزدیکان به بیماری اندومتریوز
سابقه پزشکی: ابتلا به عفونت لگن ، مشکلات غیرطبیعی رحم یا بیماری ای که مانع خارج شدن خون قاعدگی شود.
سابقه قاعدگی: خونریزی قاعدگی بیشتر از هفت روز یا چرخه قاعدگی کمتر از ۲۷ روز
مصرف الکل، کافئین و عدم انجام فعالیت های ورزشی: که این موارد می توانند موجب افزیش استروژن شوند.
بیماری های دیگری نیز با اندومتریوز مرتبط هستند که شامل آلرژی ها، آسم، برخی بیماری های خودایمن، سندرم خستگی مزمن و سرطان تخمدان و سرطان سینه می شوند.

جام جم – علی رنجبران / دکتر دبیر اشرفی