۴۰ حدیث ارزنده از امام کاظم

احادیثی از امام موسی کاظم (ع) پیرامون دعا، توکل، انتظار فرج، فهم دین، محاسبه نفس، سکوت، خوش اخلاقی و …
۱٫مَن لَم یجِد لِلاساءَهِ مَضَضّا لَم یکن عِندَهُ لِلاِحسانِ مَوقعٌکسی که مزه رنج و سختی را نچشیده ، نیکی و
احسان در نزد او جایگاهی ندارد.

بحارالانوار، جلد ۷۸، ص۳۳۳

♦♦♦♦♦

۲٫مَن دَعا قَبلَ الثَّناءِ عَلَی الله و الصَّلاهِ عَلَی النَّبِی (صلی الله علیه وآله) کَانَ
کَمَن رَمی بِسَهمٍ بِلا وَترهر که پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر پیغمبر (صلی الله علیه وآله) دعا
کند چون کسی است که بی زه کمان کشد.

تحف‌العقول ، ص‌ ۴۲۵

♦♦♦♦♦

۳٫أوشَک دَعوَهً‌ وَ أسرَعُ إجابَهُ دُعاءُ المَرءِ لاِخیهِ‌ بِظَهرِ الغَیبِدعایی که بیشتر امید اجابت آن
می رود و زودتر به اجابت می رسد،‌ دعا برای برادر دینی است در پشت سر او.

اصول کافی،ج۱ ،ص۵۲

♦♦♦♦♦

۴٫مَن أرادَ أن یکنَ‌ أقوَی النّاسِ‌ فَلیتَوکل عَلی اللههر که می خواهد که قویترین مردم باشد
بر خدا توکل نماید.

بحار الانوار، ج۷ ، ص۱۴۳

♦♦♦♦♦

۵٫أفضَلُ العِبادَهِ بَعدِ المَعرِفَهِ‌ إِنتِظارُ‌ الفَرَجِ بهترین عبادت بعد از شناختن خداوند ،‌ انتظار
فرج و گشایش است.

تحف العقول، ص۴۰۳

♦♦♦♦♦

۶٫مَلْعُونٌ مَنْ اغْتابَ أخاهُملعون است کسی که از برادرش غیبت کند.

بحار الأنوار، ج ۷۴، ص ۲۳۲

♦♦♦♦♦

۷٫رَجُلٌ مِنْ أهْلِ قُمَ یَدْعوُ النّاسَ إلَی الحَقِّ، یَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ کَزُبَرِ الحَدیدِمردی
از قم، مردم را به حق فرا می‌خواند و گروهی چون پاره‌های آهن [استوار]، پیرامون او گرد می‌آیند.

بحارالأنوار، ج ۵۷، ص ۲۱۶

♦♦♦♦♦

۸٫تَفَقَّهوا فی دینِ الله فإنَّ الفقه مفتاحُ البَصیره،وتَمامُ العِباده و السّببُ إلی المنازل الرفیعه
و الرُّتبِ الجَلیله فی الدین و الدنیا،و فَضلُ الفَقیه علی العابد کَفَضلِ الشمسِ علی الکواکب و مَن لَم یَتَفَقَّه فی
دینهِ لَم یَرضَ اللهُ لهُ عملاًدر دین خدا، دنبال فهم عمیق باشید؛ زیرا فهم عمیق در دین، کلید بصیرت و
کمال عبادت و سبب تحصیل مقام های والا و مراتب شکوهمند در امور دین ودنیاست.و برتری فقیه بر عابد، مانند
آفتاب است بر کواکب، و کسی که در دینش فهم ِعمیق نجوید، خداوند هیچ عملی را از او نپسندد.

تحف العقول ص۴۱۰

♦♦♦♦♦

۹٫مَنِ استَوى‏ یوماهُ فَهُوَ مَغبُونٌهر کسى که دو روزش مساوى باشد (و روز بعد بهتر از
روز قبل نباشد) مغبون است.

بحار الأنوار،ج ۷۸،ص۳۲۶،ح۵

♦♦♦♦♦

۱۰٫لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِبْ نَفسَهُ فی کُلِّ یَومٍ فَإنْ عَمِلَ حَسَناً استَزادَ اللهَ و إنْ
عَمِلَ سیّئاً اسْتَغفَرَ اللهَ مِنهُ و تابَ اِلَیهِاز مانیست کسی که هر روز حساب خود رانکند ،پس اگر کار نیکی
کرده است از خدا زیادی آن را بخواهد،واگر بدی کرده،از خدا آمرزش طلب نموده و به سوی او توبه نماید.

اصول کافی ج ۴ ص۱۹۱

♦♦♦♦♦

۱۱٫قِلَّهُ المَنطِق حُکمٌ عَظِیم، فَعَلَیکُم بِالصُّمتِبر شما باد به خموشی که کم گویی، حکمت
بزرگی است.

بحاالانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۲۱

♦♦♦♦♦

۱۲٫مَن اَحزَنَ والدَیهِ فَقَد عَقهُماهر که پدر و مادر را اندوهگین کند
آنان را ناسپاسی کرده است.

تحف العقول ، ص ۴۲۵

♦♦♦♦♦

۱۳٫مَا مِن شَیءٍ تَراهُ عَینَاک إلّا وَ فِیه مَوعِظَهچیزی نیست که چشمانت آن را
بنگرد ، مگر آن که در آن پند و اندرزی است.

بحاالانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۱۹

♦♦♦♦♦

۱۴٫وَاللّه‏ِ ما اُعطِىَ مُومِنُ قَطَّ خَیرَ الدُّنیا وَالآخِرَهِ، اِلاّ بِحُسنِ ظَنِّهِ بِاللّه‏ِ
عَزَّوَجَلَّ وَ رَجائِهِ لَهُ وَ حُسنِ خُلقِهِ وَالکفِّ عَنِ اغتیاب المُؤمِنینَبه خدا قسم خیر دنیا و آخرت را به مؤمنى
ندهند مگر به سبب حسن ظن و امیدوارى او به خدا و خوش اخلاقى اش و خوددارى از غیبت مؤمنان.

بحارالأنوار، ج ۶، ص ۲۸، ح۲۹

♦♦♦♦♦

۱۵٫إنَّ الحَرامَ لا یُنمى‏ وإن نُمِىَ لا یُبارَکُ فیهِمال حرام افزون نمى‏گردد و
اگر هم افزون گردد برکت نمى‏یابد.

الکافى ، ج ۵، ۱۲۵

♦♦♦♦♦

۱۶٫مَنِ اقتَصَدَ وَقَنَعَ بَقِیَت عَلَیهِ النِّعمَهُ ومَن بَذَّرَ وأسرَفَ زالَت عَنهُ النِّعمَهُهرکه میانه‏روى کند
و قناعت ورزد، نعمت بر او بپاید و هر که بى‏جا مصرف نماید و زیاده‏روى کند، نعمتش زوال یابد.

تحف‏العقول، ص ۴۰۳

♦♦♦♦♦

۱۷٫لِکُلِّ شَیءٍ دَلِیلٌ وَ دَلیلُ العَاقِل التَّفَکُّر، وَ دَلیلُ التَّفکُّرِ الصُمتبرای هر چیزی دلیلی باید، و
دلیل خردمند تفکر است، و دلیل تفکر خاموشی.

تحف العقول ، ص ۴۰۶

♦♦♦♦♦

۱۸٫طوبى لِلمُصلِحینَ بَینَ النّاسِ، اُولئِکَ هُمُ المُقَرَّبونَ یَومَ القیامَهِخوشا به حال اصلاح‏کنندگان بین مردم،
که آنان همان مقرّبان روز قیامت‏اند.

تحف العقول، ص ۳۹۳

♦♦♦♦♦

۱۹٫إنَّ العاقِلَ لایَکذِبُ و إن کانَ فیهِ هَواهُخردمند دروغ نمى‏گوید ، اگرچه میل او در
آن باشد.

تحف العقول ، ص ۳۹۱

♦♦♦♦♦

۲۰٫اللّهَ جَلَّ وعَزَّ یُبغِضُ العَبدَ النَّوّامَ الفارِغَ خداوند عزّوجلّ، بنده خواب آلوده بیکار را
دشمن دارد.

الکافی: ج ۵ ، ص ۸۴ ، ح ۲

♦♦♦♦♦

۲۱٫مُجَالِسَه أَهلِ الدِّینِ شَرَفُ الدَّنیَا وَ الاخِرَههمنشینی با اهل دین،
شرف دنیا و آخرت است.

تحف العقول ، ص ۴۲۰

♦♦♦♦♦

۲۲٫مُشاوَرَهُ العاقِلِ النّاصِحِ یُمنٌ وَ بَرَکَهٌ وَ رُشدٌ وَ تَوفیقٌ مِنَ اللّهمشورت با عاقلِ
خیرخواه، خجستگى، برکت، رشد و توفیقى از سوى خداست.

تحف العقول، ص ۳۹۸

♦♦♦♦♦

۲۳٫دَعوَهِ الصائِمِ تَستَجابُ عِندَ اِفطارِهدعاى شخص روزه‏دار هنگام افطار مستجاب مى‏شود.

بحار الانوار ج ۹۲ ص ۲۵۵ ح ۳۳

♦♦♦♦♦

۲۴٫الغَضَبُ مِفتَاحُ الشَّرخشم کلید هر بدی است.

تحف العقول، ص ۴۱۶

♦♦♦♦♦

۲۵٫لِکُلِّ شَیءٍ زَکاهٌ، وَ زَکاهُ الجَسَدِ صِیامُ النَّوافِلبرای هر چیزی زکاتی است، و زکات تن
روزه های مستحبی است.

تحف العقول، ص ۴۲۵

♦♦♦♦♦

۲۶٫التَّدبِیرُ نِصفُ العیشِتدبیر نیمی از زندگی است.

تحف العقول، ص ۴۲۵

♦♦♦♦♦

۲۷٫مَن وَلَههُ الفَقرُأبطَرهُ الغِنىآن که نَدارى حیرانش کند، توانگرى سرمستش مى سازد.

بحارالانوار،ج۷۴ص۱۹۸

♦♦♦♦♦

۲۸٫مَن رَأى أخاهُ عَلَى أمرٍ یُکرِهُهُ فَلَم یَرِدهُ عنهُ وَ هُو یقدِر عَلَیهِ، فَقَد خَانَههر که برادرش را
در کارى ناپسند ببیند و بتواند او را از آن باز دارد و چنین نکند، به او خیانت کرده است.

الامالى صدوق،ص۳۴۳

♦♦♦♦♦

۲۹٫اَفضَلُ ما یَتَقَرَّبُ به العَبدُ اِلی اللهِ بَعدِ المَعرِفَهِ به، الصَلوهُبهترین چیزی که بنده بعد از شناخت
خدا به وسیله آن به درگاه الهی تقرب پیدا می کند، نماز است.

تحف العقول،ص۴۵۵

♦♦♦♦♦

۳۰٫إنَّ أعظَمَ النّاسِ قَدَراً الَّذِی لایَرَی الدُّنیا لِنَفسِه خَطَرا، اما إنَّ أبدانَکُم لَیس لَها ثَمَنٌ إلّا الجَّنه،
فَلا تَبِیعُوها بِغِیرِهابه راستی که با ارزش ترین مردم کسی است که دنیا را برای خود مقامی نداند، بدانید بهای
تن شما مردم، جز بهشت نیست، آن را جز بدان مفروشید.

تحف‌العقول‌ ، ص‌۴۱۰

♦♦♦♦♦

۳۱٫أفضَل مَا یَتَقَرَّبُ بِه العَبدِ إلَی الله بَعدَ المَعرِفَهُ بِه الصَّلاه وَ بِرُّ الوالِدَینِ و تَرکُ
الحَسَد و العُجبُ و الفَخربهترین چیزی که به وسیله آن بنده به خداوند تقرب می جوید، بعد از شناختن او،
نماز و نیکی به پدر و مادر و ترک حسد و خودبینی و به خود بالیدن است.

تحف‌العقول‌ ، ص‌ ۴۱۲

♦♦♦♦♦

۳۲٫إنَّ الله حَرَّمَ الجَنَّهَ عَلی کُلِّ فَاحِشٍ بذِی قَلِیلِ الحَیاءِ لا یُبالِی مَا قَال وَ
لا مَا قِیل فِیهخداوند بهشت را بر هر هرزه گوی کم حیا که باکی ندارد چه می گوید و یا
به او چه گویند حرام گردانیده است.

تحف‌العقول‌، ص‌ ۴۱۶

♦♦♦♦♦

۳۳٫إیّاکَ و الکِبر، فَإنَّهُ لایَدخُلُ الجَنَّهَ مَن کَانَ فِی قَلبِه مِثقالَ حَبَّهٍ مِن کِبراز کبر و
خودخواهی بپرهیز، که هر کسی در دلش به اندازه دانه ای کبر باشد، داخل بهشت نمی شود.

تحف‌العقول، ص‌ ۴۱۷

♦♦♦♦♦

۳۴٫إیّاکَ و مُخَالِطَهُ النّاس و الإنس بِهِم إلا أن تَجِدَ مِنهُم عَاقِلاً و مَأمُوناً فَآنَسَ بِه
و أهرَبَ مِن سایِرهِم کَهَربُکَ مِن السِّباعِ الضّارِیهبپرهیز از معاشرت با مردم و انس با آنان، مگر این که خردمند
و امانت داری در میان آنها بیایی که (در این صورت) با او انس گیر و از دیگران بگریز، به
مانند گریز تو از درنده های شکاری.

تحف‌العقول ، ص‌ ۴۲۰

♦♦♦♦♦

۳۵٫کُلَّما أحدَثَ النّاس مِنَ الذُّنُوبِ ما لَم یَکُونُوا یَعمَلُون، أحدَثَ اللهُ لَهُم مِن البَلاءِ مَا
لَم یَکُونُوا یَعِدُّونهرگاه مردم گناهان تازه ای که نمی کردند انجام دهند، خداوند بلاهایی تازه به آن ها دهد که
به حساب نمی آوردند.

تحف‌العقول ، ص‌ ۴۳۴

♦♦♦♦♦

۳۶٫مَن استَوی یَوماهُ فَهُو مَغبُون، و مَن کَان آخَر یَومَیه شَرُّهُما فَهُو مَلعُون، و مَن
لَم یَعرف الزِّیادَه فِی نَفسِه فَهُو فی نُقصان، و مَن کان إلی النُّقصان فَالمَوتُ خَیرٌ لَهُ مِنَ الحَیاهکسی که دو
روزش مساوی باشد، مغبون است، و کسی که دومین روزش، بدتر از روز اولش باشد ملعون است، و کسی که
در خودش افزایش نبیند در نقصان است، و کسی که در نقصان است مرگ برای او بهتر از زندگی است.

بحاالانوار، ج‌ ۷۸، ص‌ ۳۲۷

♦♦♦♦♦

۳۷٫لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسبُ نَفسَه فِی کُلِّ یَومٍ، فَإن عَمِلَ حسناً استَزدادَ الله،
و إن عَمِل سَیِّئاً استغفِرُ الله مِنه و تَاب إلیهاز ما نیست کسی که هر روز حساب خود را نکند،
پس اگر کار نیکی کرده است از خدا زیادی آن را بخواهد، و اگر در آن کار بدی کرده، از
خدا آمرزش طلب نموده و به سوی او توبه نماید.

اصول‌الکافى، ج‌ ۴، ص‌ ۱۹۱

♦♦♦♦♦

۳۸٫إصبِر عَلَی طَاعَهِ الله و إصبِر عَنِ مَعاصِی الله، فإنّما الدُّنیا ساعَه، فَما مَضی
مِنها فَلَیس تَجِد لَهُ سُرورا و لا حُزناً، و مَا لَم یَاتِ مِنها فَلیسَ تَعرِفُه، فَاصبِر عَلی تِلکَ السّاعَهِ الَّتِی
أنت فِیها فَکَأنَّکَ قَد اغتَبَطَتبر طاعت خدا صبر کن، از معاصی خدا صبر کن، دنیا همان ساعتی است، آن چه
رفته نه شادی دارد و نه غم، آن چه نیامده ندانی که چیست؟ به همان ساعتی که در آنی صبر
کن هم چنان باشد که تو رشک برده شده ای.

تحف‌العقول ، ص‌ ۴۱۷

♦♦♦♦♦

۳۹٫مَثَلُ الدُّنیا مَثَل مَاءِ البَحر، کُلَّما شربَ مِنهُ العَطشان أزدادَ عَطَشاً حَتّی یقتِلهدنیا چون آب
دریاست، هر چه تشنه کامش بیشتر نوشد، بیشتر تشنه شود تا او را بکشد.

تحف‌العقول ، ص‌ ۴۱۷

♦♦♦♦♦

۴۰٫وَجَدتُ عِلمَ الناس فی اَربعٍ:اَوّلُهاأن تَعرِفَ رَبَّکَوَالثّانیهُ أن تَعرِفَ ما صَنَعَ بکَوَالثّالثَهُ أن تَعـرِفَ ماأرادَ
مِـنکَوَالرّابعَهُ أن تَعرفَ ما َیخرُجُکَ مِن دینِکَعلومی را که مردم به آن نیاز دارند در چهار چیز یافتم :اول اینکه
خدای خودت را بشناسی.
بشناسی که خداوند با تو چه کار کرده است.بشناسی که خداوند چه چیزی از تو می خواهد.و بشناسی که چه
چیزی تو را از دینت خارج می کند.

بحارالانوار، ج ۷۸ ، ص ۳۲۸

ایران