آیا مرد می تواند زن را به زور وادار به بخشش مهریه کند؟

سوال: آیا مهریه بر زن حلال است؟ و آیا مرد می تواند زن را به زور وادار به بخشش مهریه
کند؟ و آیا صحیح است که اگر زن مهر خود را نبخشد حقّ هیچ نفقه ای را ندارد؟جواب: مهریه بر
زن حلال است و هر وقت بخواهد می تواند از شوهر طلب نماید و شوهر حق ندارد زن را وادار
به بخشش مهریه اش بنماید و اگر شوهر به اجبار و بدون رضایت قلبی از زن مدرکی دال بر بخشش
مهریه بگیرد اثری بر آن مترتب نیست و زن حق نفقه و کسوه را به نحو معمول دارد که اگر
شوهر نپردازد ضامن است و با درخواست زن موظف به پرداخت می باشد.(استفتائات آیه الله تبریزی ره، ص۳۶۶ و ۳۶۷)

سوال: آیا در عقد ازدواج، می‌توان مهریه زن را یک باب منزل قرار داد که در آینده خریداری شود؟شرح
این پرسش: مهریه زنی عبارت است از یک باب منزل مسکونی که در آینده خریداری شود.حال زوجه قبل از خرید
خانه مهریه خود را به اجرا گذاشته است.آیا قرار دادن این مهریه صحیح است؟ در هر حال این مهریه چگونه
باید به زوجه پرداخت شود؟

عقد ازدواج با قرار دادن چنین مهریه‌‌ای صحیح است، نهایتاً اگر برای منزل مذکور مشخصه‌ای
تعیین نشده و مبهم باشد، تبدیل به مهرالمثل می‌شود.و در صورت تعیین زمان برای تحویل آن در آینده، برخی از
مراجع (آیه الله مکارم شیرازی دام ظله) می‌گویند زن الآن نمی‌تواند آن را مطالبه کند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیه الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):اگر ارزش آن
را مشخص نکرده‌اند و یا توصیف اوصاف آن خانه نشده، منتقل به مهرالمثل ـ در صورت همبستر شدن ـ مى‌شود.

حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):چنانچه مشخصات منزل و قیمت آن معلوم باشد مهریه صحیح است و
زن الآن نمی‌تواند مطالبه کند.

حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):مهریه ارزش خانه‌ای است که مورد نظر است.

حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):چنانچه مهریه، منزل مسکونی به صورت کلی و در ذمه زوج باشد و
برای تأدیه آن، زمان معین نشده باشد، زوجه می تواند آن را مطالبه کند و بر زوج لازم است آن
را تهیه و در اختیار زوجه بگذارد.

سوال : آیا حکومت حق دارد برای زن‌ها سقف مهریه تعیین کند؟اگرچه تعیین مقدار مهریه خانم‌ها بر اساس قوانین و
احکام دین اسلام، بر عهده حکومت قرار داده نشده، و حکومت حق ندارد برای مهریه سقف خاصی را مشخص کند،
اما اگر در جامعه‌ای مهریه ابزاری شده باشد در دست عده‌ای، برای سودجویی و برهم زدن اساس خانواده و توازن
اجتماعی، حکومت می‌تواند براساس مصالح جامعه، به دفاتر رسمی ازدواج اعلام کند که مهریه های بسیار سنگین را، به دلیل
مشکلاتی؛ نظیر طولانی شدن دادرسی، پر شدن زندان‌ها و…
، ثبت نکنند.با توجه به این مسئله قوه قضائیه نیز به دعاوی مرتبط رسیدگی نخواهد کرد.

البته، اگر زن و شوهری بر مهریه سنگینی توافق کنند و بدون مراجعه به محاکم قضایی، با رضایت کامل شوهر
آن‌را پرداخت کند، حکومت حتی اگر حق محدود سازی را داشته باشد، در عمل نمی‌تواند چنین محدودیتی را به اجرا
گذارد.

سوال: اگر مردی مهریه‌ای را با نیت پرداخت نکردن، قبول نماید حکم شرعی آن چیست؟ مثلاً قبول چند هزار سکه
طلا که حتی شاهدین عقد از عدم پرداخت آن در آینده نیز اطمینان دارند.در صورت صحیح بودن عقد، مقدار مهریه
واقعی چقدر است؟ابتدا باید توجه داشت که چنین نیتی اخلاقاً صحیح نبوده و فردی که نیت عدم پرداخت مهریه را
در ذهن خود می پروراند در روایات مانند سارق اعلام شده است (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۵، ص
۳۸۳« عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ أَمْهَرَ مَهْراً ثُمَّ لَا یَنْوِی قَضَاءَهُ کَانَ بِمَنْزِلَهِ السَّارِق‏»)، اما با این
وجود این ازدواج صحیح است و باید تمام مهریه پرداخت شود.اما برخی از فقها (آیه الله مکارم شیرازی دام ظله)
درباره‌ی مهریه‌های فوق العاده سنگین می‌گویند، اگر به شکلی باشد که نشانه سفاهت مرد بوده یا قرینه بر عدم قصد
جدی وی نسبت به پرداخت آن باشد، آن مهریه باطل است و تبدیل به مهرالمثل می‌شود.یعنی مهریه زن، معادل مهریه
زنی مشابه او در آن منطقه و با همان شرایط خواهد بود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیه الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):صرف مورد مذکور
موجب بطلان عقد نیست.

حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
مهریه ‌های فوق العاده سنگین که نشان از سفاهت زوج می‌دهد،
یا قرینه بر عدم قصد جدی نسبت به آن است باطل است و تبدیل به مهر المثل می‌شود، ولی اصل
عقد در هر حال صحیح است.

حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):عقد صحیح است و باید تمام آن را پرداخت کنید.

حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):عقد صحیح است و مهریه مذکور بر عهده مرد است.

سوال: اگر به دلیل موجهی نتوان مهریه را پرداخت کرد چه باید بکنیم؟جواب: هر کس ضامن پرداخت مهریه عیال خود
است و اگر واقعاً نداشته باشد فعلاً تکلیفی ندارد, هر وقت قدرت پیدا کرد باید بپردازد.(ر.ک جامع المسائل آیه الله
فاضل لنکرانی ره، ج۱، ص۳۲۷)

سوال: آیا شرط صحت طلاق زوجه پرداخت مهریه است؟ و اگر در غیاب همسرش بدون
پرداخت مهریه او را مطلقه نماید طلاق از کدام نوع است؟جواب: زوج پس از عقد ازدواج نسبت به پرداخت مهریه
مدیون است و باید بپردازد لکن شرط صحت طلاق پرداخت مهریه نیست و پرداخت یا عدم پرداخت مهریه اثری
در نوع طلاق ندارد.(ر.ک جامع المسائل آیه الله فاضل لنکرانی ره، ج۲، ص۴۶۰)

سوال: مهریه همسرم مقداری از منزل و
طلا و مبلغ نود هزار تومان پول نقد می باشد پس از گذشت سالهای طولانی هنگام پرداخت مهریه باید همان
مبلغ را پرداخت نمود یا باید به روز و مقدار تورم هم عنایت داشت؟جواب: طبق نظر بعضی از مراجع معظم
تقلید پول نقد مهریه باید با محاسبه تورم پرداخت شود و به نظر برخی دیگر همان مقدار کافی است به
هر حال مصالحه نسبت به آن با همسر مطابق احتیاط است.(ر.ک استتفائات امام (ره)، ج۳، ص۱۸۱)

سوال: آیا مهریه
بر زن حلال است؟ و آیا مرد می تواند زن را به زور وادار به بخشش مهریه کند؟ و آیا
صحیح است که اگر زن مهر خود را نبخشد حقّ هیچ نفقه ای را ندارد؟

جواب: مهریه بر زن حلال
است و هر وقت بخواهد می تواند از شوهر طلب نماید و شوهر حق ندارد زن را وادار به بخشش
مهریه اش بنماید و اگر شوهر به اجبار و بدون رضایت قلبی از زن مدرکی دال بر بخشش مهریه بگیرد
اثری بر آن مترتب نیست و زن حق نفقه و کسوه را به نحو معمول دارد که اگر شوهر نپردازد
ضامن است و با درخواست زن موظف به پرداخت می باشد.(ر.ک استفتائات آیه الله تبریزی ره، ص۳۶۶ و ۳۶۷)

احکام
تبیان