یزد و صنایع دستی بسیار زیبایش + تصاویر
یزد و صنایع دستی
استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را سرامیک و سفال
، کاشی سازی ، زرگری ، زیلوبافی ، شعربافی ، ترمه بافی ، فرش بافی ، شمد ، دستمال ،
مخمل ، دارایی ، چادرشب بافی ، قناویز ، دندانی ، گیوه بافی ، حصیر بافی ، خورجین بافی ،
روفرشی ، سفره ، احرامی ، قلم زنی ، شیشهگری ، چرمسازی ، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند .
سرامیک و سفال : هنر سفالگری در استان یزد به ویژه در شهر میبد دارای طرحهای ویژهای است و از
حال و هوای کویر نشأت گرفته است .
در اصطلاح محلی به تولیدات سفال ”کواره“ میگویند .
سفال و سرامیک میبد با نقشهای اصیل « خورشید خاتم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد.
« خورشید » سمبل آفتاب درخشان کویر« مرغ » نماد گونهای از گنجشکان نواحی کویریو «ماهی» کنایه از کم آبی
این سرزمین است.
کوزهها و کاسههای ساخت استان یزد ، به ویژه ساختههای شهر میبد از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردارند و نمونههای
آن در سفالهای سایر نقاط ایران به چشم نمیخورد.
کوارههای ساخت میبد عبارتند از
سفال ساده بی لعاب ، سفال لعاب دار، اشیای کاشی و سرامیک.
کاشیسازی:کاشیسازی عبارت از به کارگیری کاشیهای زیبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است.
این هنر در استان یزد قدمتی هفتصد ساله دارد .
هنرمندان ابتدا اشکال دلخواه کاشی را تهیه و سپس روی آنها را نقاشی میکنند و بعد آنها را لعاب داده
و پخت میکنند.
انواع کاشی این استان عبارت اند از
کاشی یزدی ، کاشی کمک ، کاشی شبکه ، کاشی شش گوش ، کاشی حاشیه ، کاشی اکمند ، کاشی
هفترنگ و کاشی جوک.
زرگری : زرگری یکی از هنرهای دستی استان یزد است.
زرگرها با طرحهای بسیار زیبا از نقوش ساده هندسی و نمادین با تلفیق سنگها و گوهرهای قیمتی زیورهای بسیار متنوع
برای زینت زنان و دختران میآفرینند .
این زیورآلات شامل گوشواره ، گردن بند و سینهریز، دستبند ، انگشتر، حلقه و النگو است.در استان یزد سالها است
که راستهای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است.
از جمله ابزار زرگری که تا پنجاه سال پیش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده ، میتوان
به ترازوهای مثقالی ، بوته ، کورههای گلی ، انبر سرکج ، رجه با شیارهای کوچک و بزرگ ، حدیده
با سوراخهای متعدد در انواع یاقوتی و الماس اشاره کرد.
در حال حاضر از وسایل بسیار مدرن استفاده میشود که در یک ساعت چند کیلوگرم طلا و نقره را به
مفتول و تسمه تبدیل می کند.
زیلوبافی (پلاسبافی) : این دستبافته زیبا ، خاص مناطق حاشیه کویری است.
این فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی ، تاریخ ، معماری ، طبیعت
و گویش مردم این نواحی نیز، بر تار و پود آن نقش بسته است .
زیلوبافی در شهر میبد سابقهای دیرینه دارد .
برخی سابقه زیلوبافی در شهر میبد را به قرن هشتم هـ .
ق و دوره ی مظفریان نسبت میدهند .
قدیمیترین و در عین حال نفیسترین زیلوهای میبد ، به قرن دوازدهم هـ .
ق تعلق دارد و بر روی آن بیستوچهار س جاده طراحی شده است .
در مجموع رنگهای آن با اندکی اختلاف ، یکسان و چشمنواز است .
در حاشیه این زیلو ، نام واقف و تاریخ ۱۱۸۸ هـ .
ق نقش شده است .
سه تخته زیلو در مسجد جامع « هفتادر» در عقدا وجود دارد که در نوع خود بی نظیر است.
دوتخته آن بافته « حاجی باقر میبدی » در سالهای ۱۰۷۰ و ۱۰۸۳ هـ .
ق است و زیلوی فرسود دیگر، مربوط به سال ۱۰۲۳ هـ .
ق است.
از دیگر زیلوهای تاریخی میبد می توان به زیلوی آویخته مسجد امیرچقماق ( مربوط به سال ۱۲۷۹ هـ.
ق) و زیلوهای کهنه مسجد رکنآباد میبد اشاره کرد .
غذاها و شیرینیهای سنتی یزد
یکی از راههایی که انسانها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده میکنند ، استفاده از غذاهای متناسب
با امکانات و نیازهای محیطی است.
به این ترتیب انسانها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی میدهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط
زیست را با سنتها و آداب و رسوم بسیاری درمیآمیزند .
شهرستان یزد ، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی ، دارای زمستانهای سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای
گرم و طولانی و خشک است.
از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم ، خشک و طولانی را با انواع آشها و زمستان سرد
را با غذاهای شیرین و شیرینیجات معروف خود سپری میکنند .
همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتاً به فراموشی سپرده
شدهاست .
به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک از آنها در
مراسم و مناسبت خاصی استفاده میشوند .
انواع شیرینی
باقلوا ( لوز پسته ، لوز بادامی یا بیدمشک ، لوز نارگیلی ، لوز مخلوط دورنگ ، لوز ترحیمی )
، کیک یزدی ، کیک تختهای ، حاجی بادام ، نان برنجی ، نان پنجرهای ، نقل یزدی ، قطاب
، پشمک ، آبنبات مغزی ، سوهان آردی ، سوهان خانی ، نان نارگیلی ، نان منقا و باقلوا شامی
که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست.
انواع آش
آش شولی ، آش جو ، آش گندم ( حلیم ) ، آش ماش ، آش شلغم ،
آش کلم ، آش رشته ، آش سمبوسک ، آش عدس ، آش کدو، آش آلو، آش سبزی و آش
انار.بررسی خوراکیهای سنتی که در مراسم مختلف استفاده میشود
مراسم عقد و عروسی
انواع باقلوا ، منقا و نان نارگیلی
؛ شیرینیهای مخصوص مراسم ازدواج را تشکیل میدهند که در « قاب » چیده شده و روی آنها به وسیله
« زرورق » پوشیده میشود.
همچنین از نبات پردهای که به شکل گل یا عروس و داماد چیده شدهاند در تزیین سفره عقد استفاده میشود
.
مراسم ترحیم
آش گندم ( حلیم ) و شب آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری هستند.
روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه میشود .
در مورد این آش عقیده بر این است که آش ماش بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون
میبرد .
حلوای تختهای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در قاب چیده میشود ، شیرینی مخصوص عزاداری است.
سورکوگ یا سوروک غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال ( شش ماه پس از فوت
) پخته میشود و از آرد ارده و شکر تشکیل میشود و آن را در روغن زیاد سرخ میکنند.
در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون میبرد
.
این دو غذا به درب منزل همسایهها هم برده میشود ، تا آنها هم از عزا خارج شوند .
از خرما ، حاجی بادام و تره حلوا معمولاً سرخاک استفاده میشود.
نان برنجی و پشمک از خوراکیهای چهلم هستند.
از میان میوهها انار و خیار سبزگل برای عزاداری استفاده میشود.
عزاداریهای مذهبی
در دهه اول محرم و در ظهر روز دهم در مراسم عزاداری بیشترین غذایی که به عزاداران داده
میشود قیمه است.
یکی دیگر از غذاهای مخصوص محرم آش گندم یا حلیم است که به آش امام حسین(ع) معروف است و معمولاً
در عصر روز یازدهم پخش میشود.
در شبهای ۲۱ و ۱۹ رمضان شله زرد و خرما و زولبیا و بامیه ، نان و پنیر و سبزی
و آش همچنین غذاهایی مثل عدس پلو داده میشود.
باقلوا و قطاب و نان برنجی هم به عنوان شیرینی عزاداری مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد.
اما بیش از هر نوع شیرینی کیکی یزدی استفاده میشود که مفهوم خرما را میرساند .
شربتهای بیرنگ مثل شربت کاسنی ، بید و شاتره نیز از شربتهای مخصوص عزاداری هستند.
پارسی کینگ