گشت و گذار در دیدنی ترین جاذبه توریستی ایران ماسوله

کمتر کسی را می توانید بیابید که به استان گیلان سفر کرده باشد و از ماسوله تاریخی و زیبا دیدن نکرده باشد این روستای تاریخی و پلکانی سالانه گردشگران زیادی را به این روستا می کشد قدمت این روستا که هم اکنون فقط جنبه گردشگری و توریستی دارد به هزار سال می رسد طبیعت بکر و زیبا و همچنین معماری پلکانی زیبای ماسوله گیلان را زیبا و متمایز کرده است در ادامه مطلب از پرشین وی قصد داریم بیشتر با ماسوله گیلان آشنا شویم

ماسوله گیلان

محدوده­‌ی ماسوله از سمت شمال به شهرستان ماسال، از سمت جنوب به طارم علیا (استان زنجان)، از سمت شرق به
جلگه شهر فومن و از سمت غرب به شهرستان خلخال (استان اردبیل) می­‌رسد.

ماسوله در ۶۰ کیلومتری رشت و ۳۲ کیلومتری غرب فومن در دامنه‌ی کوهپایه‌ای که ۱۰۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع
دارد واقع شده است.
پایین ترین نقطه ی ماسوله با بالاترین نقطه ی آن حدود ۱۲۰ متر اختلاف ارتفاع دارد.
از لحاظ جمعیت شناسی، مردم ماسوله آمیخته و تاثیر پذیرفته از فرهنگ های تالشی، آذری خلخالی و گیلکی هستند و
گویش عامه، زبان تالشی است.

آنگونه که در منابع مختلف فارسی و انگلیسی آمده است، قدمت ماسوله ی فعلی به حدود هشتصد تا هزار سال
می رسد.

ماسوله­‌ی قدیم یا «کهنه­ ماسوله» که در فاصله «هشت کیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال» قرار گرفته است سکونتگاه
اصلی و اولیه ماسوله­ ایها بوده است که اکنون آنچه در این مکان به چشم می­خورد سنگ دیوار بناهای آن
است.در نخستین کاوش­های باستان­شناسی شهرستان فومن که در شهریور ماه ۱۳۷۴
توسط هیئت پژوهشکده باستان­شناسی سازمان میراث فرهنگی استان گیلان
در این محوطه صورت گرفت مشخص شد که از سده پنجم تا هشتم هجری «کهنه­ ماسوله» به عنوان یکی از
مراکز مهم در زمینه فلزکاری بوده است.

ماسوله گیلان

همچنین سفال­های لعابدار با رنگهای متنوع که مشخصات دوره سلجوقی را داشته­اند در این
منطقه کشف شد این ناحیه به دلیل اهمیت و اعتبار تاریخی آن در شهریور ۱۳۸۵در فهرست آثار ملی ثبت شد.

درباره منتقل شدن ماسوله­ ایها به مکان فعلی آرای مختلف و گوناگونی ارائه شده است یکی از مشهورترین آنها اینست
که عون­بن­علی از نوادگان امام اول شیعیان به همراه سید جلال­الدین اشرف از فرزندان موسی کاظم امام هفتم شیعیان که
مزارش در شهر آستانه اشرفیه گیلان قرار دارد در جنگی در حوالی طارم زنجان زخمی شد و راه ماسوله در
پیش گرفت و در مکان فعلی ماسوله جان سپرد و به خاک سپرده شد.

سپس به تدریج ماسوله­ ایها در اطراف مزارش خانه ساختند و بدین ترتیب ماسوله فعلی شکل گرفت.
روایتی زلزله بزرگ سال ۸۹۰ هجری قمری را علت کوچ ماسوله­ ایها به مکان فعلی بیان می­کند و روایتی دیگر
نیز همه­گیر شدن بیماری طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری در کشور را دلیل جا به ­جایی ذکر می­کند.

ماسوله در کنار رودخانه ای نسبتاً پرآب به نام ماسوله رودخان واقع شده است.
این رودخانه از به هم پیوستن سرشاخه های بالا دست ایجاد شده و درست در کنار ماسوله آبشار زیبایی وجود
دارد.
همانطور که گفته شد، ماسوله در منطقه ای کوهستانی واقع شده است و در ارتفاعات این منطقه قلل مرتفعی وجود
دارد که قله ی شاه معلم با ۳۰۵۰ متر ارتفاع، بلندترین آنهاست.

ماسوله گیلان

ماسوله تابستان هایی با هوای معتدل و زمستان هایی سرد دارد.
بیش از یک ماه از سال در این منطقه یخبندان است و در بسیاری از روزها، ابرها چنان تو را
در برمی گیرند و هوای مه آلود، زیبایی های ماسوله را دوچندان می سازند.
میزان بارش باران و برف نسبتاً قابل توجه است و هوا رطوبت بالایی دارد.
این رطوبت به علت خنکی هوا آزار دهنده نیست.

ماسوله دارای معماری منحصر به فردی است.
محوطه جلوی خانه‌ها و پشت بام‌ها هر دو به عنوان پیاده رو استفاده می‌شوند.
بافت معماری ماسوله در دوران زندیه شکل گرفته است و خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری
اجازه ورود نمی‌دهد.
معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است.
تعداد طبقات ساختمان‌ها معمولا تا دو طبقه می رسد.

اکثر ساختمان ها در ماسوله به رنگ زرد یا رسی است.
این باعث می شود که خانه ها در مه بهتر دیده شوند.
چرا که نزدیک به یک سوم سال ماسوله در مه فرو می رود.
ساختمان ها (بخصوص ساختمان های قدیمی تر) اکثراً دو طبقه ساخته شده اند.

ماسوله گیلان

خانه های قدیمی که با ترکیبی از سنگ و چوب ساخته شده اند، یکی یکی از بین می روند و
جای خود را به ساختمان های بتونی با سقف های آهنی می دهند.
هرچند سعی می شود ظاهر خارجی ساختمان ها همان الگوی سنتی خود را حفظ نمایند.
در و پنجره های چوبی (بخصوص انواع قدیمی آن) زیبایی خاصی به ماسوله می دهند و اهالی خوش ذوق ماسوله
چهارچوب پنجره ها را گلدان های شمعدانی به نحو شایسته ای تزیین می نمایند.

نام ماسوله حداقل از سده­ی هشتم و نهم هجری به بعد به همین صورت کنونی خود کاربرد دارد.
برخی آنرا برگرفته از نام کوهی در جوار ماسوله به نام «ماه­سالار»‌ می­دانند به باور ایشان این ناحیه ابتدا «ماسالا»‌
خوانده می­شد و بر اثر کثرت استعمال بعدها به «ماسوله»‌ مبدل شد.

به روایتی دیگر کلمه «ماسوله»‌ از دو بخش «ماس»‌ و «اوله»‌ تشکیل شده است.
بخش نخست در فرهنگ­های ایرانی به معنای کوه و مانع و بخش دوم نیز به معنای بلند است که در
ترکیب با «های»‌ تصغیر به مفهوم «مانند»‌ آمده است.
بنابر این ماسوله را می­توان « کوه بلند »‌ و «کوه­مانند »‌ معنا کرد.با تکیه بر زبانهای­سانسکریت و فارسی­میانه آنرا
«ماه کوچک» یا « سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرده­اند.

بیشتر بدانید از آشنایی با شهر تاریخی ماسوله – گیلان

ماسوله در ۵۵ کیلومتری رشت در استان گیلان قرار دارد. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و جنگلی
در دامنه‌ای صخره‌ای با وسعت ۱۶ هکتار و ارتفاع ۱۰۵۰ متر از سطح دریای آزاد ساخته شده‌است

ماسوله در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار دارد و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال
و از جنوب به طارم محدود است. طول جغرافیایی این شهر ۲۷ درجه و ۸ دقیقه و عرض جغرافیایی آن ۲۹ درجه و ۱ دقیقه می‌باشد.

زبان مردم ماسوله تالشی (لهجه ماسوله ای) است. جمعیت آن تا سال ۱۳۲۰ بالغ بر ۳۰۰۰۰ نفر می‌شد
که بر اثر اصلاحات ارضی، توسعه راه‌ها و نیز زلزله خرداد ۱۳۶۹ مهاجرتها در این ناحیه افزایش و جمعیت آن به شدت کاهش یافت.

حدود ۸۰۰ تا هزار سال پیش مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به دلائل نامعلومی به منطقه ماسوله کوچ کردند.

بازارهای ماسوله

برخی از مردمان محلی نیز از منطقه‌ای به نام کهنه ماسوله واقع در ۶ کیلومتری شمال‌غرب
این شهر با این افراد همراه شدند. [ماسوله و گردشگری؛ هم‌افزایی یا ویرانگری؟]

یکی از نقاط تاریخی منطقه ماسوله، سایت تاریخی کهنه ماسوله است.

این سایت در ۶ کیلو متری شمال غربی شهر ماسوله و در ارتفاع ۱۸۰۰متری از سطح دریا واقع شده است.

کهنه ماسوله روی تپه‌ای به وسعت تقریبی ۸/. ماسوله گیلان  هکتار قرار دارد و آثار پایه دیوارها‌ی بناهای سنگی روی آن قابل مشاهده است.

طی کاوش‌های انجام شده سال‌های اخیر مشخص شده که این دیوارها متعلق به خانه‌ها واتاق‌هایی
بوده که کوره ذوب آهن و فلزات دیگر در آنها وجود داشته است. در این اتاق‌ها آثاری از ظروف سفالی
و ابزار فلزی متعلق به قرون پنجم و ششم هجری قمری به دست آمده است.

به نظر می‌رسد بدلایل نامشخص مردمان ساکن در این بنا ها این محل را ترک کرده و به تدریج
در محل فعلی شهر ماسوله سکنی گزیده اند. [هشدار؛ ماسوله در مسیر ویرانی است]

شهر تاریخی ماسوله در جوار یکی از رودخانه‌های پر آب که به نام همین شهر نیز (ماسوله رودخان) معروف است شکل گرفته است.

جنگل‌های منطقه پوشیده از درختان را ش، آزاد، بلوط، توسکا و زبان گنجشک می‌باشد که البته
درختان آزاد و بلوط آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است.

نمایی ازماسوله

اقلیم منطقه ما سوله در تابستان معتدل و مرطوب و در زمستان سرد و مرطوب محسوب می‌شود.
دمای متوسط سالیانه حدود ۱۲ در جه سانتیگراد و متوسط رطوبت نسبی، میزان بارندگی و بارش
برف سالیانه نیز به ترتیب ۸۷% و حدود ۷۰۰میلیمتر و۸۰۰ میلیمتر می باشد.

سالیانه بیش از ۳۵ روز به صورت یخبندان و بیش از ۱۰۰ روز با مه غلیظ سپری می‌گردد.
در مجموع اقلیم مطبوع منطقه و محیط طبیعی دلپذیر در چهار فصل سال از شاخصه‌های مهم زیست محیطی ماسوله می باشند.

اگر از کنار بستر مواج و خروشان ماسوله گیلان رودخان که از ستیغ کوهستان‌های ییلاقی ماسوله سرچشمه
گرفته و از پایین روستا می‌‌گذرد به تماشا بایستی طبیعت زیبای ماسوله در نیمه نخستین سال، با طراوت
و سرسبز است، مثل تکه‌های زمرد و در نیمه دوم سال، مانند قطعاتی از طلای ناخالص، لابه‌لای
بناهای قدیمی و چشمگیر آن می‌درخشد و منظره‌ای بس دلپذیر و رویایی به آن می‌بخشد.

روستا متشکل از چهار قسمت به نام‌های محله خانه‌بر، محله مسجدبر، اسدمحله و کش سر است
که در وسعتی به مساحت تقریبی ۱۵۰ هزار متر مربع رخ می‌نماید. [خانه های تاریخی ماسوله فرو ریختند]

اختلاف ارتفاع از بلندترین نقطه تا پایین‌ترین سطح روستا قریب ۱۰۰ متر بوده و همین مسئله موجب
پیدایش نمایی بی‌نظیر در معماری ماسوله است. بدین نحو که گذرگاهها و معابر عمومی اکثراً همان بامهای خانه‌هاست.

به‌عبارت دیگر در ماسوله غالباً وقتی از کوچه‌ای گذر کنی از روی بام چند خانه گذشته‌ای و ارتباط این
گذرگاه‌ها، با وسیله پله‌های سنگی است که نمای کلی روستا را یکپارچه‌تر و زیباتر می‌سازد.

آشنایی با تاریخچه ماسوله گیلان

خانه‌ها بیشتر دوطبقه و به ندرت یک و یا سه طبقه است. دالان، سیاهچال، انبار، پله‌های بلندی
که طبقه همکف را به طبقه دوم می‌پیوندد، پشن که همان توالت باشد، هال که به زبان محلی
به آن چغم می‌گویند،‌ اتاق نسبتاً‌ بزرگی که محل پذیرایی میهمان است، اتاق کوچکتری که نشیمن‌گاه
دائمی ساکنان خانه است و سومه که مقر زمستانی خانواده است به اضافه تالار که عبارت از ایوان
کوچکی است قسمت‌های یک خانه بزرگ و کامل را در ماسوله تشکیل می‌دهد.

خانه‌های کوچکتر ساده‌تر است و فضای کمتری دارد. در ماسوله خانه‌های خود را با خشت و سنگ و تیرهای
چوبی و سرخس وحشی می‌ساختند. سرخس وحشی یا به زبان محلی خرف به‌طور خودرو در ماسوله و اطراف آن به فراوانی می‌روید و عایق آب است.

اکثر ماسوله‌ای‌ها سالی یک بار روی بنای خانه‌های خود را با گلی زرد و بام آن را با گل کبود که هر دو ا
ز کناره ماسوله رودخان به دست می‌آید اندود می‌کنند. [نخستین سیل بزرگ ماسوله را با خود می برد]

ماسوله هم نزدیک به دریاست و هم قریب هزار و پنجاه متر از سطح دریا ارتفاع دارد و آب و هوای آن
آمیزه‌ای است از لطافت هوای کوهستانی و رطوبت هوای دریا.

دالاهو / hamshahrionline