اوشیدا , تخت جمشید خشتی ایران در سرزمین کهن

ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما عزیزان را با یکی از جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان یعنی تخت جمشید خشتی ایران به نام اوشیدا زابل شما عزیزان را آشنا کنیم، اوشیدا سرزمین پهلوانان و رادمردان است اوشیدا بیشترین شرایط خط نیمروزی و رصدخانه نیمروز را داشته است . تا انتهای این مطلب همراه ما باشید

اوشیدا زابل

اوشیدا سرزمین کهن ایران سیستان، سرزمین پهلوانان و رادمردان، سرزمین شعر و شعور با مردمانی به صبوری کوه
تنها نگین آن کوهی است به نام اوشیدا (کوه خواجه)، در گذشته‌ای نه چندان دور این کوه در آغوش هامونی
بخشنده بود اما چندیست که اوشیدا نظاره‌گر عطش هامون و مردمان سیستان است.

این کوه باستانی در ۳۰ کیلومتری شهرستان زابل، به شکل ذوزنقه و از جنس سنگ‌های سیاه رنگ بازالت تشکیل شده
و در میان ادیان اسلام، مسیحیت و زرتشت از تقدس خاصی برخوردار است، اوشیدا را در زبان اوستایی اَهونَه‌اَهورَنَه به
معنای کوه خدا، اوشیدَرِنَه و اوشیدَم نیز می‌خوانند.

اوشیدا

روایات زرتشتیان حاکی از آن است که در این کوه سوشانا (سوشیانت) نجات دهنده آیین مزدیسنا ظهور پیدا می‎کند.

اوشیدا بیشترین شرایط خط نیمروزی و رصدخانه نیمروز را داشته و از زمان زرتشت، سیستان میانه جغرافیایی و واقعی
زمین تشخیص داده شده است.

مرکزیت نیمروز تا سالیان سال و حتی تا قرون وسطی در سیستان ادامه داشت، پس از آن پرتغالی‌ها و به
دنبال آنها اسپانیا، هلند، فرانسه و درنهایت انگلیس در دوره‌های استعماری و جهان گشایی خویش هر کدام سعی کردند مرکزیت
نصف‌النهار را به صورت مصنوعی در محل مورد نظر خود داشته باشند.

اوشیدا زابل

کوه خواجه آثار و بناهاى باستانى مربوط به دوره‌هاى تاریخى متفاوت را در خود جای داده است، یکى از شاخص‌ترین
بناهاى تاریخى این کوه، آتشکد‌ه‎اى است که زمان ساخت آن به سده یکم بعد از میلاد باز مى‎گردد.

این آتشکده داراى یک تالار مرکزى در وسط و راهروهایى در اطراف آن است این بنا به سبک چهارتاقى‌هاى آن
دوره ساخته شده است.بناهای چهار گوشه این آتشکده مربوط به دوره‌هاى اشکانى و ساسانى است.

کوه خواجه قلعه‌اى عظیم و دژ شهرى منحصر به فرد بر جای مانده از دوره اشکانیان و ساسانیان است که
تنها نمونه از دژ شهرهاى اشکانى باقى مانده در ایران است

اوشیدا زابل

نقش و نگارهای به جای مانده روی دیواره‌های
قلعه سام، هنرمندی ایرانیان کهن را به زیبایی به تصویر می‌کشد

نقاشی‌های کوه خواجه بسیار دیدنی و جذابند به طوری
که در برخی از آنها اشخاصی دیده می‌شوند که در حالت نواختن موسیقی بوده و برخی نیز می‌رقصند.

از دیگر بناهاى تاریخى واقع در این کوه می‌توان از کاخى نام برد مربوط به دوره ساسانیان که جلوه‌هاى معمارى
خلاقانه و منحصر به فردش چشم هر بیننده‌ای را می‌نوازد.

این کاخ شامل عمارت و حیاطى با منظره‌اى بسیار بدیع و زیبا است، «ارنست هرتسفلد» باستان شناس و ایران‌شناس آلمانی
در سال‎های ۱۹۲۵ و ۱۹۲۹ میلادی با بررسی این مجموعه عنوان « تخت جمشید خشتی » را برای این
مجموعه کاخ‌ها برگزید.در بخش جنوبى کوه خواجه می‌توان معبدى خشتى به نام «کرچک چهل گنجه» مربوط به دوره‌هاى قبل از
اسلام را مشاهده کرد.

آثار باستانی برجای مانده از قوم سکاها، قبرهایی به قدمت تاریخ اسلام و سیستان و مقبره خواجه مهدى بن
محمد بن خلیفه در کنار زیارت‌گاه‌هاى خواجه‌قلتان و پیرگندم بریان همه در این کوه آرام و صبور دوستداران میراث فرهنگی
و تاریخی را به نظاره دعوت می‌کند.

تخت جمشید خشتی ایران اوشیدا زابل

بیشتر بدانید از اوشیدا سرزمین کهن ایران

کوه خواجه در سی کیلومتری جنوب زابل قرار دارد و در میان دریاچه مقدس هامون به
طرز شگفتی خود نمایی میکند. این کوه از سنگهای سیاه بازالتی تشکیل شده است.
سلسله بناهای موجود در این کوه شامل یک بنای عظیم ،آتشکده ،دو قلعه خشتی،
بقایای راه قدیمی‌،حصارهای مختلف ،قبور سنگی و چند زیارتگاه اسلامی نیز در کوه
خواجه وجود دارد.این کوه نزد زرتشتیان،مسلمانان ومسیحیان مقدس است. در میان
آثار این کوه کاخ اشکانی، گچبریها و نقاشیهای آن ارزش تاریخی زیادی دارند.

یکی از مهمترین آثار باستانی ایران  بر روی یک بلندی در دل هامون جای گرفته است.
زمانی این مکان، که به کوه خواجه موسوم است، همچون جزیره در میان هامون
بود ولی اینک در بستر خشک دریاچه تشنه، جاده است که ما را به آن می رساند…
آثار باستانی متعلق به دوره اشکانیان و ساسانیان در این مکان مقدس حکایت از تمدن کهن سیستان دارد.

تنها ارتفاع دشت سیستان یک توده بازالتی شکل از سنگ بازالت سیاه است.
این کوه در دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته و به شکل ذوزنقه است.
کوه اوشیدا به معنی کوه سحر گاهی یا کوه سوشیانت که نام منجی آخر الزمان
زرتشیان است در ۳۵ کیلومتری شهرستان زابل واقع  شده است که در بین سه دین بزرگ دنیا زرتشتی، مسیحیت و اسلام مقدس است.

تخت جمشید خشتی ایران

بر اساس باورهای زرتشتی منجی آخر الزمان آنها از آبهای دریاچه کیانسیه و
یا دریاچه هیرمند که بخشی از آبهای آن پیرامون کوه اوشیدا جریان دارد توسط
دوشیزه ای از خاندان پاک و بهی با نطفه زرتشت که در آبهای این دریاچه وجود
دارد بارور می شود و منجی آخر الزمان، سوشیانت رو بدنیا می آورد. بر اساس
این باور زرتشتی سیستانیان تا قبل از انقلاب دختران خود را طی مراسمی
وارد این آب می کردند تا شاید افتخار باوری منجی به دختران آنان برسد، و البته این رسم دیرین چند سال اخیر اجرا نمی شود.

کوه اوشیدا و یا همان کوه خواجه در بین مسیحیان هم مقدس است. در ترجمه
لاتین انجیل، انجیل متی آمده است که ستاره بر فراز  کوهی در  شرق حلول
کرده که بدنیا آمدن منجی در بیت الحم را بشارت داده. مغان یا همان روحانیون
زرتشتی بر اساس یک پیشگویی هر سال پس از کوبیدن غلات روزهای ۱۳ و ۱۴
فروردین بر فراز این کوه می رفتند تا شاید ستاره وعده داده شده را ببینند.

گفته می شود در زمان سه مغ به نامهای گاسپار، بالتازار و ‌ملیکور این ستاره
دیده می شود و آنان با راهنمایی ستاره به سرزمین بیت الحم رهسپار
می شوند و آنجا  می بینند که پیشگویی درست بوده و حضرت عیسی
از دامان دوشیزه ای باکره متولد شده .‌ اینچنین مغان خود جز مبلغین مسیحی می شوند و به پاکی حضرت مریم شهادت می دهند.

کوه اوشیدا زابل و یا همان کوه خواجه در بین مسیحیان هم مقدس است

کوه خواجه

کوه خواجه همچنان در بین مسلمانان هم مقدس است چرا که مدفن خواجه
مهدی از نواده گان امام علی است طبق روایات مردمی خواجه مهدی در قرن
دوم هجری والی کرمان بود که در سفری وارد سیستان شد که توسط سارقین
سمرقند به شهادت رسید و از انجا که بهترین نقطه و مرتفع ترین نقطه دشت
سیستان که کوه خواجه است، وی را بر فراز کوه بردند و در ضلع شمالی کوه دفن
کردند و از آن به بعد این کوه به اسم کوه خواجه مهدی و به تدریج کوه خواجه تغییر نام پیدا کرد.

کوه خواجه  به لحاظ داشتن آثار تاریخی حائز اهمیت است. آثاری که در اواسط دوران اشکانی و ساسانی و‌ همچنین آثار دوران متأخر اسلامی شکل گرفته است. مهمترین و ارزشمندترین اثر کوه خواجه کهن دژ است. کهن دژ در اصطلاح معماری به قلعه ای بزرگ و یا شهری کوچک اطلاق می شود.

کهن دژ دارای چندین حصار است پلان آن دایره ای شکل است و شاخصه های معماری دوران اشکانی و ساسانی مانند طاق گنبد ایوان و نیم ستونهای چسبیده به دیوار را دارد.

به کهن دژ تخت جمشیدی از خشت و گل لقب داده اند چرا که تمام آن به علت شرایط اقلیمی منطقه، از خشت و گل ساخته شده است. البته نظریه دیگری که وجود دارد این است که سازندگان این قلعه به دلیل قداست کوه  نمی خواستند شکل ظاهری آن از بین برود. بنابراین تمام قلعه را از خشت و گل می سازند.

فارس / میراث ماندگار