تخت جمشید (پارسَه یا تخت جمشید)

ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما عزیزان را با یکی از شکوهمندترین و باستانی ترین بنا در ایران و در شهر مرودشت استان فارس آشنا کنیم ، تخت جمشید شیراز یا همان پارسه. در ادامه مطلب از پرشین وی قصد داریم راز هایی از این بنا را برایتان به اشتراک بگذاریم.

تخت جمشید شیراز

تخت جمشید-پارسَه یا تخت جمشید نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که سالیان سال پایتخت هخامنشیان بوده است.
اسکندر مقدونی سردار یونانی به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید.
اما ویرانه‌های این مکان هنوز هم در مرودشت در نزدیکی شیراز مرکز استان فارس برپا است.
تخت جمشید هم‌اکنون یکی از آثار جهانی ثبت شدهٔ ایران در یونسکو است.

نام تخت جمشید

تخت جمشید نام امروزی «پارسَه» است.
«پارسه» از زبان پارسی باستان است و یونانیان آن را پِرسپولیس (به یونانی یعنی «پارسه شهر») خوانده‌اند.
این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایران مینامند که در شاهنامه فردوسی آمده است.
آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت تخت جمشید در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی
کوه رحمت، به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش کبیر آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با
تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت.

بر اساس خشت نوشته‌های کشف شده در تخت جمشید ،در ساخت بنای تخت جمشید معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و
مردان بی‌شماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده می‌کردند.
ساخت تخت جمشید این مجموعه بزرگ و زیبا بنا به روایتی ۱۲۰ سال به طول انجامید.

چگونگی سازه تخت جمشید شیراز

وسعت‌ کامل کاخ‌های‌ تخت‌ جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع‌ است که بر روی سکوئی که ارتفاع آن بین ۸ تا
۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مردوشت است، بنا شده‌اند و از بخش‌های‌ مهم‌ زیر تشکیل‌ یافته‌ است‌:

کاخ‌های‌ رسمی‌

و تشریفاتی‌ تخت جمشید (کاخ دروازه ملل)

سرای‌ نشیمن‌ و کاخ‌های‌ کوچک‌ اختصاصی‌

خزانه‌ٔ شاهی‌

دژ و باروی‌ حفاظتی‌

پلکان‌های
ورودی سکو و دروازهٔ خشایارشا

آشنایی با تخت جمشید شیراز

ورود سکو، دو پلکان‌ است‌ که روبروی یکدیگر و در بخش شمال غربی مجموعه
تخت جمشید قرار دارندکه همچون دستانی است که آرنج خویش را خم کرده و بر آن است تا مشتاقان خود
را از زمین بلند کرده و در سینه خود جای دهد.
این پلکان‌ها از هر طرف‌ ۱۱۱ پله‌ٔ پهن‌ و کوتاه(به ارتفاع۱۰ سانتیمتر)‌ دارند.
بر خلاف عقیده بسیاری از مورخین که مدعی بودند ارتفاع کم پله‌ها به خاطر این بوده که اسب‌ها نیز بتوانند
از پله‌ها بالا بروند، پله‌ها را کوتاهتر از معمول ساخته‌اند تا راحتی و ابهت میهمانان (که تصاویرشان با لباسهای فاخر
و بلند بر دیوارهای تخت جمشید نقش بسته) هنگام بالا رفتن حفظ شود.

بالای‌ پلکان‌ها، بنای‌ ورودی‌ تخت‌ جمشید، «[دروازه‌ بزرگ‌]» یا «[دروازه خشایارشا|دروازهٔ خشایارشا]» یا دروازه ملل، قرار گرفته‌است.
ارتفاع این بنا ۱۰ متر است.
این بنا یک ورودی اصلی و دو خروجی داشته‌است که امروزه بقایای دروازه‌های آن برجاست.
بر دروازهٔ غربی و شرقی طرح مردان بالدار و بر و طرح دو گاو سنگی‌ با سر انسانی‌ حجاری‌ شده‌
است‌.
این دروازه‌ها در قسمت فوقانی با شش کتیبهٔ میخی تزیین یافته‌اند.
این کتیبه‌ها پس از ذکر نام اهورامزدا به اختصار بیان می‌کند که: «هر چه بدیده زیباست، به خواست اورمزد انجام
پذیرفته‌است.»

دو دروازه‌ خروجی‌ تخت جمشید یکی‌ رو به‌ جنوب‌ و دیگری‌ رو به‌ شرق‌ قرار دارند و دروازه
جنوبی‌ رو به‌ کاخ‌ آپادانا، یا کاخ‌ بزرگ‌ بار،قرار دارد.

پلکان‌های کاخ آپادانا

کاخ آپادانا در تخت جمشید در شمال و شرق دارای دو مجموعه پلکان است.
پلکان‌های شرقی این کاخ که از دو پلکان – یکی رو به شمال و یکی رو به جنوب – تشکیل
شده‌اند، نقوش حجاری‌شده‌ای را در دیوار کنارهٔ خود دارند.
پلکان رو به شمال نقش‌هایی از فرماندهان عالی‌رتبهٔ نظامی مادی و پارسی دارد در حالی که گل‌های نیلوفر آبی را
در دست دارند، حجاری شده‌است.
در جلوی فرماندهان نظامی افراد گارد جاویدان در حال ادای احترام دیده می‌شوند.
در ردیف فوقانی همین دیواره، نقش افرادی در حالی که هدایایی به همراه دارند و به کاخ نزدیک می‌شوند، دیده
می‌شود.

بر دیوارهٔ پلکان رو به جنوب تصاویری از نمایندگان کشورهای مختلف به همراه هدایایی که در دست دارند دیده می‌شود.
هر بخش از این حجاری اختصاص به یکی از ملل دارد که در شکل زیر مشخص شده‌اند :

۱- مادی‌ها
۲- عیلامی‌ها ۳- پارت‌ها ۴- سغدی‌ها ۵- مصری‌ها ۶- باختری‌ها ۷- اهالی سیستان ۸- اهالی ارمنستان ۹- بابلی‌ها ۱۰- اهالی
کلیکیه ۱۱- سکاهای کلاه‌تیزخود ۱۲- ایونی‌ها ۱۳- اهالی سمرقند ۱۴- فنیقی‌ها ۱۵- اهالی کاپادوکیه ۱۶- اهالی لیدی ۱۷- اراخوزی‌ها ۱۸-
هندی‌ها ۱۹- اهالی مقدونیه ۲۰- اعراب ۲۱- آشوری‌ها ۲۲- لیبی‌ها ۲۳- اهالی حبشه

تخت جمشید کاخ آپادانا

کاخ آپادانا از قدیمی‌ترین کاخ‌های
تخت جمشید است.
این کاخ که به فرمان داریوش بزرگ در تخت جمشید بنا شده‌است، برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای
وابسته به حضور پادشاه استفاده می‌شده‌است.

این کاخ توسط پلکانی در قسمت جنوب غربی آن به «کاخ تچرا» یا «کاخ آینه» ارتباط می‌یابد.
کاخ آپادانای تخت جمشید از ۷۲ ستون تشکیل شده‌است که در حال حاضر ۱۴ ستون آن پابرجاست ته ستونهای ایوان
کاخ گرد ولی ته ستونهای داخل کاخ مربع شکل میباشد.

کاخ تچر

تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانی می‌باشد.این کاخ نیز به فرمان داریوش کبیر در تخت جمشید
بنا شده و کاخ اختصاصی وی بوده‌است.
روی کتیبه‌ای آمده : «من داریوش این تچر را ساختم.»

این کاخ یک موزه خط به شمار می‌رود از پارسی
باستان گرفته در این کاخ کتیبه وجود دارد تا خطوط پهلوی بالای ستون‌ها از نمای جلویی‌های مصری استفاده شده‌است.
قسمت اصلی کاخ توسط داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایار شاه و پلکان سنگی غربی توسط
اردشیر دوم بنا شده‌است.

تخت جمشید شیراز

کاخ هدیش

یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید کاخ هدیش است.این کاخ که کاخ خصوصی خشایارشاه
بوده‌است در مرتفع‌ترین قسمت صفهٔ تخت جمشید قرار دارد.
این کاخ از طریق دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه ارتباط دارد.
احتمال میرود آتش سوزی از این مکان شروع شده باشد به خاطر نفرتی که آتنی‌ها از خشایارشا داشتند به خاطر
به آتش کشیده شدن آتن به دست وی.
رنگ زرد سنگ‌ها نشان دهنده تمام شدن آب درون سنگ‌ها به خاطر حرارت است.
اینجا مکان کوچکی بوده ۶*۶ ستون قرار داشته‌است.
به خاطر ویرانی شدیدی که شده اطلاعات زیادی در مورد این کاخ تخت جمشید در دسترس نیست خیلی‌ها از اینجا
به عنوان کاخ مرموز نام برده‌اند.
هدیش به معنای جای بلند میباشد و چون خشایار شاه نام زن دوم او هدیش بوده‌است نام کاخ خود را
هدیش میگذارد این کاخ در جنوبی ترین قسمت صفه قرار دارد و قسمت‌های زیادی از کف از خود کوه میباشد.

کاخ ملکه

یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید کاخ ملکه است،این کاخ توسط خشایارشا ساخته شده‌است و به نسبت
سایر بناها در ارتفاع پایین‌تری قرار گرفته‌است.
بخشی از این کاخ در سال ۱۹۳۱ توسط شرق‌شناس مشهور، پرفسور ارنست امیل هرتزفلد، خاکبرداری و از نو تجدیدبنا شد
و امروزه به عنوان موزه و ادارهٔ مرکزی تأسیسات تخت جمشید مورد استفاده قرار گرفته‌است.

ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی تخت جمشید

این ساختمان که شامل چندین تالار، اطاق و حیاط تشکیل شده‌است با دیوار عظیمی
از بقیهٔ تخت جمشید جدا می‌شود.

کاخ صدستون تخت جمشید شیراز

کاخ صد ستون یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید است،وسعت این کاخ در حدود ۴۶۰۰۰ مترمربع است
و سقف آن به‌وسیلهٔ صد ستون که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع داشته‌اند، بالا نگه داشته می‌شده‌است.

کاخ‌ شورا

یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید کاخ شورا است.به این مکان کاخ شورا یا تالار مرکزی میگویند.
احتمالاً شاه در اینجا با بزرگان به بحث و مشورت می‌پرداخته‌است.
با توجه به نقوش حجاری شده از یکی از دروازه‌ها شاه وارد میشده و از دو دروازه دیگر خارج می‌شده‌است.
به این دلیل به این جا کاخ شورا می‌گویند که در اینجا دوسر ستون انسان وجود داشته که جاهای دیگری
نیست و سر انسان سمبل تفکر است.

بیشتر بدانید از دانستنی های تخت جمشید

راز اول تخت جمشید:
هیچگاه ساخت و ساز در تخت جمشید تمام نشد، پیکره تراشان همیشه در حال مرمت و نگهداری ساخته های خود بودند.

راز دوم تخت جمشید:
در زیر تخت جمشید آبراهه های وسیعی وجود دارد تا آب باران و سیلاب های احتمالی را هدایت کند. ناودان های زیادی با انواع مختلف در مجموعه تخت جمشید وجود دارد.

راز سوم تخت جمشید:
بر روی کاخ های داریوش و خشایار و ملکه سقف عظیم چوبی وجود داشته ، البته امروزه از آن سقف چوبی چیزی نمانده است.

راز چهارم تخت جمشید:
تخت جمشید در نزدیکی کوهی مقدس به نام کوه مهر و رحمت است، بسیاری از بزرگان هخامنشی هم در همین کوه مقدس دفن شده اند.

راز تخت جمشید

در نزدیکی تخت جمشید شهری به نام پارسه وجود داشت که هزاران نفر در آن ساکن بودند. امروزه اثری از آن شهر نیست، ولی کاوش گران در تلاش هستند تا آن را از دل خاک بیرون بیاورند.

راز ششم تخت جمشید:
برای نهادن سستون های عظیم و سنگین تخت جمشید از هیچ نوع ملاتی استفاده نشده، هنوز هم معلوم نیست که این سنگ ها چطور بر روی هم قرار گرفته اند که در برابر زلزله هم بسیار محکم اند.

راز هفتم تخت جمشید شیراز :
در نزدیکی تخت جمشید معادن سنگ وجود دارد که مهندسان تخت جمشید از آن سنگ استخراج میکردند و سنگ های ۲۵۰ کیلویی را سالم به پایین کوه می آوردند.

راز هشتم تخت جمشید:
در مجموعه تخت جمشید بیش از ۳۰۰۰ طرح و سنگ نگاره وجود دارد، اما هیچکدام صحنه جنگ و درگیری و اسیری نیست، بلکه همیشه صحنه های دوستی و بزرگی مقام ایانیان می باشد.

مارپیچ  / ایلیا