سفری معطر به دیار گلاب ایران

همه ما عزیزان شهر زیبای کاشان را با گلاب آن می شناسیم ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم، شما عزیزان را با سفری معطر به دیار گلاب ایران و مراسم گلاب گیری کاشان آشنا کنیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

مراسم گلاب گیری کاشان

جای تعجب بسیار دارد که گل‎های زیبای محمدی و عطر دل انگیز گلاب در دل کویری چنین خشک بدست می‎آید.
گلاب‌گیری مراسمی است که همه ساله از نیمه‌های اردیبهشت تا نیمه‌های خرداد در بخش‌های مختلف کاشان همچون قمصر و نیاسر
انجام می‌شود.آثار وجود گل در منطقه از نقوش برجای مانده بر سفالینه‌های سیلک تا اشعار و سفرنامه‌های دانشمندان مختلف دیده می‌شود
که جملگی بر وجود گل در قمصر تاکید کرده‌اند.‬ تاریخ تقطیر و گلابگیری به عنوان تکنیکی که هنوز کارآمدترین روش
عصاره‌گیری است، به آیین باستانی “عید گلابی” بازمی‌گردد که امروزه در کاشان به “لتان” معروف است.

مراسم گلابگیری آیینی ۱۰۰۰ ساله است که در طول زمان تغییراتی بسیار جزیی داشته است.
گلاب قمصر که از نظر مرغوبیت بهترین گلاب جهان بشمار می‎رود، از نظر مذهبی نیز دارای ارج و قرب است.
علاوه بر آنکه برای معطر کردن فضاهای مذهبی بکار می‎رود، هر ساله در تاریخ ۹ ذی‎الحجه خانه خدا توسط این
گلاب ناب شسته می‎شود.

نکات مراسم گلاب گیری کاشان

گلاب به عنوان ماده‌ای مقطر ، معطر و مقدس با کاربردهای گوناگون از دیرباز مورد توجه ساکنان منطقه بوده و
طبق مستندات مختلف موجود نشان از سابقه‌ای کهن بویژه در قمصر دارد.

بهترین زمان برای حضور در مراسم گلابگیری قمصر ساعات اولیه روز ، یعنی زمانی که هنوز آفتاب کاملا گرم نشده
است، گل هایی که در ساعات پیش از طلوع چیده شده اند تازه ترند و طبیعتا گلاب بهتری از آنها
به دست می‌آید.

هرچند در دنیا قمصر را بعنوان مهد مرغوب‎ترین گلاب می‎شناسند، اما مرغوب‌ترین گلاب در روستای وادقان و ون تولید می
شود.
(در ۵۰ کیلومتری شمال کاشان، در مرز استان‌های قم ، اصفهان و مرکزی قرار دارند)سالیانه حدود ۲ میلیون نفر از
مراسم گلابگیران کاشان، قمصر، نیاسر و برزک دیدن می‎کنند.
قمصر، نیاسر و برزک که مهمترین قطب‎های گلابگیری ایران هستند، ازنظر جغرافیایی نیز جالب توجه هستند و در فاصله کوتاهی
از کوهستان و کویر واقع شده‌اند و آب و هوای آنها نیز از کاشان لطیف تر و ملایم‌تر است.در هزار
و پانصد واحد گلابگیری که در کاشان وجود دارد، سالانه پانزده‌هزار تن گلاب سنگین تولید می‌شود.

مراسم گلاب گیری کاشان

برای گلابگیری به کجا برویم:

قمصر:قمصر در فاصله ۳۰ کیلومتری از جنوب کاشان قرار دارد.
مردم قمصر، مردمی مهماندوست و خونگرم و با حوصله هستند و به گونه‌ای فرایند تهیه گلاب را توضیح می‌دهند که
گویی از تکرار این توضیحات خودشان لذت بیشتری می‎برند تا مخاطب.

نیاسر:
که به کهن باغشهر ایران معروف و در ۳۰ کیلومتری غربی کاشان واقع است، در دید اول چیزی بیشتر از
قمصر به گردشگر ارائه نمی‌دهد.کافی است کمی از شهر فاصله بگیرید و به ارتفاعات مجاور بروید تا با دیدن زیبایی‎های
طبیعی به ویژه آبشار معروف نیاسر، متوجه شوید که سفری که تا اینجا داشتید بدون دیدن نیاسر بخش مهمی کم
داشته است.

سایر دیدنیها و جاذبه های منطقه:

غیر از دیدن مراسم گلابگیری و طبیعت زیبای مناطق زیبای قمصر و نیاسر بازدید از امامزاده پیر داوود، چهارطاقی نیاسر،
غار رئیس نیاسر، تپه‎های باستانی سیلک کاشان، باغ فین، مشهد اردهال و مقبره سهراب سپهری می باشد.

بیشتر بدانید از مراسم گلاب گیری کاشان

در فصل بهار پس از پر شدن مزارع گل محمدی در کاشان و شهرهای اطراف آن، گل‌ها را می‌چینند. در سال‌هایی که هوا گرم‌تر است این فرآیند از روزهای پایانی فروردین ماه و در حالت معمول از اواسط اردیبهشت آغاز می‌شود. اگر در ساعت‌های نخست روز به تماشای کارگاه‌های گلاب گیری در نقاط مختلف کاشان بروید، دسته‌های بزرگ گل محمدی را چیده شده برای بازدید گردشگران خواهید دید. گل‌های چیده شده را در کارگاه‌های گلاب گیری درون دیگ‌های بزرگ مسی می‌ریزند. این دیگ‌ها به لوله‌هایی متصل هستند که سر دیگر آن‌ها به ظرف‌های دیگری می‌رسد. بخار حاصل از جوشاندن گل محمدی با عبور از لوله‌ها و رسیدن به محفظه‌ای که درون آب سرد قرار دارد به گلاب تبدیل می‌شود.

اگر فرآیند تقطیر را دوباره تکرار کنند، این بار گلاب دو آتشه به دست می‌آید و از تقطیر گلاب دو آتشه نیز، گلاب ناب و خالص حاصل می‌شود که بسیار غلیظ است و عطری بی‌نظیر دارد. در روش تقطیر سنتی برای هر یک کیلوگرم گل محمدی، یک لیتر آب در دیگ مسی می‌ریزند. هر دیگ مسی بین ۳۰ تا ۵۰ گیلوگرم ظرفیت گل سرخ دارد و با درپوشی مسی مسدود می‌شود. فاصله بین درپوش مسی با دیگ را با استفاده از مخلوط تفاله گل و آرد نان می‌پوشانند تا هیچ اتلاف بخاری صورت نگیرد. با استفاده از ابزار مخصوص فشار داخل دیگ را نیز کنترل می‌کنند.

دانستنی هایی پیرامون مراسم گلاب گیری کاشان

گلاب خالص تلخ است و هیچ رنگی ندارد؛ البته تلخی گلاب نباید به‌مدت طولانی در دهان باقی بماند، زیرا نشان‌دهنده وجود اسانس غیرطبیعی و ناخالصی در گلاب است. برای نگهداری از گلاب به‌خصوص در مدت زمان طولانی بهتر است از ظروف شیشه‌ای استفاده کنید. استفاده از ظرف‌های پلاستیکی یا فلزی کیفیت گلاب را در طول زمان از بین می‌برند.

فرآیند تقطیر به روش سنتی در هر بار جوشاندن دیگ بین پنج تا هفت ساعت طول می‌کشد. گرچه در گذشته تنها راه برای عصاره گیری از گل محمدی شیوه گلاب گیری سنتی بود، در حال حاضر این فرآیند به صنعتی شکوفا در کاشان تبدیل شده است و کارخانه‌هایی نیز در همین راستا تاسیس شده‌اند. با این وجود روش سنتی گلاب گیری کاشان با برگزاری مراسم ویژه و جشن و پایکوبی هم‌چنان رواج دارد و به‌شکل سنتی ماندگار و با ارزش در آمده است. برای لذت بیشتر گردشگران این آیین سنتی را همراه با پخش موسیقی و پذیرایی از بازدیدکنندگان انجام می‌دهند.

آیین گلاب گیری کاشان را با عنوان میراث معنوی در فهرست آثار ملی و معنوی ایران به ثبت رسانده‌اند. در حال حاضر پیشنهاد ثبت این میراث معنوی در فهرست میراث ناملموس یونسکو نیز از طرف ایران به سازمان جهانی یونسکو ارائه شده و پرونده مربوط به این اثر به دست ایران در حال تکمیل است. با توجه به شست‌وشوی خانه کعبه در شهر مکه در زمان پایان یافتن مراسم گلاب گیری کاشان، ثبت این فرآیند در فهرست آثار ناملموس یونسکو به‌عنوان اثر معنوی مشترک بین کشورهای ایران و عربستان بررسی می‌شود.

مراسم گلاب گیری کاشان

انواع گلاب کاشان

گلاب‌های تولید شده در کاشان انواع و مصارف متفاوتی دارند. هرچه نسبت گل محمدی به آب در فرآیند عصاره گیری بیشتر شود، گلاب تولید شده کیفیت بالاتری خواهد داشت. میزان تلخی گلاب نیز با کیفیت آن رابطه مستقیم دارد؛ اما همان طور که در قسمت‌ قبل اشاره کردیم، پس از چشیدن گلاب نباید تلخی آن در دهان باقی بماند.

گلاب به‌جز مصرف خوراکی برای مصارف دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گلاب‌‌های داروئی و خوراکی با یکدیگر متفاوت هستند و نباید جایگزین یکدیگر شوند. یکی از انواع گلاب، گلاب سنگین است که غلظت و کیفیت بالایی دارد و از آن با نام گلاب ممتاز یاد می‌کنند. گلاب سبک نیز که بیشتر برای مصرف خانگی تولید می‌شود، طرفداران زیادی دارد. حجم گل استفاده شده در فرآیند تولید گلاب سنگین دو برابر گلاب سبک است.

گلاب دو آتشه نوع غلیظ و خالصی از گلاب است که با تکرار مجدد گلاب گیری تولید می‌شود. در واقع برای به دست آوردن این محصول به گل داخل دیگ مسی به‌جای آب، گلاب اضافه می‌کنند و فرآیند تقطیر دو بار انجام می‌شود. طعم گلاب دو آتشه بسیار تلخ است و برای مصرف خوراکی مورد پسند همه قرار نمی‌گیرد.

فارس / کجا رو