ناشناخته ترین و اسرارآمیزترین تمدنهای بشری در این شهرتاریخی یافت میشود+تصاویر
جیرفت یکی از شهرهای کرمان می باشد که دارای جاذبه های گردشگری زیادی است در این شهر
بناهای تاریخی زیادی نیز وجود دارد و ناشناخته ترین و اسرارآمیزترین تمدنهای بشری در این شهر
تاریخی یافت می شود چند سالی است که به جیرفت خشکسالی آمده است و معیشت روستائیانی
را سخت شده است این شهر جزوبزرگترین شهرهای اسلامی کشور در آن دوره محسوب می شود
بسیاری اسرار تمدن جیرفت را حلقه گمشده بشریت میدانند در ادامه با ناشناخته ترین
و اسرارآمیزترین تمدن های بشری این شهر آشنا شوید و تصاویری از آن ها را در پرشین وی مشاهده کنید
اسرار آمیزترین تمدن های بشری
در بستر هلیل رود سیلی جاری شده بود که جیرفت را به بهشت گمشدۀ باستان شناسان
تبدیل کرد.بهشت گمشدهای که پیش از خبردار شدن باستان شناسان، تعداد زیادی از اشیاء
آن، از سوی علاقهمندان قاچاق میراث فرهنگیگم شده بود که البته قصهای تکراری است!
تمدن پنج هزار ساله جیرفت یکی از ناشناختهترین و اسرارآمیزترین تمدن های بشری است
که از کشف آن کمتر از یک دهه میگذرد، بسیاری اسرار تمدن های بشری جیرفت را حلقه گمشده بشریت میدانند.
چند سالی است بود که جیرفت خشکسالی آمده بود و معیشت روستائیانی که تنها درآمدشان
ناشی از لطف زمینبود را دچار نقصان کرده بود.مردم روز به روز فقیرتر میشدند.نه آبی و نه نانی.
گرما هم طاقت فرسا بود.تا اینکه یک روز یکی از کشاورزانی که در ناامیدی داشت زمینش را شخم
می زد با بخشی از یککاسه رو به رو شد که از زمین بیرون آمده بود.زمین را کند غافل از آنکه زمین
او گورستان پنج هزار سالهای بود که بخشی از تاریخ سرزمینمان در آنمدفون شده بود.خبر خیلی
زود در آبادی پیچید.آنها فکر می کردند به «گنج» رسیدهاند غافل از آنکه «گنج» هویت تاریخی
تمام مردم ایران زمین است، اشیایی ملیکه به همه مردم ایران تعلق دارد و نباید توسط قاچاقچیان
هویت، به کشورهای دیگر قاچاق شود.خیلی زود هم به گوش قاچاقچیان اشیای تاریخی رسید.
مردم از شدت فقر حتی زیر خانههای خود را میکندند و اشیایی را که به دست میآوردند
به قیمتی نازلگاه در حد چند هزار تومان به قاچاقچیان میفروختند.
تمدن های بشری در جیرفت
یکسال و نیم وضع به همین منوال بود.تاریخ پنج هزار ساله قاچاق میشد و کسی هم کاری
نمیکرد تا اینکه دکتر حمیده چوبک، باستان شناسی که تخصصشدوره اسلامی بود تک و تنها
به جیرفت رفت تا تپه تاریخی کنار صندل را کاوش کند اما این تمدنعظیم نیاز به باستان شناسی
داشت که در دورههای پیش از اسلام زبده باشند.رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت، از دکتر
یوسف مجیدزاده که در فرانسه زندگی می کرد دعوت کرد تا هدایت کاوش در این محوطه تاریخی
ارزشمند را که کشف جدیدی در دنیای باستان شناسی بود برعهده گیرد.مجیدزاده به ایران آمد
و کاوشهای علمی اش را در جیرفت آغاز کرد.نخستین تلاش او برای حفظ این محوطه کوتاه کردن
دست قاچاقچیان بود.مجیدزاده با فرهنگسازی که در بین مردم جیرفت انجام داد توانست
بسیاری از اشیایی را که هنوز در خانه مردمنگهداری میشد بازگرداند.
اما به دلیل نبود
ثبات مدیریتی در سازمان میراث فرهنگی، مجیدزاده پس از چند سال کاوش و تلاش
برای معرفی تمدن های بشری جیرفت، از مسئولیت گروه کاوش در جیرفت کنار گذاشته شد.
مجیدزاده معتقد است تمدن جیرفت همان تمدن گمشده «ارتا» است که مورخان بزرگ در کتابهای خود به آن اشاره کردهاند.
دقیانوس
شهر جیرفت گاهی به شهر کرمان و گاهی به سرزمین مکران متعلق بوده، در واقع شهر
جیرفت مرکزیت منطقه جازموریانبوده است.شهر جیرفت دارای ضرابخانهای بوده است
که وجود سکهای به تاریخ ۴۸ هجری با ضرب جیرفت بیانگر قدمت نام اینشهر از دوران پس از اسلام است.
شهر جیرفت مرکز بازرگانان چین و روم و انبارگاه بوده و نمونههای بسیاری از آثار بدست آمده
ساخت چین دراین منطقه نشانگر تبادلات این دو کشور است.ثروتمند و شاد بودن مردم جیرفت
را میتوان در آثار برجای مانده مانند ادوات موسیقی و تداوم ظروف سنگی بهخوبیمشاهده کرد.
آثار به دست آمده از شهر قدیمی جیرفت بیشتر در محوطه گسترده دقیانوس است و روستاهای
مختلفی با استفاده ازمصالح محوطه برروی شهر دقیانوس ساخته شدهاند.وفور ثروت و نعمت در
دقیانوس از هزاره سوم پیش از میلاد تا دوران اسلامی باعث شده تا این شهربارها مورد حمله
همسایگان از جمله آکدیان قرار گیرد.سلسه «اکد» یکی از تمدنهای بین النهرین در هزاره سوم
پیش از میلاد است که در این دوره با سراسرجهان مراودات اقتصادی و تجاری داشته و این ارتباط
اقتصادی نیز با جیرفت برقرار بوده است.شهر اسلامی دقیانوس (جیرفت قدیم) در شمال شهرستان
جیرفت جای گرفته و مربوط به دوره سلجوقیان (۹۰۰سال پیش) است.
ناشناخته ترین تمدن های بشری در جیرفت
با توجه به وسعت ۴۰ کیلومتری این شهر که هسته مرکزی آن تنها ۱۲ کیلومتر وسعت دارد،
این شهر جزوبزرگترین شهرهای اسلامی کشور در آن دوره محسوب میشده است.شهر دقیانوس
در زمان سلجوقی از قطبهای تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای شرقی منطقه بوده است .
مارکوپولو، جهانگرد مشهور ایتالیایی نیز در سفرنامه خود از شهر تاریخی دقیانوس به عنوان یک
شهر پرشکوه یاد کرده است.با توجه به گستردگی شهر دقیانوس یافته ها نشان از وجود معابر
و محله ها در قسمت های مختلف شهردارد که به نظر می رسد در این شهر بیش از صد محله
و صد میدان گاه وجود دارد کهاین تعداد محلات نشان از وسعت بسیار زیاد، گستردگی، جمعیت
و رونق اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شهر دقیانوس دردوره سلجوقی دارد.در کاوش های
انجام شده در قسمت گورستان شهر دقیانوس که در دو کیلومتری مرکز اصلی شهر جای گرفته نشانمی دهد
سه نوع تدفین سردابه ای، تابوتی و تدفین معمولی در این شهر رواج داشته است.در چهار فصل
کاوش های باستان شناسی انجام شده در این محوطه، بخشهایی چون پایگاه حفاظتی، بخشهای
صنعتی، مسجد ومناره از زیرخاک آشکار شد.بافت شهر در دوران اسلامی دارای میدانها، گذرگاهها،
تأسیسات و شبکه آبرسانی و محلات در دورتادور شهر بوده است.براساس مطالعات مردم شناسی
این سیستم آب به صورت یک آب شکن با شکستن فشار آب و وارد کردن آببه حوضچههایی باعث
جریان آب در شهر میشد.حمام مربوط به دوره اسلامی به دست آمده در طول کاوش در نزدیکی
بازار نشان دهنده اهمیت پاکیزگی مردم شهردقیانوس بوده است.در طول کاوش از بخش راسته
بازار و گذرگاههای اصلی شمالی ـ جنوبی به عنوان محل کسب، معماریها و انبارهایمختلفی به دست آمده است.
نخستین خط در جهان
همیشه در کتابهای تاریخ خواندهایم که سومریان نخستین کسانی بودند که خط را اختراع کرده
و آن را به دیگرملل متمدن، ارمغان دادند اما کتیبههای به دست آمده از جیرفت (در سال ۲۰۰۱م.: ۱۳۷۹ ش).
نشان داد که اهالیاین شهر سالهای درازی پیش از سومریان به پدیدۀ خط و نگارش مسلط شده بودند.
طبق یافتههای باستان شناسی نخستین خط جهان در تمدن بین النهرین کشف شد اما مجیدزاده باتوجه
به لوحهای گلی کهروی آنها چند شکل هندسی کشیده شده بود به این نتیجه رسید که نخستین
خط جهان متعلق به تمدن پنجهزار ساله جیرفت است.او در بسیاری از کنفرانسهای علمی و معتبر
باستان شناسی جهان سعی داشت تا این کشف جدید را هرچه بیشترمعرفی کند و همین امر.
باعث سفر باستان شناسان و پژوهشگران زیادی به جیرفت شد.مجیدزاده در این باره پیش از این
گفته بود که برخلاف تصور موجود درخصوص بیسوادی مردم ایران تا زمان هخامنشیانکتیبهها
و الواح کشف شده در این منطقه نشان میدهد مردم ایران شاهد تمدنی پیشرفته بودهاند
که همزمان با دوتمدن بزرگ بین النهرین و مصر به نگارش مشغول بودهاند.او با اشاره به اینکه
دو هزار و ۷۰۰ سال قبلاز میلاد مردم در این منطقه از خط استفاده میکردند میگوید:
«خطی که مردم کنار صندل از آن استفاده میکردندهیچ شباهتی با خطهای تمدنهای مصر و بینالنهرین ندارد و خطی منحصر به فرد است».
یافتههای تمدن های بشری کنار صندل
هرچند بخش اعظمی از داشته هایی که باستان شناسان میتوانستند رموز آنها را کشف کنند
بر اثر غارت گورستان عظیماین تمدن از بین رفت اما سازههایی نیز از این شهر شگفتانگیز
به دست آمد.در این منطقه شهری با وسعت مشابه شهر سوخته وجود دارد که در مرکز آن
دژی وجود داشته که درسال ۱۳۸۸ پس از چند فصل کاوش ارتفاع آن به ۲۳ متر رسید.
در این حاکم نشین، برای نخستین بار معبدهزاره سوم که مختص ایرانیان بوده است
و ماهیتی اصالتا ایرانی دارد کشف شده که نشان از وجود تمدنی بزرگدر این منطقه دارد.
اشیایی هم که از این تپه باستانی به دست آمده بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات
سنگ صابون و گاهوسایل مفروغی است.مهمترین صنعت مردمان این تمدن کنده کاری روی
سنگ صابون است که دارای ظرافت خاصی است روی این قطعات تصاویریاز قبیل انسان، بز
و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد که البته تصاویر مار و عقرب معمول تراست.نکته دیگری
که قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدن های دیگر جدا میکند چشم
درخشانو مرصع کاری روی قطعات است.در برخی طرحها دیده میشود در دور تا دور ظرف
چند حیوان در هم تنیده وجود دارند که برای کنارهم قراردادن آنها نیاز به محاسبات پیچیده بوده است.
موزه باستان شناسی جیرفت
بیشتر بدانید: موزه باستان شناسی جیرفت
موزه باستان شناسی جیرفت موزهای تاریخی با فرهنگ غنی جیرفت است؛زیرا آثار تاریخی
و باستانی این شهر با هفت هزار سال قدمت را در خود جای داده است.در این موزه نزدیک
به ۵۰۰ شی و ظروف با کندهکاریها و نقوش پیچیده و پر رمز و رازیاز انسان، جانوران
و موجودات افسانهای و هیولاها نگهداری میشود که هر کدام از آنهاهر بینندهای را
برای چند لحظه به خود خیره میکنند. علاوه بر این در این موزه تندیسو سردیسهایی
از انسان و جانوران از جنس مرمر، مجسمههایی از جنس مفرغ، سفالهای منقوش
و سفالهای ساده و اشیای کوچک مانند مهرههای مسطح و استوانهای نیز در این موزه در معرض نمایش قرار داده شده است.
هفت صبح و سیری در ایران