جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳
درخواست تبلیغات

فرش خراسان و تاریخچه آن

اشتراک:
فرش خراسان کاردستی
یکی از قدیمی ترین فرش های خراسان فرشی است با زمینه قرمز که 34 متر طول دارد و در آستان رضوی است .این فرش از زمان صفوی به جا مانده است و از نخ های گلابتون برای بافت آن استفاده شده است .
بافت فرش و گلیم در استان خراسان از دیرباز رایج بوده و قالیبافی هنر مردمانش است .در دوره ای از تاریخ ,
بافت قالی در این استان رکود پیدا کرد ولی بعد با ورود هنرمندان قالیباف تبریزی به آنجا به طور مجدد قالیبافی در آنجا,
رواج پیدا کرد .در این مطلب با فرش خراسان و ویژگی های بارز آن در میان دیگر قالی ها آشنا می شوید .

فرش خراسان

قالیبافی خراسان در طول حیات یک هزار و پانصد ساله خود در زمان سلطنت شاهرخ میرزا (از سلسله تیموریان),
یکی از شکوفاترین ادوار تاریخی خود را گذرانیده است.

در این زمان شهر هرات پایتخت این سلسله که شهر نقاشان و مینیاتوریست ها لقب یافته بود شهری فعال و متحول ,
در کلیه زمینه های هنری از جمله قالیبافی بود.

قالیبافی خراسان بعد از عصر صفویه رو به افول نهاد و بالاخره آخرین نشیب خود را در اوخر سلسله قاجاریه از سر گذرانید.
قالیبافی خراسان نیز حیات مجدد خود را به بازرگانان تبریزی مدیون است چه آنها با تأسیس کارگاههای متعدد,
قالی بافی و اعزام بافندگان تبریزی به این خطه موجبات رونق این حرفه قدیمی را در آن فراهم نمودند,

و طبعاً از آن زمان به بعد بود که طرحها و روش های بافت آذربایجان توسط این افراد که به خاطر علایق مذهبی,
و همچنین انگیزه های شغلی در شهر مقدس مشهد مجاور شده بودند در خراسان رواج گرفت.

قدیمی ترین قالی مجموعه آستان قدس رضوی ( اندازه این قالی بیش از ۳۴ متر است که طرح زیبایی از اسلیمی ,
شیوه زمان صفوی دارد. نقش ﺁن ساقه های گل، برگها و نگاره های مارپیچ می باشد که برخی از گلها,
با گلابتون نقره ای بافته شده است.

فرش خراسانآشنایی با فرش خراسان

رنگ متن آن، قرمز لاکی است و حاشیه های آن آبی رنگ است). نزدیک ۱۶۰ سال پیش بافته شده است,
که سابقه قالیبافی مشهد نیز رقمی در همین حد، حدس زده می شود یعنی همان زمان که بازرگانان تبریزی,
برای گسترش صادرات قالی دست به تأسیس کارگاههای متمرکز در برخی از شهرها و روستاها,
و از جمله در مشهد زدند.

نوع پشم به کار رفته در فرش خراسان

پشمی که در گره های قالی های خراسان بکار رفته نرم و شفاف می باشد. این پشم در مقایسه با پشم هایی,
با کیفیت دیگر، ظاهراً تمایل بیشتری به فرسوده شدن دارد.

هر چند که از اصل، پرزهای این قالی با ارتفاع متوسطی قیچی خورده اند ولی به نظر بسیار کوتاه میرسند.
این امر ناشی از ریسندگی پشمی است که از پشم چینی پائیزه بدست آمده است.

پشم بطور ویژه ای حالت نرمی دارد، ولی الیاف آن بسیار کوتاه است.

اگر بافندگان هنرمند محلی این پشم را ترجیح می دهند، اولاً به دلیل زیبا شناختی است و ثانیاً اجبار,
و تنگناهای محلی نیز حاکم است.

در واقع، به استثنای شهر مشهد، حلاجی این پشم ها توسط دست و کمان حلاج انجام می گیرد و اگر الیاف,
پشم بلند باشد (مثل الیاف پشم بهاره)، به دور زه کمان حلاجی می تابد و کار حلاج را دشوارتر می نماید.

در قالی های بسیار زیبای خراسان مربوط به آخر قرن هیجدهم و قرن نوزدهم، نقشی چیرگی دارد که می توانیم,
آنرا نقش مرکزی بنامیم.

مؤثرترین عناصر تزئینی نقش در مرکز قالی جمع می شوند و زمینه را که خالی می ماند، تبدیل به یک عنصر رنگی,
متضاد می کند.

فرش خراسانتاریخچه فرش خراسان

معذالک، بین آخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، در کنار این قالی ها، قالی های دیگری نیز وجود دارد,
که نقش های تکراری آن، به گونه ای متجانس و مربوط به هم ، تمام سطح زمینه را می پوشانند.

در سری اول، تعادل به دست آمده بین طرح ها و زمینه ها امکان داشتن یک حاشیه نسبتاً باریک را با دو یا ,
پنج قاب فراهم می کند.

در سری دوم، لازم می آید که با ایجاد حاشیه بسیار عریضی که از چندین قاب تشکیل شده است ,
(گاهی مواقع ۱۵ قاب) تباین و تضادی به وجود آید.در اکثر موارد رنگ این قاب ها خرمایی هستند.

بنابراین، عریض ترین حاشیه ای را که می توان در قالی مشرق زمین دید، در این قالی ها مشاهده میکنیم.

نقش های به کار رفته در فرش خراسان

قالی های خراسان که دارای نقش ترنج مرکزی و تصاویر انسانی و حیوانی بودند، همراه با تحولات و توسعه مداوم،
به تدریج از بین می روند و جای خود را به قالی هایی می دهند که به ندرت نقوش مرکزی را حفظ می کنند.

در آثار خلق شده نوین که به اندازه قالی های گذشته مورد توجه هستند. نقش واحدی را به تناسب های,
محدودتری که در تمام سطح قالی تکرار شده است ترجیح می دهند.

یعنی نقش ماهی یا هراتی که نوعی گل تزئینی است و دردرون یک لوزی گل دار جای گرفته است و دارای,
چهار برگ نوک تیز می باشد که ظاهراً به اضلاع این لوزی چسبیده اند.

این نقش که در تمام ایران بسیار متداول است در قالی های فراهان، بیجار، صحنه و همدان بطور غالب ,
دیده می شود.

نقش بته را نیز بطور معمول و متداول در قالی های این منطقه می بینیم و این همان نقشی است که قبلاً ,
حاشیه قالیهای قدیمی را تزئین می کرده است و همچنین (البته خیلی به ندرت) نقش میناخانی را می بینیم ,
که نوعی شبکه لوزی شکل است و در نقاط اتصال، گل هایی به شکل گره پروانه ای را می بینیم.

گاهی مواقع در همین طرح آخر، شبکه های لوزی شکل از بین می روند و جای خود را به وضع آزادتری از,
شاخه های کوچک گل دار می دهند.

فرش ایرانی

گردآوری:
برچسب ها:
اخبار مرتبط:
فیلم پرشین وی
آرون گروپ
آرون گروپس