فرش سنندج و طرح های رایج آن

بد نیست بدانید بافت فرش و گلیم در بیجار و سنندج که از شهرهای کردستان می باشد رواج دارد ولی این هنر در سنندج قدمتی بیشتری دارد .در ساختار فرش سنندج بیان این نکته لازم است که در تهیه نخ برای بافت فرش از پشم های با کیفیت استفاده می شود و این موضوع به دلیل اهمیت گله داری در این منطقه است . برای آشنایی بیشتر با این فرش اصیل با پرشین وی همراه باشید.

آشنایی با فرش سنندج

کردستان ایران از نقطه نظر قالیبافی دارای دو قطب فعال است که یکی از آنها شهر سنندج
و دیگری بیجار می باشد.
قالیبافی و پیشرفت آن در سنندج را تا حد زیادی باید مرهون خوانینی بود که در سده های قبل در
آنجا حکومت می کرده اند و از این هنر و سایر هنرها حمایت می کرده اند.

بنابراین می توان برای آن حداقل سابقه ای حدود ۱۰۰ سال را در نظر گرفت.
ولی شهرت سنندج بیشتر بواسطه گلیم های بسیار نفیس آن است که دارای آوازه جهانی است.

– ساختار

دشتها و کوهپایه های کردستان یکی از مناطق مهم گله داری در ایران است که گوسفندان آن
نیز معمولاً از نژادهای “کردی” و “مریوانی” می باشد.
پشم مصرفی در قالی بافی سنندج بیشتر از نوع دستریس و بسیار نازک می باشد.
تا حدی که گاهی اوقات تفکیک و تشخیص نخهای دستریس و کارخانه ای مشکل می شود.
قالیهای سنندج به روش ترکی چله کشی می شوند.
و چله ها امروزه از جنس پنبه می باشند.

آشنایی با ساختار فرش سنندج

قالی های اصیل کردستان بویژه سنندج از نوع یک پود ضخیم بوده است.
که بنظر می رسد.
استفاده از یک پود در بافت قالی متأثر از دستبافته های چون گلیم، گبه و …
باشد.

نحوه بافت فرش سنندج

ولی امروزه در بافت قالی ها از هر نوع پود استفاده می شود.
دارهای مورد استفاده در مناطق شهری عمودی و از نوع ثابت است.
رجشمار فرشهای قدیمی سنندج بین ۱۵ و حداکثر ۲۵ متغییر بوده اند.

اگر چه در معدود نمونه های نفیس و منحصر بفرد رجشمارهای بالاتر نیز دیده شده است.
اما قالی های امروز سنندج دارای رجشماری بین ۲۵ و تا ۳۵ هستند.
یکی از ویژگی های بارز قالیهایی سنندج، پرزهای کوتاه آن است که معمولاً پرداخت و قیچی آن در زمان بافت
صورت می گیرد.

با وجود آنکه گره نا متقارن در میان اهل فن به “گره فارسی” و یا “گره سنه” (نام قدیمی آنشهر) معروف است.
با این حال فرشهای سنندج با گره ای از نوع متقارن و یا به عبارتی گره ترکی بافته می شوند.
بکارگیری الیاف کاملاً تابیده شده توسط قالیبافان موجب شده است که گره های فرش آنان در پشت فرش بخوبی دیده
شوند..
تمایل بافندگان در نوع بافت بیشتر به قالی های “لول بافت” است.

– طرحهای رایج

طرح ماهی درهم عمده ترین طرح مورد استفاده فرش سنندج می باشد.
هر چند که در گذشته طرحهای بسیار متنوعی در این شهر بافته می شد، ولی امروزه، بخش اعظم قالی های
دستباف این شهر، طرح ماهی درهم (هراتی) است که در قالبهای گوناگون لچک ترنج (که در زبان محلی آن را
کلاه فرنگ می گویند)، سه ترنج و …بافته می شود.

اگر چه نمی توان طرحهای گسترده را دسته بندی کرد ولی می توان آنها را تحت
عنوانهای ذیل بررسی کرد:

طرح های رایج فرش سنندج

-طرح بته جقه: جقه های کردستان با بته جقه های مناطق دیگر چون کرمان، قم و…
تفاوت دارد مثل: جقه چارکی، جقه توپی، جقه بادامی و …

-طرح گل فرنگ: با ورود پارچه های خارجی به ایران، کاربرد طرح گل فرنگ، در بسیاری از صنایع دستی ایران
رایج شد، که از آن جمله گل فرنگهای متداول صنایع دستی در کردستان است.
مثل “گل جرسه” که از پارچه های ژرسه فرانسوی گرفته شده است.
“دسته گل” (گل محمدی) که شامل دسته های گل رز است و یا “گل میرزا علی ” و …

نمونه ای از فرش بافته شده در سنندج

-طرح گل و بلبل: همانطور که از نام آن مشخص است شامل دسته هایی از گلها است همراه با شاخه
هایی که بر روی آن پرندگان قرار دارند.

در طرحی موسوم به “عروس و داماد”، علاوه بر این گلها و پرنده ها، آدمکهایی نیز اضافه می شوند.-

گل وکیلی:شامل زمینه ای پر از گلهای تجریدی می باشد که در میان آنها نگاره های دیگری نیز نقش شده اند.همانگونه
که ذکر شد امروزه بافت این طرحهای متنوع بسیار کم شده است و می توان گفت در پایان جنگ جهانی
دوم، بافندگان سنندج این طرحها را به کنار گذاشتند و اینک “ماهی سنه” از نقشه های رایج سنندج است.

– رنگبندی

قالی های قدیمی سنندج دارای رنگ آمیزی بدیع و شفافی بودند که متأسفانه امروزه جای خود را به رنگهای بی
ثبات و خام شیمیایی داده اند.

رنگبندی فرش سنندج

استفاده از رنگهای لاکی سیر، سرمه ای و آبی در رنگ آمیزی فرشهای قدیمی سنندج اهمیت دارد.
فرشهای امروز سنندج علاوه بر رنگهای مذکور، با کاربرد رنگهای نسبتاً ملایم تری مانند: کرم، آبی روشن و لاکی روشن
از تنوع بیشتری برخوردار شده است.

– رنگرزی

رنگرزی در سنندج و سایر مناطق کردستان نیز چون بیشتر نواحی ایران ابتدا با رنگرزی گیاهی شروع شد و سپس
با سهل الوصول بودن رنگهای شیمیایی، رنگرزی شیمیایی در آنها رواج گرفت.
که این امر لطمه زیادی به کیفیت قالی های بافته شده در این شهر زده است.

– ابعاد

بنظر می رسد که بافت قالی هایی با ابعاد کوچک در سنندج متداول است، که تحت تأثیر بافته های عشایری
آن منطقه باشد.

فرشها در ابعاد مختلفی مانند پشتی، ذرع و نیم، دو ذرع، کناره، شش مترمربعی و حداکثر نه مترمربعی بافته می
شوند، ابعاد بزرگتر کمتر مورد توجه بوده اند.

درباره فرش تک پود سنندج بیشتر بدانید

فرش منحصربه فرد تک پود، بسیار نازک بوده و با پشم دست ریس محلی که با استفاده از رنگ های گیاهی محلی ,
زینت یافته بافته می شود.

این فرش زیبا علاوه بر زینت بخش بودن خانه های کردستانی ها، یکی از سوغاتی ها مشهور کردستان است,
و تاکنون کسی نتوانسته از نقوش و نحوه بافت آن کپی برداری کند.

در این فرش از یک پود راست و یک پود چپ استفاده می شود، ریشه آن چله ابریشم است,
و در آن هفت رنگ و خامه دست ریس به کارمی رود.

خانم ناصری مسئول یکی از کارگاه های فرشبافی سنندج می گوید:
فرشهای تولیدی دست هنرمندان کردستانی به کشورهای اروپایی، آلمان و ایتالیا صادرمی شود.

وی با اشاره به استقبال از فرش تک پود سنندج افزود: استقبال به گونه ای است که ابتدا سفارش فرش را می گیریم,
وسپس فرش راتولید می کنیم و با این کار دغدغه فروش بعد از تولید را نداریم.

فرش ایراتی , باشگاه خبرنگاران