معرفی قالی مدینه منوره (رمزهستی ) در اصفهان

قالی مدینه منوره

موزه های آستان قدس رضوی از غنی ترین موزه های کشور و در ردیف مهترین مراکز
فرهنگی و هنری مسلمانان بشمار می روند که آن مبین علاقه بیش از حد مسلمانان به هنر و فرهنگ است
و به دلیل همجواری موزه ها با حرم مطهر و اماکن متبرکه از چنان جذابیتی برخوردارند که هر کس به
مشهد مقدس و به زیارت امام رضا علیه السلام مشرف می گردد، بازدید از موزه های آستان قدس رضوی را
مکمل زیارت خود می داند یکی از موزه های دیدنی و کم نظیر آستان قدس موزه فرش است که در
این مختصر به آن می پردازیم.

قالی اصفهان

این گنجینه در تاریخ ۱۸/۴/۱۳۷۷ توسط مقام منیع تولیت عظمای آستان قدس رضوی به منظور بازدید عموم علاقمندان، هنرمندان و
بافندگان با زیربنای ۹۷۰ مترمربع، در دو طبقه مشتمل بر ۶۰ تخته قالی و قالیچه از مهمترین مراکز بافت چون:
اصفهان، تبریز، کاشان، خراسان، کرمان، سنندج و…
و انواع سوزن دوزی های نفیس چون گلابتون دوزی، قلاب دوزی، ده یک دوزی، معرق دوزی بر روی پارچه های
ماهوت، حریر، اطلس، مخمل، ساتن و…
از دوره صفویه را تاکنون در معرض دید علاقمندان قرارداده است(dot) از طرح های موجود بر روی این قالیها می
توان به طرح های محرابی ( درختی، باغی ،گلدانی، قندیلی ،دورنما) لچک ترنج، افشان، افشان ترنج، بندی، ریز ماهی، تصویری،
بته ( جقه، قبادخانی)، گلدانی و …
اشاره نمود(dot)
قالیهای نفیس این مجموعه از آثار اهدایی هنرمندان و استادان هنردوست و بنامی چون: شاه عباس صفوی
،ارجمند کرمانی، عمواغلی، محمدامین کرمانی، محمد نقاش مشهدی، محمد کرمانی، حسنخانی، حاج غلامحسین مرتضی زاده ، فیض الله صفدرزاده حقیقی
، یدالله صفدرزاده حقیقی ،حاج محمدصیرفیان ، حاج محمدنوبری،حسن نظامی دوست ،محمدعلی فلسفین، پوران مسگرزاده و….
می باشد که جلوه باشکوهی به این گنجینه داده اند(dot)

● اصفهان

اصفهان، یکی از شهرهای مهم و تاریخی جهان است
که همچون نگینی همیشه زنده بر بلندای گنجینهٔ بزرگ ایران می درخشد.
هنرمندان اصفهان درطول تاریخ، علاقمندی خود را به صنایع دستی ازجمله قالیبافی، سوزن دوزی، کاشیکاری و …
به اثبات رسانیده ودر جهت اعتلاء کمی وکیفی آن کوشش بسیار نموده اند بطوریکه امروزه در سایهٔ تلاش و پشتکار
آنان، قالیهای زیبائی در این خطه از سرزمین پهناور ایران بافته می شود که به نحوی چشمگیر، توجه بازارهای جهانی
وموزه های بزرگ دنیا را به خود جلب کرده است(dot) به لحاظ علاقمندی پادشاهان نخستین صفوی بالاخص شاه اسماعیل، شاه
طهماسب و شاه عباس به هنرقالیبافی، نفیس ترین قالیهای ابریشمی وزربفت با طرح های بسیاربدیع بدست هنرمندان اصفهان بافته شده
است .
حمایت و توجه شاهان صفوی به هنر و هنرمندان انگیزه ای بود تا از هر صنف و طبقه ای جذب
کارگاههای بزرگ سلطنتی بویژه قالی بافی شوند بنابراین این دوره را می توان عصر شکوه وجلال قالی ایران نامید.نخستین کارگاههای
قالی بافی ایران، درزمان شاه عباس کبیردراصفهان دایر گردید .
اصفهان اززمانهای دوریکی ازمراکزطراحی نقوش زیبا ودل انگیز روی انواع صنایع دستی بویژه قالی بوده است .
تنوع طرحها وترکیب رنگها درتمامی هنرهای آن قابل رؤیت است بنحوی که امروز به جرأت می توان قالی اصفهان را
یکی از اصیل ترین قالیهای ایرانی دانست که هنرمندان آن با تعصبی خاص درحفظ و ماندگاری آن کوشیده وجدیت به
خرج داده اند.تا زمانی که نگاره های اصیل اسلیمی، ختایی وشاه عباسی بر گنبد لاجوردی مسجد امام، مسجد شیخ لطف
الله و یادگارهای طلایی قلم رضا عباسی بردیواره های عالی قاپو، چهل ستون و هشت بهشت می درخشد ؛ قالی
اصفهان نیز پاسدار فرهنگ، تمدن و مکتب اصیل ایرانی است(dot) هماهنگی، توازن وتنوع رنگ بویژه رنگهای شاد در فامهای سیر
وروشن، ارتفاع کوتاه پرز، رجشمار بین ۹۰ ـ ۵۰ ، استفاده از گره فارسی، استفاده از پشم وابریشم درتار، پودوپرز،
استفاده ازدارهای عمودی وثابت با چله کشی فارسی، شیرازهٔ متصل، اکثراً دوپوده ولول وپرداخت در حین بافت ازویژگیهای خاص قالی
بافی اصفهان است .

قالی مدینه منوره

● معرفی قالی مدینه منوره (رمزهستی ) اثر استاد یدالله صفدرزاده حقیقی

استاد یدا…
صفدر زاده حقیقی از بافندگان معروف فرش و از جمله هنرمندان با ذوق اصفهان هستند .
استاد یدا…
صفدر زاده حقیقی فرزند مرحوم حاج مهدی صفدرزاده حقیقی در سال ۱۳۰۶ هـ.
ش در اصفهان متولد گردید واز سن ۱۰ سالگی زیر نظر پدرشان مقدمات و تعلیمات اولیه قالیبافی را همزمان با
تحصیل فرا گرفتند تا به درجه استادی در این فن رسیدند و در احیا و تکامل هنر اجدادی فعالیت نموده
و ادامه دهنده راه پدرشان بوده اند(dot) استاد یکی از چهره های سرشناس و تولید کننده قالی اصفهان می باشد
ایشان با استفاده ازطرحهای اصیل که در بر دارنده معانی تفاسیر عرفانی و ادبی برخاسته از ارزشهای اعتقادی و فرهنگی
است و نظرهر بیننده ای را بسوی حق معطوف می نماید.
هارمونی رنگها بویژه رنگهای شاد در فامهای سیر و روشن، توازن و تنوع آنها از ویژگیهای قالیهای ایشان است که
در نوع خود کم نظیر و زیباست(dot) از استاد قالیهای نفیسی در معتبرترین موزه های ایران و جهان نگهداری
می شود.
از ایشان شش تخته قالی نفیس، ظریف و زیبا در گنجینه فرش و منسوجات آستان قدس رضوی در معرض دید
علاقه مندان می با شد و انگیزه شان از اهداء این آ ثار عشق به ولایت ائمهٔ اطهار بخصوص حضرت
علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیه والثناء می باشد.¬

 قالیهای اهدائی ایشان عبارتند از:

قالی هفت شهر عشق ، قالی دیدار با خالق یکتا
(مکه المعظمه) قالی رمز هستی (مدینه منوره) ، قالی بهشت ، قالی باغ مرجانها ، قالی دنیای ماهیها ▪ طـرح
: تصویری ( مسجد النبی )▪ محل بافت : اصفهان▪ تاریخ بافت : ۱۳۷۰ هـ.
ش▪ ابعاد : ۳۲۰× ۳۲۵ سانتیمتر▪ رجشمار : ۷۵ گره در ۶.۵ س.
م▪ نوع گره:نامتقارن (فارسی )▪ جنس تار و پود : ابریشم▪ جنس پرز : پشم و ابریشم▪ نوع رنگ :
گیاهی▪ طراحان : استاد نوروز حفیظی و داماد زاده▪ اهدایی: حاج یدالله صفدرزاده حقیقی تاریخ اهداء:سال ۱۳۸۰ هـ.
ش سلام بر مدینه و آستان رفیعش به مسجد نبوی و چهار قبر غریبش قالی مسجدالنبی یا رمزهستی تصویر زیبائی
از گنبد خضراء آن سبز نگین عرش اعلاء است هارمونی و سایه ـ روشنهایش، با چنان هنروظرافتی ترکیب شده اند
که گوئی هم اکنون، آنجا ودرمقابل آن عظمت درحال زیارت ومناجات هستی.
در ابتدای قالی بعد از قسمت گلیم باف، لور وسپس حاشیهٔ اصلی با طرح و نقش هندسی (گره چینی) واسلیمی
دورتا دور متن را فراگرفته است.
از تقاطع خطوط هندسی ستاره های هشت پَری بوجود آمده که درون آنها کتیبه هایی به شرح ذیل است: درمرکزحاشیهٔ
بالا، اسم جلاله (الله ) ودردوطرف آن درون ستاره ها ذکرتسبیحات اربعه(سبحان الله ـ والحمد الله ـ ولا اله الا
الله ـ والله اکبر ـ ( الله)_ سبحان الله ـ والحمد الله ـ ولا اله الا الله ـ والله اکبر
) بافته شده است .
درحاشیه های عمودی دوطرف از بالا به پایین درون ستاره ها اسامی حضرت محمد (ص) و ائمه اطهار چنین بافته
شده است : محـمـــــــــد (ص) محـمـــــــــد (ص)علــی ولـــی الله(ع) الحسن المجتبی (ع)الحسیـن الشهید (ع) علـی السجـــــاد (ع)محمـــدالباقـــر (ع) جعفـر الصــادق
(ع)موسـی الکاظـم (ع) علـــی الرضــــا (ع)علــی الهـــادی (ع) محمــد الجـــواد (ع)حسن العسکری )ع) مهـــدی القـــائم (ع) درحاشیهٔ پایین از راست
به چپ درون ستاره های هشت پر کتیبه های به شرح زیراست:بافت قالی بافی حاج مهدی حقیقی ـ ایران اصفهان
شروع شمسی۱۳۷۰ ـ بنام نامی حضرت محمد بن عبدالله (ص) ـ در نظام جمهوری اسلامی ـ به رهبری آیه الله
خامنه ای دردوران ریاست آیه الله رفسنجانی ـ رنگ و طرح و بافت زیرنظر یدالله حقیقی_ نقاشی و متن و
نقطه از نوروز حفیظی ـ نقاشی گوشه ها و حاشیه ها از دامادزاده(dot) درترنج قالی، تصویر مسجدالنبی دیده می شود
این گنبدسبز خضراکه چون نگین یشم درچمبرآسمان آبی قرارگرفته درخششی خاص داردوسبزی اش تسلی دلهای گرفتاراست هربیننده چون نظاره گر
باشداورا متحیرکرده وخودرا درچندقدمی آن مکان مقدس می بیندکه گوئی آن را از نزدیک زیارت میکند نقش فرشتگان درگردشی عارفانه
دورتادور مسجدالنبی درحالیکه این مکان مقدس رابین زمین وآسمان نگه داشته اند زیبایی خاصی به قالی داده است ومناره های این
مکان زیبادرحالیکه سربرآسمان برداشته وگویی شکرگذارخالق هستی اند چشم نوازهربیننده است چهارگوشهٔ متن را لچکها باگردشهای زیبای اسلیمی در زمینه
ای به رنگ سورمه ای درنهایت دقت نقش وبافته شده است(dot) درمیان هرلچک، قابی قراردارد که درمیان لچک بالا
سمت راست اسم مبارک حضرت علی (ع) ومقابلش اسم مبارک حضرت فاطمه سلام الله علیهاودرلچک پایین سمت راست اسم مبارک
امام حسن(ع) ومقابلش اسم مبارک امام حسین (ع) بافته شده است.
بین دو لچک بالا، اسم مبارک حضرت محمد (ص) با خط درشت وبه رنگ طلائی دیده میشود .
در پائین تر از اسم مبارک پیامبر آیهٔ مبارکهٔ صلوات (ان الله وملائکته یصلون علی النبی) به خطی بسیار زیبا
وبا رنگهای متمایل به زرد که چون شعاعهای خورشید به سمت مسجد النبی می تابد درنهایت دقت ، بصورت نیم
هلال بافته شده است(dot) در این بین فرشتگانی زیبا که گوئی حضرت محمد (ص) را همراهی ومشایعت کرده و معراج
آن حضرت را به محضر باریتعالی خوش آمد می گویندنقش شده است .
در بین دو لچک پایین متن نمایی ازقبرستان بقیع با همهٔ مظلومیت و غربتش به چشم می خورد سنگهای نقش
شده برروی زمین خاکی که هرکدام حکایت ازمحل دفن امامان معصوم ومظلوم دارد و هربیننده رامتوجه غربت این سرزمین پاک
می نماید و بر هر سنگ اسمی مبارک بافته شده است که نام چهار تن از امامان معصوم ازسمت راست:حسن
بن علی المجتبی السبط الاکبرـ علی بن الحسین السجاد بن زین العابدین ـ فاطمه بنت محمد سیده نساء العالمین فاطمه
بنت اسد ـ محمد بن علی الباقر بن علم النبیین ـ جعفر بن محمدالصادق الامام العالم العالمین نوشته وبافته شده
است.

تبیان