همه چیز درباره تاریخ انقضای داروها

مصرف و خوردن برخی از داروهای تاریخ انقضا گذشته می تواند تاثیرت جبران
ناپذیری را به همراه داشته باشد در هر صورت علاوه بر چک کردن تاریخ انقضای داروها باید
به روش نگهداری داروها نیز هم توجه کرد زیرا برخی از داروها حتما باید در جای خنک نگه داشته
شود تا زودتر از موعد منقضی نشود در ادامه مطلب پرشین وی با تاریخ انقضای داروها آشنا خواهیم شد

تاریخ انقضای داروها

در خانه خیلی از ما داروهایی پیدا می شود که مدت هاست کسی از آنها استفاده نکرده است.
معمولا ما عادت نداریم دوره درمان را کامل کنیم و همیشه داروها اضافه می ماند.
این داروها آنقدر در یخچال یا قفسه داروهای خانه ما می ماند تا تاریخ مصرفش می گذرد.
اما آیا می دانید تاریخ مصرف داروها را باید از کجا فهمید، باید با داروهای تاریخ گذشته چه کرد و
مصرف گذشتن تاریخ انقضای داروها چه تاثیری بر بدن دارد؟

در این مطلب به تمام این سؤالات پاسخ داده می شود.تاریخ انقضای داروها کجا نوشته شده؟
اگر ورق آلومینیومی قرص را در دست بگیرید، انتهای آن عددهایی درج شده است؛ این عددها به روش های مختلف
تاریخ انقضای دارو را نشان می دهد.
EXP مخفف Expiration یا همان تاریخ انقضاست.
این تاریخ را با ماه و سال عنوان می کنند.
برای کرم ها و پمادهای تیوپی این تاریخ روی انتهای تیوپ و جایی که تیوپ بسته می شود نوشته شده
است.

این تاریخ معمولا روی در جعبه هم نوشته می شود.
تاریخ انقضای شربت، قطره و داروهای مایع دیگر به صورت برجسته روی برچسب شیشه و روی در جعبه آن نوشته
شده است.

برای آمپول ها هم برای مطمئن شدن از تاریخ انقضای داروها می توانید به برچسب دور آمپول نگاه کنید.
روی آن تاریخ نوشته شده است.
ممکن است روی قسمت سر آمپول یا شربت هم تاریخ انقضا را نوشته باشند.
معمولا داروها بعد از گذشت ۳ سال از زمان تولید منقضی می شوند.
این زمان برای داروهای مختلف متفاوت است اما بیشترین زمان برای انقضای داروها ۵ سال بعد از تولید است و
بعد از گذشت این زمان تمام داروها منقضی می شوند.

شرایط مناسب نگهداری دارو چیست

تاریخ مصرف هر دارو فقط وقتی درباره آن صدق می کند که در شرایط استاندارد نگهداری شود.
شرایط استاندارد نگهداری هر دارو روی آن نوشته شده اما برای بیشتر داروها شرایط مساعد، نگهداری در هوای خشک و
خنک و اجتناب از یخ زدگی آنهاست بنابر این بدترین جا برای نگهداری داروها حمام است که خیلی از خانواده
ها از قفسه ای در آن برای نگهداری از داروهای شان استفاده می کنند.

اگر دارو زیر نور آفتاب ماند، در جریان رطوبت قرار گرفت، یخ زد یا بیش از حد داغ شد، بهتر
است آن را دور بریزید حتی اگر تاریخ انقضای آن تمام نشده باشد.

تتراساکلین های کشنده

بعضی از داروها با گذشت زمان انقضای شان مواد سمی از خود تولید می کنند و استفاده از آنها بسیار
خطرناک است.
در واقع فقط پزشکان و داروسازان می توانند بگویند کدام دارو خواصش را از دست می دهد و کدام دارو
سمی می شود و شما به عنوان مصرف کننده بهتر است داروهای تاریخ گذشته را دور بریزید.

برای مثال خانواده تتراساکلین ها در صورت تاریخ گذشته بودن تبدیل به یک فرآورده شیمیایی جانبی سمی شده و مصرف
آنها باعث پیدایش سندرم فانکونی می شود.

این بیماری به لوله های پروکسیمال نفرون های کلیوی حمله می کند و در آن گلوکز، اسیدهای آمینه، اسید اوریک،
فسفات و بی کربنات به جای بازجذب، از طریق ادرار دفع می شوند.
افراد مبتلا به این بیماری به پرادراری، عطش و کم آبی بدن، نرمی استخوان در بچه ها و استئومالاسی در
بزرگسالان دچار می شوند.

تاریخ انقضای داروها

این بیماری در کودکان باعث اختلال رشد هم می شود بنابر این بهتر است تاریخ داروها را قبل از مصرف
حتما بررسی کنید تا اگر دارو جزو داروهای مشابه تتراساکلین بود به بیماری دچار نشوید.

داروهای ۳۰ ساله

سال گذشته شبکه یک تلویزیون فرانسه گزارشی درباره داروهایی منتشر کرد که بعد از گذشت ۳۰ سال از تاریخ انقضای
آنها همچنان خواص خود را حفظ کرده بودند.
به گفته این گزارش حداکثر طول عمر داروها ۵ سال ذکر شده اما بعضی از دارو ها بسیار بیشتر از
این زمان عمر می کنند.
به مدت زمانی که دارو ماندگار است اصطلاحا Shelf Life یا عمر قفسه ای می گویند.
بیشتر داروها با گذشتن عمر قفسه ای شان خاصیت خود را از دست می دهند.

البته نه به این معنی که با گذشت یک روز دارو کلا خواص خود را از دست بدهد.
معمولا این تضعیف شدن خاصیت به مرور صورت می گیرد.
برای مثال اگر از تاریخ انقضای دارویی که مصرف می کنید یک سال گذشته باشد، آن دارو ممکن است ۲۰
درصد خواص خود را از دست داده باشد.

این کاهش هرسال با یک ضریب خاص صورت می گیرد این قانون بیشتر مربوط به قرص هاست.
داروهای مایع زودتر خراب می شوند.
دیده شده که بعضی از قرص ها بعد از گذشت مدت طولانی از تاریخ انقضای آنها همچنان خواص خود را
حفظ کرده اند.

قطره ها را از دور بریزید تا فاسد نشود

قرص ها بیشترین عمر را بین داروها دارند اما عمر داروهای مختلف با هم فرق می کند.
هر نوع دارو بسته به جامد یا مایع بودن و مواد نگهدارنده ای که در آن وجود دارد، عمر خاصی
دارد.

تاریخ انقضای داروها

برای مثال قطره های چشم مواد نگهدارنده دارند و به شرطی که باز نشوند تا پایان تاریخ انقضا قابل استفاده
اند اما اگر در این قطره ها را باز کردید باید حداکثر ظرف ۳ ماه دارو را تمام کنید چون
دارو در معرض باکتری ها قرار می گیرد و آلوده می شود.

البته این در صورتی است که از فاصله قطره را داخل چشم بریزید.
اگر نوک ظرف قطره با چشم تماس پیدا کرد باید بلافاصله آن را دور بریزید چون استریل بودن خود را
از دست می دهد و آلوده می شود.
قطره های اشک مصنوعی که برای یک بار مصرف طراحی شده اند را هم باید بلافاصله بعد از مصرف دور
بیندازید.

تاریخ انقضای داروها چه خطراتی را بدنبال دارد

داروهایی که به صورت ژل هستند به دلیل وجود آب در آنها زود فاسد می شوند.
بهتر است آنها را ۳ماه بعد از باز کردن دور بیندازید.
اسپری هایی که از طریق مخاط بینی جذب می شوند هم بعد از باز شدن فقط تا یک هفته قابل
استفاده هستند و بعد از آن تاثیرگذاری شان از بین می رود و بهتر است آنها را دور بریزید.

در عین حال داروهای ترکیبی که در داروخانه ساخته می شوند کمترین طول عمر را بین داروها دارند.
این داروها را باید حداکثر در مدت ۳ تا ۴هفته مصرف کرد اما بهتر است زمان ماندگاری آنها را از
دکتر داروساز بپرسید چون ممکن است عمر بعضی از این داروها کمتر از این مقدار باشد.
این داروها مواد نگهدارنده ندارند به همین دلیل به شدت آمادگی آلودگی میکروبی و قارچی دارند.

اگر دارو طوری به شما تحویل داده شد که مجبور شدید برای مصرف انگشت تان را داخل آن بزنید
مطمئن باشید که خیلی زودتر از چیزی که فکر می کنید دارو فاسد می شود چون یک کلونی جدید باکتری
وارد آن می کنید که مستعد رشد باکتری است.
کرم های دست ساز که برای تجویز می شوند هم معمولا این چنین هستند.

داروهای منقضی را چه باید کرد؟

داروهای تاریخ گذشته را باید دور بریزید.
بهتر است این داروها را در پلاستیک بپیچید و دور بریزید.
شربت ها و قطره ها را اول در فاضلاب خالی کنید بعد شیشه های آنها را دور بریزید.
البته دور ریختن داروها باید با احتیاط صورت بگیرد.

بعضی از داروها وقتی تاریخ مصرف آنها می گذرد می توانند برای محیط زیست خطرناک باشند.
این داروها علاوه بر انسان ها، می توانند برای حیوانات و محیط زیست هم خطرناک باشند.
مثلا می توانند وارد جریان آب زیرزمینی شوند و منابع آب را آلوده کنند.

به علاوه ممکن است توسط حیواناتی مثل سگ، گربه یا حتی پرندگان خورده شوند و به آنها آسیب برسانند
به همین دلیل بهتر است اگر داروی تاریخ گذشته در خانه دارید درباره آن با پزشک یا دارو ساز مشورت
کنید.
اگر دارو، جزو داروهایی بود که بعد از انقضا سمی می شوند بهتر است آنها را به مراکز درمانی تحویل
دهید.

هلال احمر هم این داروها را از شما تحویل می گیرد تا با شرایط درست و بدون آسیب رساندن
به محیط از بین ببرد.
برای آمپول ها باید دقت بیشتری کنید.
اگر در درمانگاه تزریق انجام می دهید آنها خودشان طبق اصول ضایعات را دور می ریزند اما اگر در خانه
تزریق می کنید و سرنگ با سوزن را دور می اندازید حتما آن را در کاغذ بپیچید تا باعث انتقال
بیماری نشوند.
یادتان باشد تهران پر از ضایعات جمع کن است و این ضایعات ممکن است به آنها آسیب برساند.

بیشتر بدانید بهترین مکان‌ نگهداری دارو در منزل کجاست؟

یک داروساز در خراسان جنوبی گفت: محل نگهداری داروها باید خنک، خشک و تاریک بوده و باید در دمای
اتاق ۲۵ درجه نگهداری شود اما متاسفانه در فرهنگ اجتماعی شهروندان ایرانی داروها در یخچال نگهداری می‌شوند.

نجمه برات‌زاده در گفت ‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: در ابتدای موضوع، یک تقسیم‌بندی از داروها
داریم که بیشتر مردم بدون توجه به توصیه‌های پزشک و داروساز نسبت به تهیه داروها از داروخانه‌ها و یا حتی سوپرمارکت‌ها اقدام می‌کنند.

وی افزود: داروها به طور روتین به دو دسته داروهای نسخه‌ای و داروهای بدون نسخه تقسیم
می‌شوند که داروی نسخه‌ای همان طور که از اسمش پیداست فقط با نسخه پزشک معالج به
بیمار داده می‌شود و داروی بدون نسخه را می‌توان بدون نسخه پزشک تهیه کرد اما به شرط
مشاوره با دکتر داروساز، یعنی داروساز اجازه دارد اگر مطمئن است دارو برای این بیمار مفید است آن را به او تحویل دهد.

این داروساز بیان کرد: نکته مهم دیگر در مورد تهیه دارو از داروخانه یا سوپرمارکت این است
که در داروخانه فروشنده مشخص است، شرایط نگهداری دارو رعایت می‌شود و نظارت وزارت
بهداشت وجود دارد اما در سوپرمارکت‌ها هیچ نظارت دارویی وجود ندارد و اصلا معلوم نیست که نکات لازم برای نگهداری دارو، رعایت شده یا خیر.

تاریخ انقضای داروها

برات‌زاده ادامه داد: محل نگهداری داروها باید خنک، خشک و تاریک بوده و باید در دمای اتاق
۲۵ درجه نگهداری شود اما متاسفانه در فرهنگ اجتماعی شهروندان ایرانی داروها در یخچال نگهداری می‌شوند.

وی افزود: نگهداری داروها در یخچال، کیفیت داروها را کاهش داده و اثربخشی آن را نیز کاهش
می ‌دهد بنابراین مصرف این ‌ گونه داروها در درمان تاثیر مناسبی نداشته و دیدگاه بسیاری از مصرف‌کنندگان را نسبت به کیفیت دارو تغییر می‌دهد.

این داروساز با اشاره به نگهداری دارو در کابینت، اظهار کرد: در نگهداری دارو در منزل افراد باید
توجه داشته باشند از آنجایی که حرارت، نور و رطوبت بر مواد موثره  دارو اثر می‌گذارد، بهتر است
داروها را در کابینت‌های خنک و دور از نور و رطوبت قرار دهند.

برات‌زاده ادامه داد: از نگهداری داروها در کابینت بالای اجاق گازها، سینک ظرفشویی، حمام و سرویس بهداشتی
باید خودداری کرد چراکه گرما و مخصوصا رطوبت این محیط‌ها باعث تخریب داروها شده و به این ترتیب ممکن است دارو کارایی مناسب در بدن را نداشته باشد.

منبع:مجله سیب سبز / ایسنا