درگذشت شهلا ریاحی نخستین بانوی فیلمساز ایرانی | واکنش ها به مرگ وی (۳۱۰)
شهلا ریاحی یکی از ستاره های سینمای ایران می باشد که قبل و بعد از انقلاب به فعالیت هنری پرداخت و هیچ گاه خسته نشد و به عنوان اولین بانوی کارگردان ایرانی شناخته می شد. وی به دلیل بیماری از سال ۹۵ که حضوری افتخاری در سریال نهنگ عنبر داشت تا امروز که از دنیا رفت در هیچ محفلی حضور نیافت. صبح امروز این بانوی گرانقدر آسمان هنر ایران دار فانی را وداع گفت که در ادامه ضمن تسلیت درگذشت شهلا ریاحی به خانواده و جامعه هنری در پرشین وی مروری داریم بر زندگی این بانوی کارگردان ایرانی با ما همراه شوید.
درگذشت شهلا ریاحی
قدرت الزمان وفادوست معروف به شهلا ریاحی در سال ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد پدر او “آقا شیخ آقا وفادوست سبزواری” نام داشت که اصالتا اهل سبزوار و مادر او “زهرا عسگری “از اهالی قم بود.
پدر او “آقا شیخ آقا وفادوست سبزواری” نام داشت که اصالتا اهل سبزوار ومادر او “زهرا عسگری “از اهالی قم بود ودر سن ۱۴ سالگی قدرت الزمان را به دنیا آورد اما قدرت الزمان در کودکی پدر خود را از دست می دهد.
پس از فوت پدر قدرت الزمان ، جد بزرگ او “رضا شربت دار “وهمسرش “لیلا”او را بزرگ می کنند.
مادر قدرت الزمان پس از فوت همسرش با ریاحی بزرگ “عموی اسماعیل ریاحی ” ازدواج می کند وپس از ۱۴ سال قدرت الزمان (شهلا) نیز در سال ۱۳۲۰ به عقد همسر مرحومش اسماعیل ریاحی در می آید که نزدیک به هفتاد سال زندگی عاشقانه ای را با او سپری کرد.
بیماری و علت درگذشت شهلا ریاحی
شهلا ریاحی بیش از ۱۶ سال بود که از بیماری “دیمنشیا” و “آلزایمر” رنج میبرد و در این مدتی با کاهش وزن شدید، یعنی حدود بیست کیلوگرم، روبهرو شد و تحت مراقبت ویژه پرستاری قرار داشت و سرانجام صبح امروز سهشنبه (۱۰ دی) و در سن ۹۳ سالگی درگذشت.درگذشت شهلا ریاحی ، هنرمندان و چهره ها را متاثر کرد.
مرحوم اسماعیل ریاحی همسر شهلا ریاحی
اسماعیل ریاحی در آن زمان یکی از شیفتگان و بازیگران تئاتر بود و همین عشق وعلاقه باعث می شود تا قدرت الزمان به در خواست شوهرش ریاحی ،در سال ۱۳۲۳ودر حالیکه فقط ۱۷ سال داشت وارد عرصه تئاتر شود .
وی در اولین نمایش زندگی خود با نام “سیاست های هارون الرشید ” به کارگردانی مرحوم معزالدیوان فکری در ” تئاتر تهران ” که زیر نظر احمد دهقان بود در کنار هنرمندانی چون :اسماعیل ریاحی ،مرحوم غلامحسین نقشینه ، زنده یاد حمید قنبری “بازیگر ودوبلور قدیمی سینما ” نقش ایفا کرد و تماشاخانه تهران که به دلیل تاسیس “تئاتر فرهنگ ” متزلزل شده بود با آمدن وی به صحنه تئاتر دوباره قوت گرفت .
اسماعیل ریاحی پس از بازی در این تئاتر نام مستعار و هنری “شهلا “را برای قدرت الزمان انتخاب کرد وپس از این، تئاتر وی با نام شهلا به ادامه فعالیت های هنری پرداخت.
شهلا پس از بازی در تئاتر سیاست های هارون الرشید که در اولین تجربه هنری خود نقش اول دختر نمایش را ایفا کرده بود، بسیار مورد تایید کارشناسان و تماشاگران قرار گرفت .
پس از آن شهلا همراه با همسر خود فعالیت ها ی مستمر در تئاتر را آغاز کرد و توانست یکی از بازیگران محبوب تئاتر تهران در آن دوره شود .
شروع شهرت شهلا ریاحی
شهلا به قدری در تئاتر معروفیت پیدا کرده بود که معزالدیوان فکری که کارگردان اولین تئاتر وی بود در سال ۱۳۳۰با ساخت اولین فیلم سینمایی خود با نام “خوابهای طلایی ” از شهلا دعوت به بازی در این فیلم کرد وشهلا با بازی در این فیلم کنار مرحوم مجید محسنی و تعدادی دیگر از بازیگران تئاتر که همگی اولین بازی ها ی سینمایی شان بود وارد سینما شد.
شهلا پس از بازی در این فیلم در سال ۱۳۳۱ در فیلم “یک نگاه ” ودر ۱۳۳۲ در فیلم “چهره آشنا ” ایفا ی نقش کرد ویکی از چهره های مطرح سینمای ایران شد. او در همین سال برای دومین بار با معزالدیوان فکری همکاری ودر فیلم “دختر چوپان “ساخته وی ایفای نقش کرد.
مرحوم تقی ظهوری ، مرحوم محمد علی جعفری ،زنده یاد تاجی احمدی ومرحوم احمد قدکچیان نیز از جمله هنرمندان شهلا پس از کارگردانی این فیلم هیچ فیلم دیگری نساخت وتمام فعالیت و توان هنر خود را معطوف بازیگری کرد.
او همچنان که در سینما فعالیت می کرد فعالیت در زمینه تئاتر را نیز ادامه داد. از جمله تئاترها ی معروف او می توان به “مکافات ” اشاره کرد که مرحوم محمد علی جعفری کارگردان وبازیگر آن بود ودر سال ۱۳۳۶به روی صحنه رفت.
شهلا در سال ۱۳۵۵ پس از ۳۲ سال فعالیت در تئاتر وسینما با بازی در مجموعه سریالی ” تلخ وشیرین “به کارگردانی ثریا قاسمی وارد تلویزیون شد و پس از آن نیز در سال ۱۳۵۵-۵۶ با بازی در مجموعه سریال “ایتالیا ایتالیا” به کارگردانی نوذر آزادی شهرت خود را در تلویزیون دو چندان کرد واز آن پس به طور مداوم به عنوان بازیگری مشهور و محبوب در تئاتر سینما وتلویزیون به ادامه فعالیت گسترده پرداخت وی پس از انقلاب با همان نام هنری شهلا وبا فامیلی همسرش ریاحی با نام “شهلا ریاحی” به ادامه فعالیت پرداخت.
شهلا ریاحی پس از انقلاب نیز بیشتر در نقش مادر در فیلم ها وسریال ها ظاهر می شد
همان طور که قبل از انقلاب نقش مادر بسیاری از سوپر استارهای ایران بازی کرده بود ،
با ادامه این روند در نقش مادر کسانی همچون اکبرعبدی ،ابوالفضل پور عرب ، بیژن امکانیان ،
رضا رویگری ،دانیال حکیمی و…. ظاهر شد.
شهلا ریاحی در تمام ژانرهای سینمائی و تلویزیونی ایفای نقش کرده است که از جمله معدودترین آن ها میتوان به بازی در فیلم ” گلنار “در سال ۱۳۶۷ اشاره کرد که در ژانر عروسکی وبرای کودکان ساخته شد و فروش بسیار بالایی نیز داشت.
وی تا اوایل دهه ۸۰ فعالیت بالایی در بازیگری سینما و تلوزیون داشت و از آن پس نیز به استراحت ومرور خاطرات گذشته خود در منزل پرداخت .
چند سال قبل تر شهلا همسرش را از دست داد که این ضایعه بسیار برای وی دردناک بود .
عشق و علاقه شهلا ریاحی به همسرش
خانم ریاحی بسیار به همسر خود، مرحوم اسماعیل ریاحی علاقه داشت و به او وابسته بود.
اسم هنری اسماعیل ریاحی، فرامرز بود و خانم ریاحی او را بابافری صدا میکرد.
اسماعیل ریاحی صبح روز ۲۲ آبان ۱۳۸۹ در خانهاش در گذشت و در قطعه هنرمندان
بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
خانم ریاحی گفته است: “ریاحی تنها کسی بود که همیشه در کنارم بود و حتی یک لحظه تنهایم نگذاشت. ” در یک مصاحبه از خانم ریاحی پرسیدند بهترین خاطرهای که از ایشان دارید، چیست؟ و ایشان در پاسخ گفتند:” تمام روز و شبهایی که در زندگی با ریاحی داشتم برایم خوب، شیرین و دلچسب بوده و هیچ نگرانیای نداشتم. امیدوارم همه جوانها هم ازدواج کنند و تا آخر عمر در زندگی با همسرشان یکرنگ و یکدل باشند. ”
گفتوگویی منتشر نشده از شهلا ریاحی
شهلا ریاحی میگفت: تنها با دانشگاه رفتن کسی هنرپیشه نمیشود، بلکه وجود حس هنرپیشگی در موفقیت افراد سهم مهمی خواهد داشت.
شهلا ریاحی بیش از ۱۰ سال قبل در یک بعدازظهر پاییزی میزبان خبرنگاران بود،
گفتوگویی که در ادامه میآید بخشی از صحبتهای این هنرمند است که با خبرنگاران
این خبرگزاری داشت.
هنوز در آن دیدار اسماعیل ریاحی همسرش زنده بود و بارها از علاقهاش به شهلا ریاحی برای ما گفت تا جاییکه میگفت برای خرید که بیرون میرود نگرانش میشوم!
اما اسماعیل ریاحی چند سال بعد از دنیا رفت و شهلا ریاحی را تنها گذاشت،
در چند سال اخیر شهلا ریاحی نیز دچار بیماری شد و بخشی از حافظه و خاطراتش
را از دست داد و حالا در صبح زمستانی ۱۱ دی ما خبر رسید،شهلا ریاحی با خاطراتش رفت.
در ادامه ضکن تسلیت درگذشت شهلا ریاحی ، بخشی از صحبتهای این هنرمند که تاکنون منتشر نشده است را میخوانید:
شهلا ریاحی: از ۱۷ سالگی به همراه همسرم اسماعیل ریاحی وارد صحنه تئاتر شدم. از سال ۱۳۲۳ با نمایش «سیاست هاورنالرشید» و از سال ۱۳۳۰ هم با فیلم «خوابهای طلایی» وارد سینما شدم.
تفاوت شرایط بازیگران زن
شرایط بازیگران زن در پیش از انقلاب و بعد از آن بسیار فرق دارد، فیلمهای پیش انقلاب اصلا
فیلمهای خانوادهپسند نبود و بیشتر به مساله غیراخلاقی توجه داشت، در صورتی که زنان
سینمای امروز در فیلمهایی ایفا نقش میکنند که جوایز بسیاری در ایران و خارج از کشور کسب میکند.
در گذشته کسی تئاتر را به عنوان هنر نمیپذیرفت و تحملهای هنرمندان شرایط را به امروز رسانده است که سینما به عنوان یک هنر مطرح است و جوانان به راحتی میتوانند هنرمند شدن خود را با خانوادههایشان در میان بگذارند.
بازنشستگی
دیگر تصمیم به کار کردن ندارم و بعد از نزدیک به ۶۰ سال فعالیت هنری، خودم را باز نشسته کردهام.
از حدود سال ۸۱ پیشنهادی را قبول نمیکنم و فیلم ناتمام «شتاب» به کارگردانی
ساموئل خاچیکیان آخرین کارم است. در واقع دیگر نوبت افراد دیگر است که امیدوارم
موفق باشند. از نوجوانی به بازیگری علاقهمند بودم و کار میکردم، اما الآن نوبت دیگران است.
من دیگر چهقدر باید بازی کنم، از دختربچه تا مادربزرگ بازی کردم و الآن دیگر وقت استراحت است. تئاتر و سینما چیزی نیست که آدم از آن سیر و زده شود، اما رسیدهام به سنینی که آخر خط است ولی من چه کنم، حس من سر خط است. محبت مردم به من روحیه میدهد و من را سراپا نگه داشته است و الآن وقتی برخورد آنها را میبینم بزرگترین مدال دنیا را میگیرم.
عدم فعالیت کارگردانی
مرجان را در سال ۱۳۳۵ به عنوان اولین کارگردان زن ایران ساختم. اما هنر پیشگی برایم راحتتر بود و بیشتر فعالیتم را معطوف آن کردم .
ایفای نقش مادر
من ۳۵ سال داشتم که نوهدار شدم و از آن به بعد دیگر در سینما نقش مادر را بازی کردم
و تمام نقشهایی را که بازی کردم، دوست دارم. هیچ حسرتی در تئاتر و سینما ندارم
و تنها دوست داشتم نقش یک نابینا را بازی کنم.
خانواده
همسرم (زندهیاد اسماعیل ریاحی) همیشه بزرگترین راهنمایم در زندگی بوده و در حال حاضر هم در کنار خانوادهام زندگی بسیار خوبی دارم و بیشتر اوقاتم را با خواندن کتاب و حل کردن جدول میگذرانم.
حمیده خیرآبادی
با هم یک سریال بازی میکردیم که نقش خواهرم را داشت و از آن موقع مثل خواهرم بود و هر روز صبح با هم تماس داشتیم و حتی الآن هم بعضی صبحها میخواهم به او زنگ بزنم؛ اما یادم میافتد که نیست.
علاقه به سرودن شعر
همیشه یکی از دلمشغولی هایم سرودن شعر بوده است. یکی از این اشعارکه آنرا دوست دارم
«تلفن» است که برای نوههایم سرودهام: «نویسم نامهای بهر شماها، ندانم از چه گویم از کجاها،
ببوسم رویتان این سوی دنیا، شده دیدارتان مانند رؤیا… تلفن میرود در موج پس زنگ،
دل شوریدهام با من کُند جنگ، خدایا خواب هستند یا که بیدار، نشستند یا که هستند بر سر کار،
سپس گوید صدایی گرم و شیرین، الو جانم تویی ای یار دیرین، عزیزم قلب و روحم ای پریسا،
امید جسم و جان رامین زیبا، برم لذت ز آهنگ صداتان، وجودم پر از آن حال و هواتان،
صداتان جان دهد بر من عزیزان، شوم خوب، خوش، سرمست و میزان، خدا آمرزد آن مخترع را،
که خوشحالی دهد این مستمع را، «گراهام بل» تو چون دلها کنی شاد، از این رو غرق رحمت روح تو باد».
جامانده از صحبت های شهلا ریاحی
– تنها با دانشگاه رفتن کسی هنرپیشه نمیشود، بلکه وجود حس هنرپیشگی در موفقیت افراد سهم مهمی خواهد داشت.
– مردم برخورد بسیار خوبی با من دارند و روحیهای که الان دارم را از همین مردم گرفتهام و از آنها سپاسگذارم.
شهلا ریاحی که ۱۰ دی ماه از دنیا رفت، متولد: ۱۳۰۵ / تهران بود، از جمله فیلمها میتوان
از «پرنده کوچک خوشبختی»، «پرستار شب»، «گل مریم»، «در مسیر تندباد»، «مرگ پلنگ»،
«بچههای طلاق»، «دلشدگان»، «دوفیلم با یک کلید»، «راه و بیراه»، «میخواهم زنده بمانم»،
«چراغ خانه»، «همسران»، «این خانه دور است» و «سلام به انتظار» نام برد.
او علاوه بر سالها حضور در عرصه بازیگری تئاتر، تلویزیون و سینما، با ساخت فیلم «مرجان» به عنوان اولین کارگردان زن سینمای ایران نیز شناخته میشود.
آخرین حضور او در سینما به فیلم «نهنگ عنبر ۲» در سال ۹۵ برمیگردد.
او پس از مدتها حضور کمرنگ که هر چند وقت به انتشار خبرهای جعلی نیز میانجامید،
اسفندماه سال گذشته در جشن نوروزگان خانه تئاتر حضور یافت و تقدیر شد
و شامگاه ۱۰ دی ماه درگذشت.
درگذشت شهلا ریاحی و واکنش چهره ها به درگشت وی
نیکی کریمی نوشت : 🌸او بود که این راه را برای همه ما خانم های فیلمساز هموار کرد ، یادش گرامی
بهنوش طباطبایی نوشت : روحشان شاد بانو شهلا ریاحى که نام اصلیشان برازنده ى یک عمر فعالیت و زندگى حرفه ایی و زیبایشان بود…قدرت الزمان وفادوست 🌹
مهتاب کرامتی نوشت : تسلیت به سینمای ایران …بانو شهلا ریاحی ،بازیگر محبوب و اولین کارگردان زن سینمای ایران از بین ما رفت … روحش شاد 🖤
شبنم مقدمی نوشت : این عکس خانم شهلا ریاحی شاید کمتر دیده شده باشد…خودم پیدایش کردم ، از توی خاکروبه های «تئاتر ِ نصر» در لاله زار ،چسبانده بودندش روی یک دستگاه آبگرمکن نفتی قدیمی …مال ِ کدام نمایش است ؟ نمی دانم …اما اینجا خانم ریاحی باید حدود بیست سال داشته باشند…مثلا باید اواسط دهه ی بیست شمسی باشد…
مال ِ همان سال ها که دلم می خواست می بودم و مثل بانو ریاحی و شاید در کنارشان اصلا !
کسی چه می داند ؟!در لاله زار قدم می زدم و می رفتیم نمایش های آقای نوشین
و معزالدیوان فکری و نصرت کریمی را می دیدیم و می رفتیم کافه ی گراند هتل
و لباس هایمان را می دادیم خیاطی «کنت» که بدوزند و در کافه نادری بزرگ
علوی و هدایت و شاملو را ملاقات می کردیم و در بحث های سیاسی
و ادبی شان شرکت می کردیم و…
درگذشت شهلا ریاحی و تسلیت جامعه هنرمندان
کاش اینجور بوده باشد ! . کسی چه می داند ؟ بلکه هم بوده ام! بلکه هم با ایشان و بقیه روی صحنه
رفته ام!… روزگار گذرانده ام ، کسی چه می داند ؟شاید امروز با من ِ آن سال ها جوانمرگ، که کسی
نمی داند نام و نشان ِ آن حیاتم چیست ، ملاقات دارند !؟ شگفت است این جهان ِ تخیل …چه چیزها
که نمی سازد برای دنیای آدم ؟کجاها که نمی بردت؟
صبح که خبر خواندم خانم ریاحی رفته اند ، اول پی ِ این عکس گشتم و بعد ، خیالم را فرستادم
کنار ِ خیال ِ ایشان…خاطره شان عزیز ومانا..روان شان غرق ِ نور…
فاطمه گودرزی نوشت : بازیگر واولین زن کارگردان خانم شهلا ریاحی دارفانی را وداع گفت
روحشان شاد ویادشان گرامی 🙏یادم میاد درفیلم میخواهم زنده بمانم نقش مادر من رو داشتن
ویک لحظه بسیار زیبا رو بازی کردن برای خداحافظی با من حتما یادتون میاد جاشون خیلی خالی
خواهدبود درعرصه نمایش وهنر😞تسلیت به جامعه هنری سینما وخانواده بزرگوارشون
شبنم قلی خانی نوشت :تسلیت به خانواده سینمای ایران
لیلا بلوکات نوشت : بانو جان روحتون شاد …تسلیت به خانواده محترمتون و خانواده سینما
چهره و هنرمندان درگذشت شهلا ریاحی را تسلیت گفتند
تینا پاکروان نوشت : اولین زن کارگردان سینمای ایران، بانو شهلا ریاحی، از میان ما رفت.
رزیتا غفاری نوشت : 🖤متاسفانه بانو ” شهلا ریاحی ” پیشکسوت سینما،تاتتر،تلویزیون، ..درگذشت.
عرض تسلیت به خانواده این بانو و جامعه هنری و هنردوستان..
تهمینه میلانی نوشت : شهلا خانم ریاحی هم درگذشتبازیگر و اولین بانوی کارگردان سینمای ایران.
تسلیت به خانواده محترم ریاحی، خانواده سینما و همه ی سینما دوستان.
۲۷ سالم بود و بدون هیچ حمایتی می خواستم فیلم اولم « بچه های طلاق »را بسازم.
برای نقش مادر و مادر بزرگ با خانم نادره و شهلا تماس گرفتم تا در فیلم من نقش آفرینی کنند.
برخورد این دو بانوی محترم و هنرمند همیشه در حافظه و قلبم می ماند.
والبته خانم مهیمن عزیزم . با روی گشاده پذیرفتند و تا اخر فیلمبرداری کنارم ماندند و
بعدها افتخار دوستی به من دادند.یاد هردو بانوی هنرمند گرامی باد
شهلا ریاحی متولد ۱۸ شهریور سال ۱۳۰۵ در تهران بود که شب گذشته در سن ۹۳ سالگی در همان
مرکزی که بیش از یک سال بود نگهداری و پرستاری می شد درگذشت.
اسرارنامه , فرارو , ایسنا , ایرنا , صفحه شخصی بازیگران