کرمان و رسم دوختن پیراهن مراد در شب بیست‌وهفتم

کرمان و آداب و رسوم آن

مردم کرمان که پس از گذشت سال‌ها همچنان کهن‌ترین جشن مردمان ایران زمین را برگزار می‌کنند در ایام ماه رمضان
نیز آداب و رسوم خاص خود را دارند که می‌توان به دوختن پیراهن و کیسه مراد در روزهای آخر ماه
مبارک رمضان اشاره کرد(dot) شهر تاریخی کرمان در کنار پتانسیل‌های فراوان در زمینه ابنیه تاریخی دارای تاریخ شفاهی قابل توجهی
است که نشان‌دهنده اصالت فرهنگی و تاریخ کهن این سرزمین است.کرمانی‌های در برپایی آیین‌های کهن ایران زمین سابقه‌ای دیرین دارند
و جشن سده را به‌عنوان کهن‌ترین جشن ایران که همچنان برگزار می‌شود هر ساله با‌شکوه خاصی برگزار می‌کنند(dot) ریشه آیین‌های
کهن در رفتارهای اجتماعی و روند عادی زندگی مردم کرمان نمود قابل توجهی دارد و در هر ماه از‌ سال
می‌توان بسیاری از این آداب و رسوم را مشاهده کرد که پس از گذشت سال‌ها همچنان توسط مردم اجرا می‌شود
و زندگی مدرنیته نتوانسته است رسوم کهن کرمانی‌ها را تغییر دهد(dot)

پختن ابراهیم‌خانی برای اطعام مستمندان

از جمله رسوم مردم کرمان اجرای آداب و
رسوم خاص مذهبی است که سال‌هاست در این شهر و به‌خصوص در روستاها و شهرهای کوچک‌تر اجرا می‌شوند و حال
و هوای کرمان قدیم را حفظ کرده است.از جمله این مراسم‌های مراسم کلیدزنی، الله رمضونی حلقه حاجت و پیراهن مراد
و کیسه مراد است که البته دو مراسم نخست همچنان بسیار پررنگ در کرمان اجرا می‌شوند.نکته جالب این‌که هر یک
از این مراسم با جزییات و ظرافت خاصی و توسط یک قشر مخصوص اجرا می‌شوند(dot) افطاری دادن به روزه‌داران و
به‌خصوص مستمندان و ایتام ازجمله آداب اصلی کرمانی‌هایی است که غذای اصلی برای این کار نیز غذایی به نام ابراهیم‌خانی
یا همان شله‌زرد است.کرمانی‌ها یکی از قدیمی‌ترین آداب ایران را در مراسم مختلف اجرا می‌کنند و در ماه رمضان نیز
این مسأله نمود دارد که برگزاری مراسم الله‌رمضونی و کلیدزنی از همه مهم‌تر است و الله‌رمضونی بیشتر توسط کودکان و
کلیدزنی توسط زنان و دختران انجام می‌شود که در آیین دوم فردی که این مراسم را انجام می‌دهد نباید شناخته
شود(dot)

زنان ناشناس شب‌ها در خانه‌ها را می‌زنند

در کلیدزنی فرد اجرا‌کننده باید نیت کند که پول یا غذایی که جمع می‌کند در راه نیتی خیر استفاده
کند و بعد صورت خود را می‌پوشاند و یک سینی یا کمو به دست می‌گیرد و در خانه همسایه یا
هم محله‌ای‌های خود را می‌زند.وقتی در باز می‌شود فرد صاحبخانه با گفتن جمله‌های چراغ بیاور یا قند و شیرینی بیاور
نشان می‌دهد که می‌خواهد کمک کند یا روی فرد آب می‌ریزد که در این صورت کلیدزن کمکی دریافت نمی‌کند(dot) در
الله‌رمضونی هم بچه‌های یک محله دور هم جمع می‌شوند یک نفر سردسته می‌شود و یک نفر صندوق‌دار و درنهایت با
چند نفر دیگر در خانه‌ها را می‌زنند و شعری زیبا با لهجه کرمانی می‌خوانند و درنهایت اموالی را که جمع
کرده‌اند به مستمندان می‌دهند و هر دو این مراسم در شب انجام می‌شود.ریختن آب در خانه همسایه در زمان سحر
نیز ازجمله دیگر آداب کرمان است(dot)

نگاه‌کردن صاحبخانه در آینه کلید زن

کلیدزنی یکی از آداب و رسوم مردم کرمان است که در شب‌های ماه مبارک
برگزار می‌شود، در این مراسم «کلیدزن» داخل یک سینی، آینه، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده و به
منازل اهل محل می‌رود و در حالی که صورت خود را با چادر پوشانده با کلید به سینی می‌زند.
اگر از سوی صاحبخانه، پاسخ‌هایی چون چراغ بیاور یا قند و شیرینی بیاور داده شود در این صورت زن کلیدزن،
امیدوار شده و کمک‌هایی را دریافت می‌کند، در غیر این صورت محل را ترک می‌کند.

کلیدزن نباید تا آخر این مراسم حرف بزند به خاطر این‌که شناخته نشود، صاحبخانه پس از گشودن در، آینه داخل
سینی را برمی‌دارد و چهره خود را می‌نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد(dot)

کلیدزنی برای کمک به مستمندان

کلیدزن این
عمل را با نیت از پیش تعیین شده انجام می‌دهد و در پایان صاحبخانه که می‌داند کلیدزن برای طلب حاجت
آمده، می‌گوید: «ان‌شاءالله حاجت روا بشید»، در پایان خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌دهند.
این مراسم در سیرجان قدیم که به‌طور ویژه به زنان حاجتمند اعم از بیوه زنان، دوشیزگان جوان دم‌بخت یا زنان
بی‌فرزند اختصاص داشته است، بدین‌گونه که درون یک کمو یک قطعه آینه، یک عدد سرمه‌دان و قدری نبات می‌گذاشتند و
در حالی که صورت‌های خود را می‌پوشاندند تا کسی آنها را نشناسد، در محله‌ها به در خانه‌ها می‌رفتند(dot) کلیدزن‌ها جلوی
هر منزلی که می‌رسیدند با کلید چوبی که در دست داشتند، کمو یا در خانه را می‌کوبیدند.
زن صاحبخانه با شنیدن این صدا، در را باز می‌کرد و بدون این‌که سوالی از آنها بپرسد به نیت روشنایی
و باز شدن گره از کار کلیدزن‌ها آینه را برمی‌داشت، خود را در آن می‌دید و مقدار کمی از نبات
داخل کمو را در دهان می‌گذاشت آنگاه سرمه‌دان را باز می‌کرد و به چشم خود سرمه می‌کشید، در انتها نیز
مقداری خوراکی و پول یا اگر این مراسم در نیمه آخر تابستان بود، دانه‌ای انار در کمو می‌ریخت و زن‌های
کلیدزن به سوی خانه بعدی می‌رفتند(dot) مردم سیرجان در قدیم عقیده داشتند، خوراکی‌هایی که کلیدزن‌ها از خانه‌ها جمع می‌کردند خواص
بسیاری دارد و اگر شخصی حاجت‌مند با عقیده و ایمان از آنها مصرف کند به کمک خداوند حاجتش روا خواهد
شد(dot)
ما از اون بالای بالا آمدیم
از دیگر سرگرمی‌های بچه‌ها و جوانان در شب‌های ماه رمضان، خواندن اشعار
«الله‌رمضانی» است.
این رسم در شهرها و آبادی‌های کرمان، یزد، مشهد، بیرجند، بجنورد، تربت‌جام و بعضی شهرهای استان فارس و گرگان برگزار
می‌شود(dot) برای اجرای رسم «الله‌رمضانی» جوانان و بچه‌های هر محله با تشکیل گروه‌های ۵ تا ۱۰ نفره از شب یکم
ماه رمضان پس از افطار به در خانه‌ها می‌روند و اشعار «الله‌رمضانی» می‌خوانند.
هر گروه از میان خود یک استاد و یک انباردار بر‌می‌گزیند.
وظیفه استاد، رهبری گروه و وظیفه انباردار جمع‌آوری هدایاست.
هدایا یا پول است یا یک خوردنی مانند گردو، کشمش، خرما، بادام، هلو و زردآلو.این گروه‌ها، شب‌های ماه رمضان بر
در خانه‌ها می‌زنند و با اذن صاحبخانه قطعه شعری را می‌خوانند(dot) کرمانی‌ها در روز و شب بیست وهفتم ماه رمضان
نیز آیین‌های خاص خود را داشتند که عموما در فضایی مشابه اجرا می‌شد؛ مثل «پیرهن مراد» که دوخت یک پیراهن
در این شب برای گرفتن مراد یا «کیسه مراد»، «سنگ مراد» و «حلقه مراد» است که در حقیقت همگی گرو
نگهداشتن چیزی برای دریافت مرادی تا ‌سال بعد بوده و اعتقاد عمومی بر این است که خداوند مراد آنها را
به خاطر این شب خواهد داد.

دوختن کیسه مراد در کرمان در روز بیست‌وهفتم ماه رمضان
کرمانی‌ها و بیشتر خانم‌ها در روز ۲۷ رمضان بین نماز
ظهر و عصر، کیسه‌ای از پارچه سفید می‌دوزند و داخل آن پول می‌گذارند و در آن را می‌دوزند و برای
برکت روزی و پولشان، آن را داخل خانه نگهداری می‌کنند.
در همین روز اگر کسی قرار است پارچه‌ای برای خیاطی آماده کند، آن را در مسجد برش می‌زند و مرسوم
است که ۷ نفر خانم که نامشان فاطمه باشد، باید این چادر را برای آن دختر کوک بزنند تا بختش
گشوده شود(dot) در همین روز پس از نماز ظهر و عصر، کسانی که مشکل دارند، برای گشایش کار یا مشکلاتشان
۴۰ دانه جو جدا می‌کنند و به هر کدام از این جوها سوره توحید و در مجموع ۴۰ سوره توحید
می‌خوانند و با آب وضو تا ۳ روز آنها را خیس می‌کنند و بعد از ۳ روز جوها را می‌کارند
و هر روز با آب وضو به این جوها آب می‌دهند و باورشان این است که گره‌ای از مشکلات آنان
برداشته می‌شود و گشایش در مشکلاتشان ایجاد می‌شود(dot) کرمانی‌ها در روزهای ۲۸ و ۲۹ ماه مبارک رمضان برای ملزم نشدن
میزبان به پرداخت فطریه و برخی نقاط استان، از رفتن به منزل یکدیگر خودداری می‌کنند.

تابناک