تبریز نمایشگاه خانههای تاریخی ایران
تبریز یکی از زیباترین و تاریخی ترین شهر های ایران است که
دارای جاذبه های گردشگری بسیار است , مکان های تاریخی بسیار
و جاذبه های توریستی گردشگری فراوانی دارد. ما این بار در مطلب از پرشین وی
قصد داریم شما را با خانه های تاریخی تبریز که با قدمت هستند آشنا کنیم.
خانه های تاریخی تبریز
وجود ۸۰۰ خانه تاریخی و قدیمی در شهر تبریز، به نوعی این شهر را به عنوان پایتخت و ویترین خانههای
تاریخی در ایران تبدیل کرده است، که به نظر میرسد، با وجود این همه خانه تاریخی در شهر اولینها، معرفی
این آثار تاریخی و دیدنی برای تورهای خارجی و داخلی برای توسعه صنعت گردشگری در کشورمان و به ویژه این
منطقه مغفول و مهجور مانده است.به سخنی دیگر، هر چند بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی به منظور آشنایی بیشتر با این مکانها و به
خصوص با سبک زندگی و فرهنگ محلی این مناطق ترجیح میدهند،
در خانههای تاریخی اقامت گزینند، ولی متاسفانه هنوز برنامه
خاصی برای اقامت این گردشگران در این خانهها در سطح کشور و به ویژه شهر تبریز تدوین و پیشبینی نشده،
در حالی که اکثر گردشگرانی که به کشورمان و در راس آنها به آذربایجان و شهر اولینها سفر میکنند، این
برنامه را حلقه مفقوده صنعت گردشگری ایران میدانند.
تبریز، ویترین خانههای تاریخی ایران
با این اوصاف، تبریز، شهر خانههای تاریخی، قدیمی زیبا و به بیان دیگر، این شهر ویترین خانههای تاریخی ایران است،
به طوریکه از کیلومترها دور نظر هر بیننده را به خود جلب میکند، تا اینکه در کنار این خانهها با
اندرونی و بیرونی، شیشههای رنگی، سقفهای گچبری، حوضخانه و سرداب آن؛ عکس یادگاری گرفت.
با این وجود، انتخاب تبریز به عنوان شهر گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸، فرصت مناسبی است برای معرفی این
آثار؛ تا اینکه از تمام ظرفیتهای شهر اولینها، به بهترین شکل و ممکن برای جذب گردشگر داخلی و خارجی استفاده
کرد.
پرسه در میان خانههای تاریخی تبریز
از این رو، در گزارشی به معرفی برخی از خانههای قدیمی و تاریخی شهر تبریز و برخی شهرستانهای آذربایجان شرقی
میپردازیم.
* خانه استاد شهریار
خانه استاد شهریار، با قدمت دوره پهلوی دوم (۱۳۴۷) در مرکز شهر تبریز قرار دارد.
خانه استاد شهریار بعدها به تملک شهرداری شهر تبریز درآمد و به موزه ادبی استاد شهریار تبدیل شد.
این خانه در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۲۲۷۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به
ثبت رسید.
* خانه پروین اعتصامی از خانه های تاریخی تبریز
پروین اعتصامی در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۲۸۵ خورشیدی در خانهای در محله ششگلان تبریز و در کوچهای به همین
نام، متولد شد و تا سن ۶ سالگی که به همراه خانواده به تهران مهاجرت نمود، در این خانه پرورش
یافت.
* خانه حریری
خانه حریری مربوط به دوره قاجار است و در تبریز واقع شده و این اثر در تاریخ
۲۷ دی ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۲۴۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه این بنا به اوایل دوران قاجار برمی گردد، که دو حیاط بیرونی و اندرونی و دو بلوک خانه دارد،
که هر دو رو به قبله است، نمای ساختمان بیرونی جلوهگاه هنر اصیل ایرانی و دارای نقاشیهای بسیار زیبا و
اصیل است، که الهام گرفته از موضوعات اساطیری قدیم از جمله داستان یوسف و زلیخا از قرآن مجید و دیگر
تواریخ و داستانها است و سقفی سراپا نمونه قدرتمند و شگفت انگیزی از مینیاتور ایرانی است.
* خانه امیر نظام گروسی
خانه امیر نظام گروسی در محله ششگلان شهر تبریز قرار دارد.
این خانه که از آن به عنوان موزه قاجار استفاده میشود در دوره ناصرالدین شاه و در زمان پیشکاری امیر
نظام گروسی و توسط وی ساخته شده است.
عمارت امیرنظام در زمینی به مساحت ۳۰۰۰ متر مربع، در ۲ طبقه و با زیر بنای ۱۵۰۰ متر مربع ساخته
شده است.
خانه امیر نظام (موزه قاجار تبریز)، در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده و با توجه به آسیبهای
جدی که به بنا رسیده بود با حفظ ویژگیهای معماری بنا و شاخصهای سنتی مورد بازسازی قرار گرفت.
این خانه زیبا در سال ۱۳۷۰ با شماره ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
* خانه حیدرزاده
عمارت تاریخی واقع در منطقه مقصودیه شهر تبریز است، که در سمت جنوب ساختمان شهرداری تبریز قرار
دارد.
هیچ سند تاریخی مبنی بر زمان احداث این خانه در دست نیست اما تحقیقات نشان میدهند که این خانه در
حدود سال ۱۸۷۰ توسط حاجی حبیب لک ساخته شده است.
این خانه در سال ۱۳۷۸ در فهرست میراث ملی ایران با شماره ۲۵۲۴ به ثبت رسید.
خانه حیدرزاده در سال ۱۳۸۰ بازسازی شد و هماکنون به عنوان مرکز اطلاعرسانی گردشگری استان آذربایجان شرقی و تبریز استفاده
میشود.
* خانه گنجهایزاده
خانه گنجهایزاده از بناهای تاریخی شهر تبریز است و معماری مختلطی از سبک دوره قاجار و پهلوی
دارد.
این خانه ۳ هزار مترمربع مساحت دارد و اعیانی آن در ۳ طبقه متشکل از تعدادی اتاق در یک ردیف
بدون اندرونی و بیرونی است.
این بنا شامل دو بخش است.
بخش شرقی متعلق به دوره قاجاریه و بخش غربی که اوائل پهلوی اول به ساختمان قبلی اضافه شده است.
پلانهای معماری، ترکیب دو بخش مجموعه، ایوانها، راه پلههای دو طرفه و کاربرد مطلوب آجر از خصوصیات بارز این بنا
است.
این اثر با شماره ۶۰۲۱ در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
* خانه قدکی تبریز
این خانه و خانه بهنام و خانه گنجهای زاده جمعا از کاربری مسکونی به کاربری آموزش
عالی تغییر عملکرد داده و جزء مجموعه دانشگاه هنر اسلامی تبریز است و در محور تاریخی و فرهنگی تبریز واقع
شده است.
بنا متعلق به اواسط دوره قاجاریه بوده و در دو دوره تکمیل شده است و شامل اندرونی و بیرونی است.
* خانه بلورچیان
خانه بلورچیان از جمله آثار اواخر دوره قاجاریه است و در محله سرخاب قاپوسی شهر تبریز قرار
دارد.
خانه بلورچیان در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۱۱۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
* خانه شربت اوغلی
این خانه متعلق به حکومت قاجاریه است که در اوائل پهلوی اتاقهایی در دو طبقه به
ضلع شمالی حیاط باغچه اضافه شده است.
این ساختمان دو طبقه و دارای اندرونی و بیرونی است.
این ساختمان برای استفاده مسکونی ساخته شده ولی در سال ۱۳۶۹ برای شهرداری تبریز خریداری و بعد از مرمت توسط
میراث فرهنگی تبدیل به فرهنگسرای تبریز شده است.
این اثر به شماره ۳۲۲۲ در تاریخ شش اسفند۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
* خانه سرخهای
خانه سرخهای در نیمه دوم حکومت قاجارها ساخته شده، این خانه متعلق به میرزا مهدی فراشباشی، داماد
مظفرالدین شاه بوده است.
مهمترین عوامل تزیین در این خانه گچبریهای متنوع در داخل و خارج ساختمان و انواع تزئینات چوبی و آیینهکاریهای سقفی
است.
خانه سرخهای در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۷۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
* خانه مشروطه
خانه مشروطه واقع در محله قدیمی راسته کوچه (خیابان شهید مطهری فعلی) از بناهای تاریخی دوره قاجار
است، که تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۵ خورشیدی میرسد.
این خانه متعلق به حاج میرزا مهدی کوزهکنانی معروف به ابوالمله؛ از بازرگانان خوشنام شهر تبریز و یکی از حامیان
بزرگ نهضت آزادیخواهی مردم آذربایجان بوده است، در دوران خودمختاری آذربایجان در سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۵ نیز محل تجمع سران
فرقه دمکرات آذربایجان بوده است.
* خانه بهنام تبریز خانه های تاریخی تبریز
خانه بهنام از قدیمیترین بناهای اوایل دوره قاجار در شهر تبریز است که در دوره ناصرالدین شاه
مرمت شده است.
این خانه در حال حاضر به دانشکده معماری دانشگاه صنعتی سهند تبدیل شده است.
* خانه ثقهالاسلام
خانه ثقهالاسلام تبریزی در خیابان چایکنار و مابین پل قاری و مسجد صاحب الامر واقع شده است.
ثقه الاسلام از مبارزان دوره مشروطه بود، که در صبح عاشورای ۱۳۳۰ فمری توسط اشغالگران روس به دار آویخته شد.
* خانه صرافلار
خانه صرافلار تبریز واقع در خیابان شمس تبریزی، متعلق به دوره قاجار و اوایل پهلوی است.
این خانه توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و مرمت شده و از سال ۱۳۷۴ به عنوان نمایشگاه و خانه سفال
مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
* خانه علی مسیو
علی مسیو یکی از شخصیت های برجسته و مشهور نهضت مشروطه در آذربایجان بوده و این
خانه منسوب به او میباشد.
وی یکی از بنیانگذاران دسته مجاهدین تبریز است.
موقعیت این بنا در خیابان ارتش جنوبی کوچه صدر بن بست ختاییها میباشد.
* خانه ختایی تبریز (خانه هنرمندان تبریز)
ختائیان خانواده بازرگان و ثروتمندی بودند، که در نزدیکی باغ شمال در خانهها
و باغهای بزرگ تو در تو در کوچه صدر منزل داشتند.
این خانه توسط شهرداری خریداری شده و در ۱۱ آبان ۱۳۸۹ با حضور شهردار تبریز و اعضای شورای شهر و
اهالی فرهنگ و هنر به نام «خانه هنرمندان تبریز»، افتتاح و به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز واگذار شده است.
* خانه لالهای
خانه لالهای که دفتر پژوهشهای تاریخی مرحوم یحیی ذکاء در آن افتتاح شده است، متعلق به دوره
پهلوی اول است، که در خیابان ارتش جنوبی کوچه صدر قرار دارد.
* خانه قاسم اهری
این بنا در محله دکتر اهری، در محلات قدیمی اهر قرار گرفته است.
دکتر قاسم اهری از رجال سیاسی دوره رضاخان بوده است.
این خانه در دوره های گذشته شاهد حضور رضاخان، محمد رضا پهلوی و دکتر اقبال نخست وزیر دولت وقت بوده
است.
* خانه سیف العلما
این خانه در محله گزاوشت که از محلات قدیمی شهر بناب است و در خیابان شهید
بهشتی (خیابان دریا ) قرار دارد.
این بنا مربوط به اوایل دوره قاجاریه است که به منزل سیف العلماء شهرت دارد که متعلق به شیخ علی
قاضی میباشد.
بیشتر بدانید از نگاهی به خلاصه تاریخچه تبریز
تاریخچه تبریز پیش از ظهور اسلام ، مملو از ظن و گمان ها و حتی تعارض است. اما بعد از ظهور اسلام
این شهر توسعه بسیاری یافته و در گستره وسیع حکومت اسلامی به “قبه الاسلام” مشهور می شود.
سپس در شاهراه ابریشم ، شرق را با غرب پیوند داده و رونق اقتصادیش به بنیان بازارها و کاروانسرا هایی
می انجامد که عظیم ترین مکان مسقف پهنه گیتی می گردد.
بنیاد شهر تبریز و وجه تسمیه نامش افسانه ای را می ماند. درباره بنا و وجه تسمیه شهر
تبریز “حمدالله مستوفی” و “یاقوت حموی” می نویسند:
بنای تبریز از زبیده زن هارون الرشید است. وی که به بیماری تب نوبه مبتلا بوده ، روزی چند
در آن حوالی اقامت کرده ، در اثر هوای لطیف و دل انگیز آنجا بیماریش زایل می شود.
به همین دلیل فرمود تا شهری در آن محل بنا کنند و نام آن را “تب ریز” بگذارند.
همانطور که در ابتدا اشاره شد ، پیشینه تبریز همواره در هاله ای از ابهام مستتر بوده است.
حتی در اوایل ظهور اسلام نیز در حمله اعراب به آذربایجان ، نامی از تبریز دیده نمی شود
. تنها اشاره دقیق و مستند مربوط به زمان سلسله روادیان است که در دوره خلافت متوکل
عباسی، تبریز رو به آبادی نهاد و دور شهر را بارو کشیدند. از آن زمان به بعد تبریز با سپری
ساختن وقایع تلخ و شیرین مشهور شد.
آشنایی با تبریز
این شهر در طول تاریخ دوره های طلایی متعددی را سپری ساخته است. دوران پایتختی،
دوران ولیعهدنشینی، دوران شکوفایی تجاری، اقتصادی، علمی، هنری و….
زمانی تبریز، در عرصه هنر تحول شگرفی را موجب می گردد که امروز آثار کم نظیر آن دوره،
زینت بخش موزه های جهان است. مردان و زنان نامداری از این شهر برخاسته اند.
کعبه ملای روم، میعادگاه عرفا، شعرا، اندیشمندان و بزرگان بوده و به همین دلیل تبریز
یگانه شهری است که صاحب مقبره الشعرا است. مقبره ای که خاقانی ، همام ، قطران
و دیگر بزرگان متقدم و سرانجام شهریار شیرین سخن، در آن مکان آرمیده اند.
تبریز از لحاظ گردشگری بسیار مستعد بوده و از چه از لحاظ اکوتوریسم و چه از
لحاظ تنوع آثار باستانی قابل توجه است. گرچه آب و هوای منطقه در فصل های
سرد سال گردشگری را در آن مشکل کرده است لیکن در ماه های اردیبهشت تا
مهر ماه از آب و هوایی مطبوع برخوردار بوده و مسافرتی خاطره انگیز را نوید می دهد.
شرح تبریز از گذشته ها ی دور تا به امروز هرگز در قاموس سطر ها و نوشته ها نگنجیده است.
بنیاد شهر تبریز و وجه تسمیه نامش افسانه ای را می ماند ، گاهی بوی اغراض می دهد
و برخی موارد نیز از ظن ها و گمان ها نشات می گیرد.
فارس / tabrizpedia