کلیسای جامع طاطاووس , کلیسای بزرگ یا سیاه؟؟

کلیسای جامع طاطاووس به‌عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت شناخته می‌شود، از جاذبه‌های مذهبی و مکان های دیدنی آذربایجان غربی است که در ۲۰ کیلومتری چالدران واقع است و به‌همراه دو کلیسای زور زور و سن استپانوس جزو یکی از میراث جهانی ایران به شمار می‌روند. با ما در پرشین وی همراه باشید .

کلیسای جامع طاطاووس

تاریخ ساخت این کلیسا بنا به روایت موسی خورنی مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمی گردد.بدین ترتیب که کلیسای مورد نظر بر روی آرامگاه طاطاوس مقدس که از مبشرین دین مسیحیت بود بنا شده است.از سال ۱۲۴۳ م نام «کلیسای طاطاووس مقدس» متناوباً در آثار و کتب مختلف، به ویژه مجامع مذهبی ارمنیان به چشم می‌خورد.پیشینه قره کلیسادر طول سالیان دراز این کلیسا بارها از سوی صاحبان قدرت غارت شده و نیز به سبب بلایای طبیعی چون زلزله، آسیب فراوانی دیده است.کلیسای جامع طاطاووس از دو بخش قدیمی سیاهرنگ و بخش جدید سفیدرنگ تشکیل شده است که هر یک تاریخچه‌ای دارند.

مختصری از تاریخ قره کلیسا در آذربایجان غربی

نخستین بار هنگام حمله چنگیزخان مغول بخش وسیعی از قره کلیسا تخریب شده اما در زمان حکومت هولاکوخان این کلیسابه همت خواجه نصیرالدین طوسی مرمت گردید.همچنین بر مبنای کتیبه‌ای که در کنار محراب بخش قدیمی کلیسا موجود است، در قرن ۱۴ میلادی (سال ۱۳۹۱ میلادی)زلزله مهیبی بنای این کلیسا را تخریب می‌کند و بنای موجود توسط «اسقف زاکاریا» دو تن از برادران او بهنام‌های پطروس و «سرکیس» در دوره زمانی ۱۰ ساله تعمیر و بازسازی شده و در سال ۱۴۰۱ میلادی بار دیگردرهای کلیسا به روی زائرین گشوده می‌شود.همچنین کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی با سنگ‌های سیاه و در سال ۱۸۱۰ میلادی به دستور «سیمون بزنونی» اسقف ماکو با سنگ‌های سفید بازسازی گردید.

داستان قره کلیسا

قره کلیسا در آذربایجان غربی

سیمون بزنونی دستور داد تخته سنگ‌هایی از مرمر سفید از منطقهً «قرخ بولاغ» و «شاورشان» (ماکو) به محل کلیسا حمل کنند و در ضلع باختری کلیسای کهن به بازسازی کلیسای قدیمی بپردازند.ساختمان جدیدتر کلیسا در دوران قاجار به فرمان عباس میرزای ولیعهد به بخش قدیمی تر الحاق می‌گردد.کلیسای جدید با سنگ‌های سفید و حجاری‌هایی بی نظیر، الهام گرفته از کلیسای جامع اچمیادزین ارمنستان که مهمترین و اولین کلیسای ارمنیان می‌باشد تزیین شده است.هر چند مراحل ساختن این کلیسای جامع به علت مرگ عباس میرزا ناتمام ماند.

مرمت قره کلیسا

معماری بناکلیسای جامع طاطاووس مقدس شامل مجموعه‌ای از فضاهای جانبی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاقمی‌باشد که به راهبان، طلبه‌ها، محققان و نویسندگان، نگهبانان کلیسا و کتابخانه آن تعلق داشته است.علاوه بر آن زیرزمین کوچکی نیز در زیر اتاق‌ها قرار دارد و فضاهای کوچکی نظیر ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصار خانه،دخمه‌ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری در حیات جانبی غربی می‌باشد.همچنین اگر به مقطع کلیسای طاطاووس نظری بیفکنیم، تمام بنا به صورت یک ساختمان واحد دیده می‌شود.برخلاف معابد اولیه ارمنیان که به شکل مربع است، این کلیسا مستطیل شکل است.قسمت شرقی آن با سنگ سیاه ساخته شده و تنها قسمتی است که از زلزله ۱۳۹۱ میلادی محفوظ ماند وشامل محراب و اتاق‌های جانبی و محوطه جلو محراب و گنبدی کوچک است.

مراسم قره کلیسا

معماری قره کلیسا

همچنین مقبره «سن» دختر شاهزاده ارمنی، دختر پادشاه «ساندوخت»، که به سبب عقیده اش به مسیحیت به شهادت رسید بربالای تپه‌ای در مجاورت کلیسا قرار دارد.در محوطه داخلی کلیسا چندین سنگ قبر و نیز یک حوض سنگی وجود دارد و نقش برجسته‌های فراوانی برروی دیوارهایبیرونی کلیسا نقش بسته‌اند.سقف محراب کلیسا نیز با سنگ‌های مرمر سیاه و سفید به شکل زیبا تزیین شده است.در محوطه داخلی کلیسا در روی دیوار محلی برای روشن کردن شمع وجود دارد.قسمت‌های کلیسا: ۱- کلیسای اصلی ۲- برج ناقوس ۳- ورودی ۴- برج ۵- حیاط شرقی ۶- حیاط غربی ۷- انبار

جاهای دیدنی اطراف قره کلیسا

تادئوس سیاه کلیسا یا قره کلیسا، مزار تادئوس (طاطاووس) مقدس یکی از حواریون عیسی مسیح است.به استناد منابع تاریخی بخشی از ارمنیان پیرو دین زرتشت بوده‌اند و بخشی نیز آئین مهرپرستی داشته‌اند.برای نخستین بار در سال ۴۳ میلادی دو نفر از حواریون به نام‌های تادئوس قدیس و بارتلمئوس قدیس از شمال بین‌النهرین گذشته و برای رساندن پیام مسیح وارد این مناطق می‌شوند.«تادئوس مقدس» که یکی از حواریون عیسی مسیح و از بنیان‌گذاران کلیسای حواری ارمنی است، در سال ۶۶ میلادی بخاطربشارت مسیحیت به قتل رسید.مقبره وی در سیاه کلیسا یا قره کلیسا قرار دارد و به صورت یکی از زیارتگاه‌های مهم ارمنیان از آن یاد می‌شود.

در داخل این کلیسا دالان‌هایی تعبیه شده‌اند که برای آذوقه سربازان و افراد کلیسا بوده است.هر ساله در سوم مرداد مسیحیان زیادی جهت انجام مراسم خاص این روز از سراسر جهان به آن سفر می‌کنندو در اطراف کلیسا چادر زده و اقامت می‌کنند.سر کشیک کلیسای تبریز، امین مسیحیان خارجی می‌باشد که همه ساله مبالغی جمع‌آوری ودر اختیار او گذاشته می‌شود.تا صرف این بنا و مسیحیان ایران شود.

بیابانهای ایران  – کجارو