حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی تصویب شد
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی عصر امروز و در جریان بررسی
ایرادات شورای نگهبان به لایحه بودجه ۹۷ بخشهایی از تبصره ۱۴ این لایحه مربوط به هدفمندی یارانهها را اصلاح کردند. و دولت موظف به حذف یارانه دهک بالای درآمدی شد.
حذف یارانه دهک بالای درآمدی
براساس مصوبه مجلس، دولت موظف است نسبت به حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی به صورت تدریجی اقدام کند.
این در حالی است که پیش از این در لایحه بودجه ۹۷ آمده بود که دولت موظف
به حذف یارانه خانوادههای پردرآمد است که شورای نگهبان به عبارت “خانوادههای پردرآمد”
ایراد گرفت و مجلس برای رفع این ابهام عبارت “سه دهک بالای درآمدی” را جایگزین آن کرد.
گفتنی است، در جدول مربوط به دریافتیها و پرداختیهای هدفمندی یارانهها،
در بخشی از پرداختیها که مبلغ ۶۰ هزار میلیارد ریال گنجانده شده است،
عبارت “افزایش بهرهوری و کاهش شدت انرژی” اضافه شد.
در این جزء مواردی چون واردات فرآوردههای نفتی، سهم ۱۴٫۵ درصد شرکت ملی نفت ایران
از محل صادرات فرآوردههای نفتی، بازپرداخت طرحهای گازرسانی
و بهینهسازی مصرف انرژی موضوع ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر و ارتقای نظام مالی کشور هم وجود دارد.
«دکتر حسین راغفر» یکی از اقتصاددانان منتقد شیوه اجرای طرح هدفمندی یارانهها بود
که بعد از سالها شاهد تحققیافتن پیشبینی او و بسیاری از اقتصاددانان در مورد ایجاد رانت
و ناکارآمدی شیوه نقدی پرداخت یارانهها بودیم. با توجه به بحث حذف سه دهک
و اعلام دولت مبنی بر عدم توانایی شناسایی سه دهک بالا در این مورد، در دفتر او
در دانشگاه «الزهرا» به گپ و گفت نشستیم. او معتقد بود نهتنها به آسانی میشود
افرادی که استحقاق دریافت یارانه را ندارند شناسایی کرد بلکه باید در نحوه پرداخت یارانهها هم اصلاحاتی صورت پذیرد.
رای نمایندگان مجلس به حذف یارانه دهک بالای درآمدی
آقای«راغفر» به نظر شما منظور نمایندگان از سه دهک بالا چیست؟ آیا واقعا ما نزدیک به ۲۲میلیون نفر سرمایهدار در کشور داریم که مجلس اصرار به حذف یارانه آنها دارد؟
به نظرم این رویکردی که مجلس تصویب کرده اشکال دارد. منظور نمایندگان از سه دهک ۳۰درصد جمعیتی بالاست.
اصلا معنایش این نیست که در چه گروه درآمدی قرار میگیرند ممکن است
افرادی با هر درآمدی در این دهک قرار گیرند زیرا جمعیت زیادی از مردم که درآمد پایینی دارند
و در دهکهای بالا قرار نمیگیرند در حالیکه دهک درآمدی بالا شامل عده بسیار کمی از مردم میشود.
آماری که مجلس اعلام کرده یعنی حذف ۲۲میلیون نفر، عملا سه دهک جمعیتی را شامل میشود
نه سه دهک درآمدی را. بنابراین استنباط نمایندگان مردم از دهک با آنچه اقتصاددانان از آن بهعنوان دهک نام میبرند کاملا متفاوت است.
پس چگونه میشود افرادی که مستحق دریافت یارانه نیستند را شناسایی کرد؟
در مورد ایران دو اقدام میتوان انجام داد: اولی مجموعه بانکهای اطلاعاتی است
که در اختیار نظام است که بهوسیله آن میتوان هم گروههایی که مستحق دریافت یارانه هستند
و هم سایر افرادی را که نیاز به یارانه ندارند، شناسایی کرد. این موضوع برحسب ویژگیهای خانوارها مشخص میشود.
در ضمن بانکهای اطلاعاتی موجود ما این امکان را میدهد که این افراد شناسایی شوند.
بهعنوان مثال بسیار روشن است که چه افرادی چه داراییهایی دارند مانند خودرو لوکس، ملک یا حتی بسیار روشن است
چه افراد در سال مسافرتهای خارجی دارند. این موارد کاملا نشان میدهد که این افراد جزو کسانی که درآمد پایین داشتهاند
نیستند و میتوانند جزو افراد درآمدهای بالا محسوب شوند. بنابراین این افراد به خودی خود از دریافت یارانه کنار گذاشته میشوند.
موظف شدن دولت به حذف یارانه دهک بالای درآمدی
ویژگیهای افرادی که استحقاق دریافت یارانه دارند چیست و چگونه میشود آنها را شناسایی کرد؟
گروههایی که درآمد پایینی دارند و مستحق دریافت یارانه هستند را هم میتوان به آسانی شناسایی کرد
بهعنوان مثال اگر خانوادهای سرپرست زن داشته باشد به طور قطع میتوان
این خانواده را جزو خانوادههای مستحق محسوب کرد. آمارهای اقتصادی هم تا ۵۰درصد این گفته را تایید میکنند.
از سوی دیگر خانوادههایی که جمعیت زیادی دارد به احتمال زیاد درآمد پایینی هم دارد و میشود
گفت جزو خانوادههای مستحق دریافت یارانه محسوب میشود. طبق آمارهای موجود،
تا ۸۰درصد این خانوادهها جزو خانوادههای کمدرآمد قرار میگیرند. اگر خانوادهای فرزند معلولی داشته باشد
به احتمال ۹۵درصد فقیر است. با توجه به این موارد و ویژگیهای خانوارها، میتوانیم
خانوادهها را دستهبندی کنیم و بگوییم چه خانوارهایی به طور قطع یا نزدیک به یقین مستحق دریافت یارانه هستند.
بالاخره منظور دولت از سه دهک چیست؟ سه دهک بالا یعنی چه؟ آیا امکان حذف و اضافه مشمولان جدید در فهرست اولیه وجود دارد؟
آنچه دولت منظورش است سه دهک جمعیتی است نه سه دهک درآمدی.
به نظر من تعداد سه دهک درآمدی بالا حتی ممکن است به سهمیلیوننفر هم نرسد.
با این حال امکان به روز کردن نظام آماری دراینباره وجود دارد. یعنی اگر کسی درآمدش بالا رفت
یا آسیبپذیریاش نسبت به فقر بیشتر شد، اطلاعات وی را در بانک اطلاعاتی موجود وارد کرد
و به این ترتیب امکان وجود خطا را در آن کاهش داد. باز هم تاکید میکنم،
شناسایی گروههای بالای درآمدی و پایین درآمدی بسیار آسان است چون این افراد ویژگیهای خود را دارند.
باشگاه خبرنگاران جوان و روزنامه شرق