صنعت قالی در نایین

قالی بافی در نائین

صنعت قالی در نایین رواج نداشت تا اینکه میرزا جلال خان پیرزاده که از سال ۱۲۹۶ هجری شمسی تا سال
۱۳۰۷ سمت نظامت مدرسه نایین را داشت چون جدی و ساعی بود ملاحضه کرد که برخی از شاگردان پس از
اتمام تحصیلات ابتدایی قادر به ادامه نحصیل نیستند و به لحاظ نبود بازار اشتغال کافی در منطقه و صرفا به
جهت تامین معاش زندگانی خود و خانواده که در محرومیت و فقر بسر می بردند ، ناچار به ترک دیار
و کاشانه خود هستند.
از این رو تصمیم گرفت تا حرفه ای برای این دسته از افراد فراهم کند .

قالی نائین

لذا در سال ۱۳۰۲ با هزینه خود مبادرت به دائر نمودن کلاس فنی کرد و در این رابطه از وجود
دو نفر از استادان قالی بافی نایینی به نامهای میرزا حسن و میرزا جواد سجادی که از سادات نایین بودند
و مراحل آموزش قالی بافی را قبلا در سلطان آباد اراک آموخته بودند بهره گرفته و به مدت دو سال
در اولین کارگاه قالی بافی نایین به آن عده از افرادی که ذوقی به این کار داشتند ، حرفه بافت
قالی را آموختند(dot) طولی نکشید که مرحوم حاج ملا قاسم صادقی نیز با جدیت خود کارگاه قالی بافی دیگری را
در محله چهل دختران نایین دایر نمود و آوازه طرز کار و بافته دست آنان که یک پدیده جدید محسوب
می شد در بین همه پخش گردید و عده ای دیگر را جذب فعالیت در زمینه رونق این حرفه نمود
که جا دارد از جمله آنان از کوشش بی دریغ برادران حبیبیان که طرح فرش نایین را با الهام از
طبیعت کویر و فرهنگ غنی مردم منطقه و طرحهای دوران صفوی به عرضه وجود آوردند بعنوان بانیان توسعه و ترویج
فرش نایین نام برده شود.
از آنجایی که سطح درآمد حاصله از قالی بافی نسبت به سایر هنرهای دستی از رشد قابل توجهی برخودار بود
، طولی نکشید که این هنر از رونق چشمگیری برخوردار گردید .
فرشی که امروز به نام فرش نایین به شایستگی و غرور ارزشی والا به فرش ایران در بازارهای جهانی
بخشیده است حاصل سر پنجه مردمانی هنرمند و کم ادعا است که طبیعت کویری نهایت خست و تنگی را بر
شرایط زندگی آنها روا داشته است.

قالی بافی در نائین

فرش نایین

طرح و نقشه های قالی نایین متفاوت است و انواع زیادی دارد که بیشتر به صورت نقش گل مرغی ـ
پیچ در پیچ اسلیمی ـ شکارگاه ـ محرابی جوشقانی ـ لچک ترنج ـ طرحهای غلط ( قابی ، قابی درختی
، قاب محتشم ) و در اندازه های مختـلف چون پشتی به ابعاد ۸۰ * ۱۲۰ سانتیمتر.
ذرع و نیم به ابعاد۱۳۰*۲۰۰ سانتیمتر .
قالیچه یا پرده ای به ابعاد ۱۷۰ * ۲۷۰ سانتیمتر .
۳۰۰ * ۲۰۰ .
۳۰۰ * ۴۰۰ و ….

قالی های نایین به شکل گره زدن از نوع گره فارسی باف می باشد که این گره زدن گاهی
به صورت یک جفتی یا دو جفتی انجام می شود(dot) قالی نایین معمولا بصورت ۶ لا یا ۹ لا و
یک خفتی و دو خفتی بافته می شود که می توان قالی های ۶ لا و یک خفت را ریزبافی
و ظریف و با کیفیت بالا و قالی ها ۹ لا و دو خفتی را با ظرافت و کیفیت پایینتر
دانست.

حفظ و نگهداری فرش دستبافتدر این بخش دستوالعملهای ساده ای که با رعایت آنها، فرش دستبافت شما از گزند صدمات
در امان می ماند بیان می کنیم.

این دستوالعمل ها در مورد فرشهای مصرفی می باشند و لازم است در مورد فرش های عتیقه با کارشناسان خبره مشورت شود:

۱- سطحی که فرش بر روی آن گسترده می شود باید صاف، خشک و عاری از گرد و خاک باشد.

۲- فرش بر روی سطح گچی یا خاکی یا آهکی نباید گسترده شود.

۳- بهتر است فرش روی موکت یا لاستیک و یا فرش دیگری پهن نگردد.

۴- هنگام نظافت فرش بهتر است پنجره ها باز باشد تا گرد و خاک ناشی از نظافت دوباره روی فرش
ننشیند.

۵- درز های لابه لای سنگ فرش، سرامیک و یا موزاییک سطحی که فرش بر روی آن پهن می شود
نباید خالی باشد زیرا مخفیگاه خوبی برای رشد بید خواهد بود.

۶- برای جلوگیری از بید خوردگی پشت فرش می توانید از مقداری پودر نفتالین یا نگزالت و یا مواد گیاهی
مانند تن باکو استفاده کنید.
دقت کنید که از این مواد در حد متعارف استفاده شود.

۷- چنانچه فرش دچار بید خوردگی شد.
ابتدا باید سطحی که فرش روی آن قرار دارد را کنترل و تمیز نمود سپس نقاط بید خورده حتما باید
ترمیم گردند تا هنگام شستشو قسمتهای کنار بید خوردگی آسیب نبینند.

۸- عامل بید خوردگی پشمهای ضد عفونی نشده، هوای شرجی و مرطوب ، و نگهداری فرش در محل های سربسته
و متروک و یا عدم توجه ونظافت فرش می باشد.
در صورتیکه فرش در محل های سربسته و متروک قرار دارد، باید هر ماه یکبار درب ها باز گردند و
فرشها مورد بارزسی قرار گیرند.

۹- فرش در طول زمان استفاده باید شستشو گردد.

۱۰- در صورتیکه خودتان در نظر دارید فرش را شستشو کنید، اول آنرا کاملا تکان داده و گرد و غبار
آنرا بگیرید و بعد شستشو را شروع کنید.

۱۱- شستشوی فرش با مواد پاک کننده دارای خاصیت اسیدی مانند کلروهیدروسولفیتها باعث کم دوامی و از بین رفتن تارهای
فرش می شود.
بهترین شوینده برای فرش صابونهای کم اسید می باشند.

۱۲- تنها فرشهای شرکت سهامی فرش است که امکان شستشو با آب و صابون را دارد، اگر فرشی که در
آن از رنگهای شیمیایی استفاده شده است را می شویید امکان مخلوط شدن رنگها وجود دارد.
لذا در مورد اینگونه فرشها با فروشنده خود مشورت کنید.

۱۳- روشویی فرش با هر نوع شامپو باعث پوسیدگی فرش می گردد.
تبلیغاتی که در این مورد در مورد شامپوهای فرش می شود واقعیت ندارد.

۱۴- چنانچه آب روی فرش ریخت باید از فرش گرفته شود و آن قسمت کاملا خشک شود.

۱۵- اگر نوشابه و یا شربت یا غذا روی فرش ریخت آن قسمت باید به سرعت شستشو و خشک گردد.

۱۶- چنانچه رنگهای ساختمانی یا انواع چسبهای مایع روی فرش ریخت باید قبل از خشک شدن، آن قسمت کاملا شستشو
و خشک گردد.
در صورت وقوع این اتفاقات باید برای شستشو از اهل فن کمک گرفت.

۱۷- از گذاردن مستقیم نوک تیز پایه صندلی، مبل و یا میز بر روی فرش خودداری کنید.
در این موارد از زیر پایه های چوبی و یا پلاستیکی ساخته شده استفاده کنید.

۱۸- از تابش نور مستقیم آفتاب بر روی فرش جلوگیری کنید.

۱۹- برای یکنواخت ماندن سطوح فرش بهتر است هر شش ماه یک بار فرش سروته شود.

۲۰- از گذاردن گلدان و یا درختچه بر روی فرش یا کنار آن خودداری کنید.
اغلب پوسیدگی فرشها ناشی از آبهای اضافی پای گلدانها می باشد.

۲۱- در نقاطی که آب و هوای آن گرم و مرطوب می باشد بهتر است از فرشهای تمام پشم استفاده
شود.
چرا که این فرشها رطوبت کمی جذب می کنند.

۲۲- فرشهایی که مورد استفاده قرار می گیرند باید قبل از فرسوده و نخ نما شدن مرمت شوند.

شهر نائین