با تاریخچه طراحی فرش آشنا شوید

آیا تابحال این فکر به ذهنتون رسیده که طراحی فرش یا تابلو فرش خونتون رو خودتون انجام بدید ,
این باعث میشه اولا اون طرح که خودتون دوست دارید داشته باشید ثانیا از پرداختن ,
هزینه های گزاف بابت طراحی اجتناب بشه.

طراحی فرش

طراحی پایه و اساس بسیاری از هنرها مانند هنر نقاشی ، مجمسه سازی ، معماری ،طراحی صنعتی ،
صنایع دستی و…بوده است.در واقع طراحی یک وسیله بیان احساسات ،اندیشه ها
و ذهنیات هنرمند است آن را به دیگران میشناساند.

طراحی نقوش سنتی

ایرانیان از زمان قدیم به جانوران و گیاهان توجه داشته و نقشهای بسیاری از آنها را در آثار خود بکار برده اند.
آنچنانکه که این نقوش بر مبنای تفکرات و برداشتهای آیینی شکل گرفته و بسیاری از این نقوش ،
به نمادی از اعتقادات آنها بدل شده و با گذشت زمان شاهد بروز وتغییر و تحول در این نقوش هستیم.

در ابتدا شکلهای طبیعی را ساده ترسیم میکردند ولی بعدها این اشکال ،مفاهیم خاصی یافت و با ساده شدن ،
هم از طبیعت گرایی دور شد و هم نقش جدیدی را متناسب با شکل و مواد سازنده ی شی پدید آورد،
مانند بافته های حصیری و سفال ،پارچه قالی و گلیم و….که نقش آنها ،
دارای خطوطی شکسته و گردان میباشد.

طراحی فرش با استفاده از نقوش سنتی

بر اساس این تنوع نفوش سنتی را میتوان به ترتیب زیر تقسیم بندی کرد:

– نقوش شکسته:نقوشی که بر اساس شکلهای زاویه دار با خطوط راست ترسیم میشود
– نقوش گردان : این نقوش شامل نقوش اسلیمی و ختایی میشود.

تاریخچه طراحی نقوش سنتی:

طراحی فرش با نقوش هندسی

نقوشی که بر روی سفالینه های پیشینیان نقش بسته ،بیانگر این واقعیت است که طراحان و هنرمندان کهن ,
به کشیدن نقش های هندسی بر روی اشیا اقدام نموده اند وبه ترسیم خطوط مختلف و ترکیب آنها ,
با یکدیگر مبادرت کرده اند.

این نقوش مقدمه ای بوده است برای طراحی و تزیین آثار پیچیده تر که بعدها با نقوش و طرحهای طبیعی
و متنوع بسط و گسترش یافته است.

شوش در منطقه جنوب غربی ایران ، از جمله مناطقی است که سفالینه های منقوش به طرحهای حیوانی ،
هندسی و گیاهی از آن به دست آمده .

تخت جمشید گنینه بزرگ هنر هخامنشی است وجز برجسته تریت آثاری است که از این دولت باقی مانده است.

حجاری های تخت جمشید شامل نقوش انسانی ، حیوانی ، و گیاهی است که نقوش گیاهی آن ,
شامل گل دوازده پر (رزت) ونیلوفر آبی ودرخت سرو است.نقوش حیوانی و انسانی,
جنبه تزیینی دارد و برای تعیین فواصل حواشی وردیف بندی طرح به کار رفته است.

نحوه انجام طراحی فرش

در این میان پلکان آپادانا نمونه کامل این نقوش است که در هنر دوره های بعدی نیز تاثیر گذاشته است.

طراحی فرش در دوران هخامنشی

ازفرشهای دوره هخامنشی دو قطعه در دامنه کوههای آلتایی منطقه پازیریک به دست آمده که نحوه طراحی ,
وبافت فرش را در این دوران نشان میدهد.یکی از این فرشها به قالی پازیریک مشهور است
که به شکل مربع و دارای یک متن و ۵ حاشیه متداخل است.

طرح حاشیه ومتن این قالی در فرشهای دوره های بعدی تکرار شده و مورده استفاده فراوان قرار گرفته ,
و جز اصول طراحی نقوش سنتی درآمده است

فرش دیگر به چهار مربع تقسیم شده است.هر مربع حاشیه ای دارد که با اشکال مثلث تزیین شده است
و در درون ان ، دو ملکه روبه روی یکدیگر ایستاده اند و میان آنها یک بخوردان وجود دارد
ودر پشت سر هر ملکه ، بانویی خدمتگزار قرار گرفته است.

چهار مربع قرینه با زمینه تیره وروشن و نقوش انسانی به صورت قرینه در هر مربع ومحتویات هر مربع ,
با مربع دیگر قرینه است.

ویژگی های نقوش گیاهی در دوره ساسانی :

– نقوش گیاهی پرکننده فضاهای خالی و میانی نقوش انسانی و حیوانی است.
– تنوع اندکی در نقوش گیاهی دیده می شود
– از نقوش گیاهی در حواشی طرحها استفاده میشود
– شیوه تکرار و قرینه سازی در نقوش گیاهی کاربرد دارد.
– نقوش گیاهی قوس دار ودورانی ، کاربرد دارد

ویژگی های طراحی فرش در دوران تیموریان

ویژگی های طراحی نقوش در دوره ایلخانان و تیموریان

– استفاده از نقوش گیاهی (ختایی) در طراحی نقوش وآثار هنری
– استفاده از ابرچینی ونقوش حیوانی عجیب مانند اژدها وسیمرغ
– تقسیم زمینه کار به حاشیه و متن و طراحی داخل متن با لچک و ترنج (شمسه)
– طراحی و اجرای نقوش هندسی و گرهها در ابعاد بزرگ واستفاده از نقوش اسلیمی
و ختایی در فضاهای میانی نقوش

دوره صفوی اوج استفاده از نقوش در هنر فرش ، پارچه و فلز است.

ویژگی های نقوش سنتی در دوره صفویه:

– بزرگی قوسهای اسلیمی و ختایی در عین ظرافت و رعایت تناسبات
– ترکیب اسلیمی و ختایی در یکدیگر
در دوره معاصر ،طراحی در هنرهای سنتی و مخصوصا صنایع دستی کاربرد وسیعی دارد و هنرمندان,
در شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان،مشهد،شیراز
،کرمان ،تبریز و…مشغول فعالیت هستند.

بیشتر بدانید چند نکته مهم هنگام طراحی فرش

در هنگام رنگ کردن گل‌های نقشه که به آن اصطلاحاً پخش رنگ می‌گویند، باید به نکات زیر توجه شود:

۱-عدم استفاده از رنگ زمینه برای رنگ نمودن و نقطه کردن گل‌های خارج(منظور از گل‌های خارج بیرون گل ,
می‌باشد که با زمینه تداخل می‌یابد).۲-رعایت نمودن تقسیم‌بندی رنگ‌ها در سطح نقشه ,
تا کار به صورت یکدست و کامل درآید.

۳-ابتدا گل‌های اصلی و سپس گل‌های دیگر نقشه رنگ زده شود. شایان ذکر است که حتی انتخاب رنگ ,
گل‌های اصلی نیز باید قبل از گل‌های دیگر صورت بگیرد.۴-در انتخاب رنگ به طور کلی و نیز ,
در هنگام انتخاب رنگ برای گل یا نقش‌های دیگر و گذاشتن رنگ‌ها در کنار هم
و همچنین انتخاب رنگ برای نقطه‌ها باید دقت کافی به عمل آید.

همیار فرش , مجله فرش