فرش ایرانی و شیوه های بافت آن

روش های مختلفی برای بافت فرش ایرانی وجود دارد و با توجه به مناطق مختلف شیوه بافت فرش هم عوض می شود . در اینجا چهار روش برای بافت فرش ذکر شده که عبارتند از بافت لول , بافت نیم لول و بافت تخت و کرباس بافت .بافت لول در مناطق شهری استفاده می شود و بافت نیم لول در مناطق روستایی . برای آشنایی بیشتر با این موارد با پرشین وی همراه باشید.

شیوه های بافت فرش ایرانی

از این رو شیوه های متنوع بافت فرش که اساس تفاوت آنها در نحوه چله کشی است بدین شرح می
باشند:

۱٫شیوه بافت لول:

این شیوه بافت بیشتر در مناطق شهری مانند تبریز، اصفهان، قم، نایین ، مشهد و…
رایج است.

در این شیوه تار های چله بر روی دار به گونه ای قرار گرفته اند که در محل گره زدن
کاملاً به هم چسبیده اند و به کمک چوب هاف (در مناطق آذری) و چوب هاف و کوجی (در مناطق
فارسی باف) به صورت زیر و رو قرار می گیرند.در این شیوه معمولاً از دو پود استفاده می شود که
پود زیر که از زیر ضربدر (یا وقتی هاف بالاست) عبور می کند، کم تاب و ضخیم است و پود
رو که از بالای ضربدر (یا وقتی هاف پایین است) عبور می کند، نازک و پرتاب است.زاویه بین چله ها
در این شیوه بین ۱۲۰-۸۰ درجه در نوسان است.
هر قوس در پشت فرش نشانگر یک گره است و در پشت فرش ردیف گره ها برجسته و متمایز دیده
می شود.

نمای قرار گرفتن چله ها

۲٫شیوه بافت نیم لول:

این شیوه بافت فرش ایرانی بیشتر در مناطق روستایی رایج است.
از میزان فرش های تولید شده با شیوه های نیم لول به شدت کاسته شده است.
در این شیوه تار های چله در هنگام چله کشی به گونه ای قرار می گیرند که فاصله ی
بین تارهای چله در محل گره زدن به اندازه ی نصف قطر چله ی مورد مصرف باشد.در این شیوه پودی
با قطر تقریبی چله ی مورد مصرف در هر رج ابتدا از زیر ضربدر و سپس از روی ضربدر کوبیده
می شود.زاویه بین چله ها در این نوع بافت بین ۱۲۰-۷۰ در جه است.نمای پشت هر گره در این فرش
به صورت یک قوس و یک نم قوس است.

۳٫شیوه ی بافت تخت:

این شدوه بیشتر در مناطق عشایری رایج است.
در این شیوه تارهای چله (در هنگام چله کشی) به گونه ای قرار می گیرند که فاصله بین تار های
چله در محل گره زدن حداقل به اندازه قطر چله ی مورد مصرف باشد.
در این نوع بافت معمولاً پودی ضخیم تر قطر چله در هر رج، از بالای ضربدر کوبیده می شود.
زاویه بین چله ها در این نوع بافت ۱۷۰-۱۸۰ درجه است و چله ها تقریباً در کنار هم قرار می
گیرند.
در این بافته، هر دو قوس در پشت فرش نشانگر یک گره است.
پود در این فرش نیز از پشت فرش کاملاً مشخص است.

بافت تخت فرش ایرانی

۴٫شیوه کرباس باف:

در این شیوه بر خلاف بافت لول، نیم لول و بافت تخت که پود
بر گرد تار های چله به صورت مواج حرکت می کند، پود حالت سفت و کشیده دارد و این تار
های چله هستند که نسبت به پود حرکت مواج دارند.
این ویژگی بدین علت است که تارهای چله، کمی شل تر از معمول تحت کشش قرار بگیرند و با ادامه
ی روند بافت، تارها سفت تر می شوند تا به صورت مستمر در هنگام بافت، تار های چله شل و
متناسب با بافت تنطیم شوند.

در صورت شل نکردن تارهای چله رج های گره بر روی هم قرار نمی گیرند و در صورت ادامه ی
کار تارهای چله پاره خواهند شد.ویژگی قابل توجه بافت کرباسی حرکت مواج تارهای چله است به صورتی که فاصله ی
بین تارهای چله در این شیوه ی بافت، می تواند به هم چسبیده یا با فاصله ای معادل نصف قطر
چله مورد مصرف و یا به اندازه ی قطر آن باشد، که بسته به میزان فاصله چله ها، نمای پشتی
گره ها در فرش به صورت «تک نما» (هر قوس یک گره) و «نیم نما» (هر یک و نیم قوس
معادل یک گره) و«جفت نما» (هر دو قوس معادل یک گره) است.

بیشتر بدانید چرا فرش ایرانی در جهان معروف شد؟

کارشناسان فرش معتقدند که قالی و قالی‌بافی و بافت انواع فرش خواستگاه و محل پیدایش آن آسیا است.
پژوهشگران می گویند که ایران، ترکستان و قفقاز مهد اولیهٔ هنر قالی بافی هستند.

از نوشته های برخی از متون چنین برداشت می شود که هنر قالی‌بافی خیلی پیش از میلاد مسیح وجود داشته است.
شاعر و حماسه‌ سرای معروف یونانی در قرن هفتم پیش از میلاد، تختی را یاد می کند که قالی ارغوانی
رنگ آن را پوشانده است.

همچنین سایر مورخان و شاعران و نویسندگان هم در نوشته هایشان این نکته را ذکر کرده اند که ایرانیان
عادتشان این است روی فرش های بسیار نرم و لطیف استراحت می کنند. یک بررسی ساده
به ما نشان می دهد

که علاوه بر کشورمان، در کشورهایی مثل ترکیه، اسپانیا، ترکمنستان، افغانستان، قفقاز، پاکستان، هند، مصر،
چین، و حتی کشورهای رومانی و شبه ‌جزیرهٔ بالکان نیز صنعت فرش و هنر قالی‌ بافی رواج داشته
و آن ها هم در این زمینه فعالیت داشته اند.

اما در نهایت این هنر خاص ایرانیان بوده و ایرانیان اولین مردمی بودند که به قالی‌ بافی و فرش روی آوردند
و در این مورد هنرشان شهره جهان است. بر اساس بررسی های انجام شده اولین فرش موجود
در دنیا قالیچهٔ ایرانی پازیریک است.

این فرش در سال ۱۹۴۹ م. بوسیله گروهی از باستان‌شناسان روس در حفاری‌هایی در منطقهٔ آلتای سیبری
جنوبی در درهٔ ای به همین نام یعنی پازیریک کشف شد.

تاریخچه فرش به هزاره پنجم و ششم پ.م در آسیای میانه می رسد. فرش ایرانی پازیریک را نخستین
و کهن ‌ترین فرش دستباف جهان دانسته اند. که بافت آن را به دوران هخامنشیان نسبت می دهند.

انجمن علمی فرش ایران , الی گشت