فرش کردستان | قدمت فرش بافی در کردستان

فرش کردستان

امروز قالی کردستان بیشترین شهرت خود را مدیون بافندگان مرکز شمالی کردستان(سنندج و بیجار) که دارای سوابق,
طولانی‌تر در قالی‌بافی و گلیم‌بافی هستند، می‌باشد که مضمون برخی از نقوش آنها (باغی و گلستان)، تاریخی ,
بیش از هزاران سال برای این صنعت رقم می‌زند.

از قدمت قالی‌بافی در کردستان منابع و اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما می‌توان اعتبار قالی کُردی و قدمت,
فرشبافی در کردستان را صدها سال پیش دانست.براساس مطالعات انجام شده، کردستان ایران از نقطه نظر ,
قالیبافی دارای دو قطب فعال است که یکی از آنها شهر سنندج و دیگری بیجار است.

آشنایی با فرش کردستان

قالی‌بافی و پیشرفت آن در سنندج را تا حد زیادی باید مرهون مقامات محلی دانست که در سده‌های پیش در آنجا,
حکومت می‌کرده‌اند و از این هنر و سایر هنرها حمایت می‌کرده‌اند،

بنابراین می‌توان برای آن حداقل سابقه‌ای حدود ۱۰۰ سال را در نظر گرفت، اما شهرت سنندج بیشتر به‌واسطه‌ی,
گلیم‌های بسیار نفیس آن که دارای آوازه جهانی است، می‌باشد.

پشم مصرفی در قالی‌بافی سنندج بیشتر از نوع دستریس و بسیار نازک بوده تا حدی که گاهی اوقات,
تفکیک و تشخیص نخ‌های دستریس و کارخانه‌ای مشکل است، قالی‌های سنندج به روش ترکی چله‌کشی می‌شوند,
و چله‌ها امروزه از جنس پنبه هستند.

قالی‌های اصیل کردستان به‌ویژه سنندج از نوع یک پود ضخیم است که به نظر می‌رسد استفاده از یک پود,
در بافت قالی متأثر از دست بافته‌هایی چون گلیم، گبه و… باشد، اما امروزه در بافت قالی‌ها,
از هر نوع پودی استفاده می‌شود.

دار مورد استفاده در بافت فرش کردستان

دارهای مورد استفاده در مناطق شهری عمودی و از نوع ثابت است، رج شمار فرش‌های قدیمی سنندج بین ۱۵ ,
و حداکثر ۲۵ متغیر بوده‌اند، اگرچه در معدود نمونه‌های نفیس و منحصر به فرد رج شمارهای بالاتر نیز دیده شده،
اما قالی‌های امروز سنندج دارای رج شماری بین ۲۵ تا ۳۵ هستند.

یکی از ویژگی‌های بارز قالی‌های سنندج، پرزهای کوتاه آن است که معمولاً پرداخت و قیچی آن در زمان بافت انجام,
می‌شود.

ویژگی های فرش کردستان

با وجود آنکه گره نامتقارن در میان اهل فن به «گره فارسی» و یا «گره سنه» (نام قدیمی آن شهر) معروف است،
با این حال فرش‌های سنندج با گره‌ای از نوع متقارن و یا به عبارتی گره ترکی بافته می‌شوند.

بکارگیری الیاف کاملاً تابیده شده توسط قالیبافان موجب شده که گره‌های فرش آنان در پشت فرش به خوبی دیده شود،
تمایل بافندگان در نوع بافت بیشتر به قالی‌های «لول بافت» است.

طرح‌های قالی کردستان

طرح ماهی درهم، عمده‌ترین طرح مورد استفاده قالی سنندج است، هر چند که در گذشته طرح‌های متنوعی ,
در این شهر بافته می‌شد اما امروزه، بخش اعظم قالی‌های دستباف این شهر، طرح ماهی درهم(هراتی),
است که در قالب‌های گوناگون لچک ترنج(که در زبان محلی آن را کلاه فرنگ می‌گویند)، سه ترنج و…
بافته می‌شود.

اگر چه نمی‌توان طرح‌های گسترده را دسته‌بندی کرد اما می‌توان آنها را تحت‌عنوان‌هایی بررسی کرد:

طرح بته جقه، جقه‌های کردستان با بته جقه‌های مناطق دیگر چون کرمان، قم و… تفاوت دارد،
مانند جقه چارکی، جقه توپی، جقه بادامی، جقه نیم گره‌ای ، جقه گره‌ای، جقه و مروارید، جقه و قندیل،
جقه زمردی، جقه پا شتری و …

طرح گل فرنگ در فرش کردستان

طرح گل فرنگ‌، با ورود پارچه‌های خارجی به ایران، کاربرد طرح گل فرنگ در بسیاری از صنایع‌دستی ایران رایج شد,
که از آن جمله گل فرنگ‌های متداول صنایع‌دستی در کردستان است, مثل «گل جرسه» که از پارچه‌های,
ژرسه فرانسوی گرفته شده است،

«دسته گل»(گل محمدی) که شامل دسته‌های گل رز و یا «گل میرزاعلی» و… است.

طرح گل و بلبل، این طرح دسته‌هایی از گلها که همراه با شاخه‌هایی که بر روی آن پرندگان قرار دارند،
در طرحی موسوم به «عروس و داماد»، علاوه‌بر این گلها و پرنده‌ها، آدمک‌هایی نیز اضافه می‌شوند.

گل وکیلی، زمینه‌ای پر از گل‌های تجریدی که در میان آنها نگاره‌های دیگری نیز نقش شده است.

همانگونه که آمده است امروزه بافت این طرح‌های متنوع بسیار کم شده و می‌توان گفت در پایان جنگ جهانی دوم،
بافندگان سنندج این طرح‌ها را کنار گذاشتند و اینک «ماهی سنه» از نقشه‌های رایج سنندج است.

بیشتر بدانید فرش دستباف کردستان، هنری که این روزها غریب و مهجور مانده

هر چند که از قدمت و تاریخ اولیه فرشبافی در استان کردستان اطلاعات دقیقی وجود ندارد اما به گفته,
کارشناسان قدمت فرش دراین استان به ۴۰۰ سال پیش برمی گردد وفرش دستباف تولید کردستان,
به دلیل مرغوبیت وبومی بودن همچنان یکی از معروف ترین فرش‌ های جهان است.

در گذشته ودراستان کردستان خانه‌ ای را نمی‌ توانستی بدون دار قالی ببینید و تمام زنان خانه ‌دار از این حرفه,
استقبال کرده و به نوعی خود را سرگرم این کار می ‌کردند ، اما امروز این وضعیت بسیار کم رنگ شده است.

شهرهای فعال کردستان در زمینه فرش بافی

درحال حاضر شهرهایی که دراستان کردستان درزمینه فرش بافی فعالیت دارند می توان به ترتیب اولویت,
به شهرهای سنندج، بیجار،سقز، کامیاران، قروه، بانه، دهگلان ودیواندره اشاره کرد.

بهمن احترامی مدیرشرکت سهامی فرش ایران دراستان کردستان می گوید: به اعتبار قالی های موجود,
در موزه فرش ایران می توان قدمت فرشبافی در استان را طولانی دانست وفرشهای ۱۵۰ سال پیش ,
در موزه تهران حاکی ازآن است که بیش از۲۰ قطعه فرش متعلق به قالیهای استان کردستان است ,

و این استان بیشترین شهرت خود را مدیون بافندگان فرش شهرهای بیجار و سنندج است.

سبک فرش دستباف تک پود یا سنه که نام قدیمی شهر سنندج است بیشتر در این شهر و روستاهای,
اطراف آن بافته می شد، ومی توان به بافت برخی طرحهای خاص نظیر انواع نقشهای”کلاه فرنگ”،
” سه ترنج”، “ماهی درهم” ،”جقه چارگی”،” بیدمجنون”، “جقه هشت پر”، “گل وکیلی”،
“گل و بلبل”، “گل میرزا علی” و “جقه چهارپر” اشاره کرد.

حمایت از تولیدکنندگان فرش سنندج، پرداخت تسهیلات کم ‌بهره به واحدهای تولیدی فرش و سایر,
برندهای استان می ‌تواند در پویایی و توسعه این حوزه نقش بسزایی داشته باشد.

رئیس خانه فرش استان کردستانمی گوید: در حال حاضر ۸۵هزار کردستانی در حوزه فرش دستباف فعالیت دارند ,
و سالانه۵۰۰ هزار مترمربع فرش در کارگاه فرش بافی سنندج تولیدمی شود

اشرف رستم پور می افزاید: ظرفیت تولید فرش در ابعاد و اندازه ها و شکل های مختلف در کارگاه های,
استان کردستان وجود دارد که متاسفانه از این ظرفیت ها بهره برداری نمی شود.

مشکلات کارگاه های فرش بافی کردستان

معصومه محمدی فرشباف سنندجی که حدود ۱۵ سال است پشت دارقالی دراین رشته فعالیت می کند،
گفت: مهم‌ ترین مشکلات کارگاه ‌ها و مجتمع‌ های تولیدی فرش در کردستان سرمایه در گردش ,
و نبود نقدینگی برای تقویت و توسعه بخش تولید است.

امید می رود با تلاش مسئولان، هنر فرش دستباف کردستان دوباره رونق گذشته خود را باز یابد و باز هم اشتغالزایی ,
و در آمد زایی خانوارهای کردستان را شاهد باشیم.

ایسنا , باشگاه خبرنگاران