ویژگی های فرش قشقایی

یکی از ویژگی های جالب فرش قشقایی این است که در بافت آنها از نقشه استفاده نمی شود و زنان و دخترانی که به بافت فرش مشغولند به صورت ذهنی و با ایده گرفتن از اداب و سنن گذشتگان نقش هایی ایجاد می کنند . ولی این روزها با پیشرفت گلیم بافی گاهی از نقشه نیز استفاده می شود . برای آشنایی با موارد دیگر با پرشین وی همراه باشید.

مشخصات فرش قشقایی

در استان فارس بخش عمده ای از تولید گلیم توسط زنان و دختران عشایر ساکن و کوچ رو قشقایی انجام می شود.
برای بافت گلیم معمولاً از نقشه استفاده نمی کنند.

نقشه ها ذهنی هستند و معمولاً از طرح هایی استفاده می شود که از نسل های گذشته به حال انتقال
یافته و تغییرات جزیی در همان چهارچوب آداب و رسوم موجود در منطقه است.
البته در سالهای اخیر با راه یافتن گلیم بافی به مناطق شهری و روستایی استفاده از نقشه تا حدودی در گلیم
بافی رایج شده است.

برای رنگرزی نخ های پشمی مورد مصرف در پود گلیم از رنگهای گیاهی یا رنگهای شیمیایی استفاده می شود.
مهمترین مراکز تولید گلیم در استان فارس منطقه فیروزآباد، ممسنی و داراب است.
گلیم های قشقایی نه تنها در ایران که در سطح جهان نیر به واسطه اصالت نقش ها و رنگ های
زیبا و کیفیت ممتاز بافت مشهور و مورد تقاضا است.

آشنایی با فرش قشقایی

هنر و صنعت بافندگی فارس در وهله نخست, هنری عشایری و در وهله دوم هنری روستایی است که وابستگی به
عشایر دارد.

عشایر فارس بویژه قشقائیها و ایل خمسه بیش از دیگر عشایر به این هنر اشتغال دارند و روستائیان که در
مسیر این ایل ها زندگی می کنند نیز به کار تولید قالی و سایر دستبافت ها مبادرت می کنند.
فرش بافان این استان معمولاً دست بافت های خود را نه به عنوان یک کالای تجارتی بلکه برای خود تولید
می کنند و چون دنباله رو نوسانات بازار فرش نیستند, طرح های آنها دارای رنگ آمیزی و طراوت خاصی است.

البته در سالهای اخیر بافندگان عشایری به بافتن فرش برای فروش و به سلیقه مصرف کنندگان روی آورده اند.
لیکن غالباً همان ذهنی بافی و رنگهای مرسوم پیشینیان خود را ادامه می دهند.

این «هنر- صنعت» به طور عمده به دست زنان انجام می شود.
به طور کلی تولید دستبافته ها از مرحله ابتدایی تا آخرین مرحله به دست زنان صورت می گیرد.

دار قالی ایل قشقایی

دار قالی ایل قشقایی مانند سایر عشایر افقی است و بافنده برای بافتن بر روی زمین می نشیند.
بیشتر دارهای روستایی نیز افقی و گاه عمودی است.
علت استفاده عشایر از دار افقی به این دلیل است که با زندگی کوچ نشینی آنها هماهنگی داشته و حمل
آن بر پشت چارپایان به سهولت انجام می گیرد.

اکثر قالیچه های ایلات خمسه کار تیره عرب و باصری است.
قالیچه های این دو تیره دارای طرح های متنوع و فارسی باف است و سراسر از پشم تهیه می شود.
روستائیان فارس نیز هر سال تعداد زیادی قالیچه می بافند.

این روستائیان که پیشینه ایلی و چوپانی دارند همانند عشایر از دارهای افقی استفاده می کنند ولی قالیچه های آنها
از نظر جنس, مرغوبیت قالیچه های ایلات را ندارد.

فرش قشقایی معمولاً به طریق «ذهنی بافی» بافته می شود.
این نقشه های ذهنی نوعی بازآفرینی سنتی است که از نسل های پیشین به امروزیان رسیده است.
بافندگان ایلی همان نقوش را تکرار می کنند بدون آنکه از نقشه استفاده کنند.

نحوه بافت فرش قشقایی

از این رو معمولاً هیچ دو فرشی کاملاً و عیناً شبیه یکدیگر نیست.
بافندگان تازه کار از سرمشق هایی کمک می گیرند که «حور» نامیده می شود.
بافندگان قشقایی این سرمشق ها را که یک یک نقشمایه ها و نگاره های اصلی بر آن بافته شده است.
«دستور» می گویند.

رنگ قالی های قشقایی کاملاً به سلیقه و خواست بافنده ارتباط دارد.

قالی های فارس اکثراً نرم و تا اندازه ای ظریف و نازک هستند و وجه تمایز آنها با سایر فرش
ها نیز همین صفات است.

گره در قالی های فارس هم به صورت متقارن (ترکی) و هم به صورت نامتقارن (فارسی) استفاده می شود.
بافت قالی در اکثر مناطق عشایری و روستایی استان فارس رواج دارد و افزون بر مناطقی که ایل قشقایی در
آن اسکان دارند.
قالی بافی در دیگر شهرها و روستاهای استان منجمله در آباده و شیراز و فسا نیز مرسوم و متداول است

ویژگی‌های رنگرزی و رنگبندی  فرش قشقایی

کهن‌ترین فرش‌های قشقایی، بیش از هشت رنگ متمایز ندارد و تنها در فرش‌هایی که اواخر قرن دوازدهم هجری به بعد
بافته شده، تعداد رنگ‌ها از ده رنگ تجاوز می‌کند و در اواسط قرن سیزدهم به چهارده رنگ می‌رسد .

پیداست که قشقایی‌ها تا اواخرقرن دوازدهم هجری به راز پاره‌ای از رنگ‌ها، خاصه قرمزهای سرخرنگ گلی‌فام، پی نبرده بوده‌اند.
از نیمه اول قرن سیزدهم، رفته رفته، رنگ‌های نویافته، خاصه آن طلایی فاخر و سبزهای خرم و سرخ‌های آتشین، دردستبافت‌های
ظریف و ریزبافت راه پیدا می‌کنند.

باید دانست که رنگ قرمز تند سرخ‌فام (معروف به رنگ گلی) در هنر فرشبافی قشقایی یک رنگ اساسی است.
این قرمز سرخ‌فام، بیشتر در رنگ‌آمیزی ترنج‌ها بکار می‌رود و گاه نیز لچک‌ها و زمینه فرش را به این رنگ
در می‌آورند، لیکن کاربرد آن در حاشیه کمیاب است.

برای رنگ‌آمیزی متن و زمینه قالی، گرامی‌ترین رنگ نزد قشقایی‌ها آبی فیروزه‌ای و پس از آن سبز و نیز رنگ
سفید است.

نفیس‌ترین قالیچه‌ها، یکی از این سه رنگ و کمتر از همه سبز را در متن خود دارد.
پس از اینها، و البته بیش از همه رنگ سرمه‌ای است که در دستبافت‌های ممتاز، بسیار ژرف و یکدست و
صاف و زلال است.

بیشتر بدانید استقبال مردم از فرش قشقایی چگونه است؟

این هنر مشتریان و علاقمندان خاص خود را دارد. کسانی این کالاهای بافته شده را می‌خرند
که به خوبی از مصارف و ارزش آن آگاهی و شناخت دارند. در اروپا فرش قشقایی به خوبی مورد توجه و شناخت
افرادی که از این هنر با ارزش اطلاعات لازم را دارند قرار می‌گیرد.

زیرا آن‌ها از کیفیت و استقامت استحکام این هنر به خوبی آگاهند. ارزش و قیمت یک گلیم و به خصوص
قالی قشقایی در اندازه کوچک در حال حاضر به نسبت دو، سه سال پیش حدود ۳ برابر شده است.

در داخل هم از شهرهای بزرگی مثل تهران، شیراز، اصفهان و … تاجرانی که این کالا را به خوبی می شناسند
و از کیفیت و کارآیی آن آگاهی دارند همیشه مشتریان ثابت آن هستند. یکی از امتیازات این
بافته ها به خصوصی قالبی قشقایی این است که هر چقدر مورد استفاده و مصرف قرار گیرد بر ارزش آن
افزوده می شود و همانند طلا هیچ گاه از قیمت و بهاء آن کاسته نمی شود.

فرش ایرانی , برنا