آشنایی با چله‌کشی فارسی در استان مازندران

چله‌کشی فارسی در ماندران

چله‌کشی فارسی , چله‌کشی فارسی که به آن چله دوانی نیز گفته می‌شود .
در این روش چله‌ کشی ابتدا با توجه به رجشمار فرش، نخ‌ چله موردنظر را تهیه نموده و در صورتی که کلاف باشد آن را به صورت گلوله درمی آورند.

ابتدا طول چله موردنیاز را محاسبه نموده، به این صورت که اگر طول قالی ۳ متر باشد ,
یک متر به آن اضافه می کنیم (که برای سرچله‌های فرش و جای دست بافنده در آخر فرش درنظر گرفته شود).

باید توجه داشت رکه ۱۲ـ۴ تار برای بافت شیرازه‌های کنار فرش درنظر می گیرند.
انجام عمل فوق به چله‌دوانی معروف است(چون فرد در حالت دویدن چله‌کشی را انجام می دهد) .

لازم به ذکر است که در طی عمل فوق، فرد دیگری که در کار چله‌دوانی همکاری می کند،
نخی چندلا که طول آن دوبرابر عرض فرش است را برداشته ,
و روی میله اول تارها را به صورت ۲ تا ۲ تا و به صورت گیس بافت چپ و راست می کند.

این کار برای جلوگیری از بهم خوردن چله ها هنگام برداشتن چله‌ها از روی میله‌ها و شمارش و دوخت زدن چله‌ها به زیردار انجام می گردد.

پس از عمل چله دوانی ، نخ نزله را که معادل ۸ برابر عرض قالی است ۶ لا کرده و از دو طرف آن را به صورت دو گلوله درآورده ,
و به وسیله آن، چله‌ها را در دسته های مشخصی در نزدیکی میله سوم چپ و راست می کنند,
(گیس بافت می کنند) تعداد این دسته تارها بستگی به رجشمار فرش دارد.

روش انجام چله‌کشی فارسی

از عملی که ذکر شد برای گره زدن اضافی چله ها در روی سردار و پخش چله‌ها به طور یکنواخت روی سردار استفاده می گردد ,
(عمل نخ نزله) لازم به ذکر است که مقدار اضافی چله ها به روی سردار گره زده می شود,
که به آن گره اولیه می گویند.

۲ـ انتقال چله‌ها روی دار: پس از آماده نمودن چله ها به روش فوق، آنها را از میله ها درآورده ،
جای میله‌ها را با نخ ضخیم یا طناب عوض می کنیم و چله ها را روی نخ مزبور پهن می کنیم و با احتیاط روی دار می‌اندازیم.

چگونگی چله‌کشی فارسی مازندران

سپس دار را از یک طرف چله‌ها در فاصله‌ی نخ نزله و میله دوم ، واردچله‌ها می کنیم.
سپس گیس باف میله اول را به طناب پیچ مزبور به زیردار دوخت می زنیم.
سپس چله های اضافی را از بالای سردار و روی نخ نزله که حالا بالاتر از سردار قرار گرفته است ,
در دسته‌های چندتایی که متناسب با رجشمار فرش است را گره می زنیم که به این گره ، گره اولیه گفته می‌شود.

سپس چله‌ها را به طور مناسب و متناسب با رجشمار فرش در سردار و زیردار پخش می کنیم ,
(باید مراقب باشیم که پخش چله‌ها در سردار بیشتر از زیردار باشد).
سپس با توجه به نوع دار که فلزی یا چوبی باشد با پیچ یا گوه چله‌ها را سفت می کنیم,
(در این نوع چله‌کشی نیاز به وجود چوب مهار نمی‌باشد) بعد عملیات کوجی پیچی را انجام می دهیم.

مزایای چله‌کشی فارسی

کجوبندی (نیره کشی) : ابتدا چوب کجو را با دو رشته نخ ضخیم به راست‌روها می بندیم ,
و سپس نخ چله لای دیگری را که طول آن باید از طول چوب کجو بلندتر می باشد,
را به دو طرف «دوسر» چوب کجو یا به دو میخ دوسر چوب کجو می‌بندیم.

سپس گلوله نخی درست می کنیم و برای شروع کار سر آن را به نخ فوق گره می زنیم,
و آن را دور اولین تار پشت هاف چرخانده و دوباره آن را دور نخ چندلا شده روی کجو گره می زنیم.

سپس چله روی هاف را کنار زده و نخ را دور دومین تار زیر هاف می چرخانیم,
و این کار را آن قدر تکرار می‌کنیم تا تمام تارهای پشت هاف به وسیله کوجی در جلو قرار بگیرد.

لازم به ذکر است که نباید تارهای زیرچوب کجو را خیلی سفت دور نخ چندلا شده بست ,
چه در این صورت عمل پودکشی و بافت با مشکل مواجه خواهد شد.
با کشیدن نخ چندلا شده چله‌ها روی کوجی کشیده می شوند,
و با کشیدن نخ اصلی به دو سر کوجی باعث پخش بیشتر چله روی کوجی می‌شود.

در ضمن چون چله ها در پائین کوجی حالت ذوزنقه پیدا می کنند از جمع شدن فرش (کجی) جلوگیری می نماید.

محاسن چله‌کشی فارسی

سپس دو زیر سری روی راست‌روها و زیر چوب کجو قرار می دهیم. با توضیحات فوق نتیجه می گیریم .
که کجو به دو وظیفه اصلی خود که تفکیک و تنظیم نخ های چله و جلوگیری از کجی کناره‌هاست عمل می کند.

مزایا یا محاسن چله‌کشی فارسی:

۱ـ به دلیل داشتن چوب کوجی از گلیم بافی به روش کرباس استفاده نموده و دارای استحکام بیشتری می باشد.
و تا حدودی کجی فرش جلوگیری می شود.

در ضمن چون چله کشی یکطرفه می باشد می‌توان به راحتی پشت فرش را مشاهده نمود ,
و تنظیم چله ها روی دار از ثبات بیشتری برخوردار است و چون اضافه چله ها روی سردار گره می خورد ,
می توان قالی به طور دلخواه بدون توجه به طول دار را بافت.

معایب:

یکی از معایب عمده این روش (پائین کشی مشکل روش فارسی بافت) است ,
که در صورت عدم دقت و مهارت احتمال سوراخ شدن و پارگی می باشد ,
و در ضمن به علت ثابت نبودن محل نشستن بافنده تسلط بافنده روی دار کمتر است.

نگاه مدیا