آشنایی با قالی زنجان
فرش زنجان
استان زنجان یکی از قطبهای فعال قالیبافی در سطح کشور است.
قالی در استان زنجان، به جهت نحوه بافت و مواد اولیه مصرفی آن و همبسته با نوع طرح و نقش
آن به چند دسته تقسیم میکنیم.
در وهله اول در استان زنجان از گذشته بسیار دور یک نوع قالی شبیه به خرسک در منطقه قیدار با
رج شمار بالا و یک پود کلفت تهیه میشده است که در این نوع فرش پود نازک استفاده نمیشده، در
حقیقت سنتیترین فرش دستبافت استان محسوب میشود، که اکثر روستاییان با بافت این نوع زیرانداز آشنایی کامل داشتهاند.
قالی زنجان
البته در حال حاضر نیز تعدادی از خواهران روستایی به بافت این نوع قالی مبادرت مینمایند.
نوع دیگری از قالی که خاص استان زنجان بوده است، قالی با نقش «شاه بلاغی» و غلط ماهی، که هر
دو نقشه به شکل ذهنی اجرا میگردیده و از نظر کیفیت از خرسکهای اولیه ریزتر بافته میشود ولی از نظر
مرغوبیت، نوع نقشه اجرایی کیفیتی لازم را ندارند(dot) این نوع بافته در زنجان طرفداران مخصوص به خودش را دارد و
کسانی که استطاعات خرید فرشهای ریزبافت را ندارند از این نوع قالیها خریداری میکنند که از نظر قیمت در سطح
پایینتری هستند.
رایجترین نوع قالی پشمی در استان زنجان نوع فرش دستبافت طرح افشار با رج شماره حدود ۳۰ الی ۴۰ رج
می باشد، این نوع قالی ریزبافت، وارداتی بوده و از آذربایجان غربی وارد استان زنجان شده است.
قالی بافی در زنجان
صنعتگران قالیباف در شهرستانهای زنجان و طارم، گرماب و روستاهای تابعه آن بیشتر این نوع قالی را تولید میکنند.
حدود ۵۰ الی ۶۰ سال است که این طرح وارد قالی زنجان شده است که در حقیقت یک نوع شکل
بسیار انتزاعی است که در حقیقت ۵ طرح ماهی است، با رنگهای مختلف، که با هم ترکیب شدهاند و به
شکل یک نقش واحد در فرش تکرار میشوند(dot) بافندههای این نوع قالی، بیشتر ساکنین شهر زنجان میباشند که از
تولید این بافتهها رضایت کامل داشته و از نظر فروش نیز بازار خوبی دارند.
ناگفته نماند که در نقشه فرشهای زنجان باز هم نقوش وارداتی مشاهده میشود که این نقوش شامل: نقشه شاه عباسی،
گل فرنگ، شکارگاه، شطرنجی و غیره هستند که از استانهای دیگر به زنجان وارد شده است و دلیل ورود این
نقشها، علاقه به ایجاد تنوع در نقش، بین بافندهها بوده است.
لازم به توضیح است که این نوع قالیها از فروش بسیار خوبی برخوردار هستند.
به دلیل وجود نیروی فراوان، ارزان و ماهر در سطح استان زنجان، از حدود ۵۰ سال پیش قالی ابریشم با
نقشههای قم و کاشان بین تولیدکنندگان زنجان رایج شده است و تاجران فرش ابریشم، تعداد زیادی از صنعتگران ماهر و
بیکار و غیر فعال استان را تحت پوشش تولید انواع قالی ابریشم قرار داده است و به دلیل استعداد شگرف
هنرمندان قالیباف زنجانی و همچنین درآمد خوب این نوع قالی نسبت به سایر فرشهای موجود تولیدکنندگان این نوع قالی افزایش
چشمگیری یافتند(dot) ناگفته نماند که تولیدکنندگان قالی ابریشم در زنجان از نظر کیفیت، مرغوبیت تولیداتشان با تولید قالیهای استانهای
قم، اصفهان و کاشان قابل رقابت میباشد.
در بعضی از مواقع حتی با کیفیت بیشتر و بهتر قابل ستایش و ارزشگذاری به هنر تولیدکنندگان این استان میباشد.
قالیهای استان زنجان، به غیر از قالی ابریشم، از چاههای پنبهای خامه پشمی تهیه میشوند(dot) مقداری از این پشمها در
خود استان و در روستاها توسط اهالی ریسیده و رنگرزی میشوند و مقدار اعظم مواد اولیه مصرفی از تبریز و
کاشان تهیه میشود.
رنگرزی در مناطق تولید قالی متأسفانه به صورت شیمیایی صورت میگیرد که زمینههای ایجاد تحول و تبدیل رنگرزی شیمیایی به
گیاهی توسط مدیریت صنایع دستی استان مهیا گردیده است(dot) نقوش سنتی و قدیمی قالی زنجان در تعداد زیادی از روستاهای
استان از جمله منطقه قلتوق، بیدگینه و ابهر از رواج خوبی برخوردار است.
با این توضیح که یکی از قدیمیترین و مرغوبترین فرشهای کشور در گذشته نه چندان دور، فرش قلتوق زنجان بوده
است که خوشبختانه در حال حاضر نیز سابقه خود را حفظ نموده است و تولیدکنندگان این منطقه همچنان به تولید
قالی سنتی با رج شماره حدود ۲۵ تا ۲۸ میپردازند.
نگاه مدیا