کجاوه بافی چه هنری است؟

کجاوه بافی

بین ترکمن ها فقط یک نوع از کجاوه از معروفیت خاصی برخوردار است.
در زمان های نه چندان دور عروس را در داخل کجاوه ای که بر روی کوهان یک شتر نصب می
شده، نشانده و به منزل داماد می آورده اند.
اما موضوع مورد بحث در این مقاله در مورد کجاوه دیگری است که به آن «اؤرمه کجبه» (کجاوه ای که
از طریق بافتن درست می شود). می گویند و استفاده از این کجاوه کاملاً متفاوت می باشد.

این احتمال وجود دارد شکل کجاوه ای که در عروسی استفاده می شده از شکل کجاوه بافتنی (اؤرمه کجبه) گرفته
شده باشد.
چهار گوش بودن این کجاوه، گنبدی شکل بودن قسمت بالای آن و نیز تزئین شدن آن با نخ ها و
قپه های رنگارنگ تأیید کننده موضوع مذکور است.

کجاوه بافی

این کجاوه از شاخه گندم سفید بافته می شود.
بعد از اینکه گندم سفید کاملاً می رسد، قسمت بالای آن (قسمتی که خوشه گندم بر آن سوار است) را
بریده و بصورت بسته ها تهیه می کنند.
قبل از شروع به بافت کجاوه، کاه های گندم را به مدت یک روز در آب نگهداری و کاملاً خیس
گردد.
بعد از اینکه کاه را از آب در می آورند، آنها را طوری می گذارند که آبش کاملاً بچکد.

برای بافت دیوارهای کجاوه، یک شاخه از کاه خیس شده را گرفته و آن را بصورت مساوی خم می کنند
و بعد شاخه های دوم، سوم و چهارم را نیز بدست گرفته و آنها را نیز بصورت مساوی خم می
کنند.
سپس آنها را از لای همدیگر عبور می دهند و بافتن را بصورت ردیفی آغاز می کنند.
این کار باید با حوصله و دقت انجام بگیرد و هر چهار گوشه کجاوه باید مساوی و شبیه به همدیگر
باشد(dot) بعد از آن، کاه های اضافی آن با قیچی بریده می شود و برای محکم شدن بافت کناره های
آن، با نخ سفید دوخته می شود.
به این ترتیب پنج دیواره کجاوه حاضر می شود و برای ساخت سقف آن و در آوردن آن بصورت گنبدی
شکل، چهار تکه دیگر را بصورت سه گوشه باید بافت.
بافت سه گوشه ها نیز عیناً مثل بافت چهار گوشه ها صورت می گیرد ولی آن را نه از چهار
کاه بلکه از سه کاه باید بافت.
بزرگی و یا کوچکی کجاوه بستگی به علاقه بافنده دارد.
بنابراین تهیه انواع کجاوه ها امکان پذیر می باشد.
چهار گوشه تهیه شده برای ساخت بستر و دیواره های کجاوه، به همدیگر چسبیده و از پایین به بالا دوخته
می شوند.

چهار تکه سه گوش تهیه شده با همدیگر دوخته و در بالای دیوارهای کجاوه به شکل گنبد نهاده و دوخته
می شود.
یکی از آن سه گوش ها را به منظور استفاده بصورت دریچه نباید دوخت و بایستی بصورت باز گذشت.
به این ترتیب کجاوه حاضر می شود.
بعد از آن اطراف کجاوه با آلاجایوپ (نخی که با استفاده از پشم شتر و رنگ های مختلف تزیین می
گردد) ترسیم می گردد.
در گوشه های کجاوه قپه های زیبا نصب می گردد که باعث ایجاد زیبایی خاص در کجاوه می گردد و
به قسمت داخل آن نیز پارچه سفید دوخته می شود.

هنر کجاوه بافی

مردها در داخل کجاوه وسایلی همچون تیغ، قیچی، موچین، چخماق (فندک)، جوالدوز، بیز (جوالدوز دسته دار)، چاقو و غیر را
نگهداری می کرده اند.
زنان و دختران نیز در داخل آن وسایلی همچون آینه، شانه، لوازم زینتی، انگشتر، گوشواره، مچ بند، یونگسه (انگشتانه) قیچی
و غیره را نگهداری می کرده اند.
کجاوه همیشه دم دست بوده است و آن را از دیوارها و اوق های (ستون های دراز آلاچیق) آویزان می
کرده اند.
وسایلی که در کجاوه نگهداری می شده است، تمیز می مانده و در طول سال ها از سوی صاحبش مورد
استفاده قرار می گرفته است.
دختران وقتی ازدواج می کرده اند، همراه با جهیزه های خود کجاوه هایی را که با دست های خود بافته
بودند، با خود به خانه داماد می برده اند.

متأسفانه بافت این کجاوه ها و استفاده از آن در اواسط قرن ۲۰ کم شده و بعدها تقریباً از بین
رفته است.
این کجاوه ها را در روستاهای واقع در مناطق کوهستانی و روستاهای صحرا نشین به ندرت می شود ملاحظه نمود.

روستاهای ایران