آشنایی با گلیم لرستان و تاریخچه بافت آن
باید بدانید که بافت گلیم در میان ایلات استان لرستان رواج دارد و گلیم لرستان از گلیم های معروف می باشد .
دادن نقش و نگار به گلیم کاملا ذهنی می باشد و طرحی از بل موجود نیست و از اشکال و طبیعت برای نقشه های آن ,
استفاده می کنند .در ادامه تصاویری از گلبم های معروف و بافته شده توسط مردم لرستان را مشاهده می کنید .
گلیم لرستان
در استان لرستان بافت گلیم بیش از قالی سابقه و قدمت دارد و در واقع قالی در اثر تکامل گلیم طی قرن های متمادی,
پدید آمده است. نقوش آن بر گرفته از طبیعت، شکار و اشکال انتزاعی است. که با بهره گیری از اعتقادات,
و باورهای آیینی و سنتی بافته و به بازار عرضه می شود.
واژه ی گلیم به طور ساده، یک فرش بافت صاف یا یک نوع قالی بدون کرک یا خواب گره خورده است. صنعت صاف بافی,
به شکلی در همه ی مناطق جهان یافت می شود .
به هرحال گلیم بافی در آغاز در میان ایلات و قبایل چادرنشین که کار اصلی آنها دامداری بوده پدیدار شده است.
اینان پس از فراگیری ریسیدن و بافتن پشم به گلیم بافی پرداختند و پس از آن طی سده های پی در پی,
مهارت وتنوع کافی در کار بافت گلیم را به دست آوردند و ابزار کار خود را کمی بهبود بخشیدند.
تا این که امروزه گلیم دست باف ازنوع ساده تا سوماک که در اردبیل، آذربایجان شرقی، کرمان، فارس ,
و برخی از نقاط استان خراسان مرسوم است.
در گلیم بافی نقشه کاربرد چندانی ندارد و معمولا نقش آفرینی به طور ذهنی انجام میشود. گلیمهای ,
هر منطقه طرح و رنگ ویژهای دارد که با توجه به بافت آن از بافتههای دیگر مجزا میشود.
گلیم بیش از قالی سابقه و قدمت دارد. در واقع قالی در اثر تکامل گلیم، طی قرنهای متمادی پدید آمده است.
برای بافت گلیم از دارهای عمودی و افقی استفاده میشود، اما نسبت به بافت قالی به ابزار,
کار و مواد اولیه محدودتری نیاز است.
روش های بافت گلیم
گلیم به سه شیوه سادهبافی، ورنی و برجسته بافته میشود. در گلیم ساده بافی پودها یکی در میان,
از لابه لای تار (چله) عبور میکند.
این گلیم یک روست و برای بافت آن معمولا از نقشه از قبل آماده شده استفاده نمیشود. نقوش گلیم ساده باف،
عموما هندسی است و به ندرت نقوش منحنی در این نوع گلیم دیده میشود. گاهی روی گلیمهایی ,
با زمینه ساده با استفاده از الیاف رنگی پشم، نقوشی ایجاد میشود که غالبا هندسی است.
گلیم برجسته نیر دارای زمینهای ساده بوده، ولی طرح اصلی مانند قالی پرزدار است. بدین صورت که ,
از روی نقشه قالی، بر روی چله گلیم گره زده میشود و در پایان پرز اضافی چیده میشود.
از سوی دیگر ورنی گلیمی است بدون پرز و یک رو، که عموما بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط,
دختران و زنان عشایر مناطق مغان، ارسباران و مشکین شهر بافته میشود.
این نوع گلیم در کردستان و کرمان با طرح و نقش دیگری بافته میشود که در کرمان آن را شیریکی پیچ مینامند.
بیشتر بدانید گلیم، دستبافتهای زیبا ولی ساده
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی لرستان گفت: لرها گلیم های مرغوبی می بافند ,
که بیشتر با رنگ های سیاه، سبز، آبی و سفید و نقوش خاص منطقه مشخص می شود.
افشین باباحسینی اظهار کرد: گلیم دست بافته ای ساده از(تار پنبه یا پشم) و پود (پشم) است ,
که معمولا از پشم حیوانات اهلی بر دار افراشته بافته شده که هر منطقه طرح مختص به خود را ,
داراست و عموما به عنوان فرش کاربرد داشته است.
کاربردهای دیگر گلیم
وی با بیان اینکه ممکن است بافت گلیم با تغییراتی کاربردهای دیگری از جمله نمک دان، جل اسب،
نوار چادر، غیر از فرش در بین عشایر داشته باشد، اضافه کرد:
شاید بتوان گفت در آسیای مرکزی، شرق اروپا و شمال آفریقا هر جا که پرورش بز و گوسفند و شتر رواج داشته,
و مردمانش در بافت فرش تخصص داشته گلیم هم بافتهاند. مردمان ترکمن، ففقاز، ترک، عرب و…
دست بافته گلیم را تولید و بکار میبردند.
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی لرستان با بیان اینکه گلیم با زیلو و جاجیم تفاوت دارد، افزود:
گِلیم یا پَلاس یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز،
پشم گوسفند و یا دیگر چهارپایان اهلی بافته میشود. گلیم به شکل سنتی، معمولاً برای پوشاندن زمین،
دیوار و یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده شده ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن,
برای خانههای شهری نیز خریداری میشود.
باباحسینی تصریح کرد: عشایر و بافندگان گلیم محدودیتی در اندازه گلیم نداشته و با توجه به نیاز خود گلیم را ,
در اندازه کوچک برای واگیره یا بزرگتر برای تزئین(گلیم چه) یا فرش بافته اند و استانداردی در این مورد وجود ندارد.
گلیم ها در اندازه رایج برای قالی هم بافته شده اند که می توان به ۷۰×۱۰۰، ۱۰۰×۱۵۰ سانتیمتر ,
که به ذرع و نیم مشهور بوده و متداولترین اندازه است، ۲×۳ متر و ۳×۴ متر، کنارهها و… اشاره کرد.
باباحسینی با بیان اینکه عموما نخ تار از پنبه بدست می آید اما بافت گلیم بر تار های جنس پشم نیز ,
مشاهده است، افزود: همچنین نخ پود معمولا از پشم حیوانات اهلی بدست آمده و ممکن است ,
در گلیم های ظریف تر که بیشتر برای تزئین استفاده میشده از نخ کرک(بدست آمده از کرک حیوانات),
هم به کارگیری شود.
مهمترین گلیم لرستان
وی با بیان اینکه مهمترین بافت آنها، گلیم های سوماک است که در زبان محلی به آن ورنی می گویند، افزود:
به طور کلی از طرح های هندسی شکسته با رنگ های ملایم استفاده می کنند و کمتر می توان ,
دو گلیم ایل سون را از نظر طرح و رنگ مشابه یافت.
بهترین رواسبی در ایران، جل اسب های سون بوده که به صورت شش تکه با رنگ های متنوع است.
باباحسینی با اشاره به گلیم لری گفت: لرها گلیم های مرغوبی می بافند که بیشتر با رنگ های سیاه، سبز،
آبی و سفید و نقوش خاص منطقه مشخص می شود. بهترین بافت لرها خورجین بزرگ برای نگه داری,
اثاث خانه است. حاشیه آنها را برای آنکه محکم باشد قالی بافی می کنند.
نگاه مدیا , ایسنا