بینظمی و هرج و مرج در شعبه تأمین اجتماعی
سیستم نوبت دهی در سازمان تأمین اجتماعی همیشه درسرساز بوده و بعد از این همه سال هنوز به یک سیستم جامع برای این کار نرسیده اند, کماکان مردم باید در صف های طولانی و شلوغ منتظر شوند تا نوبت شان شوند. مردمی که اکثرا یا بیمار هستند یا افراد سالخورده و مسن.
تأمین اجتماعی
اینجا هر کی به هر کی است، از نوبت و نوبت گیری خبری نیست و شاید حتی بعد از ۲ روز مراجعه نوبتت فرا نرسد.
وقتی وارد کارگزاری تأمین اجتماعی شدم، با گفتن جملاتی نظیر«کِی نوبت من میشه؟!» و بگو مگوهایی که بر سر نوبت بود مثلا «نوبت من است! نه نوبت من است!» از سوی مردم روبرو شدم. جملاتی که تنها و تنها به علت فقدان دستگاه نوبت دهی بارها و بارها شنیده میشود.
یک صبح میان هفته در کارگزاری شعبه (۱۸) تأمین اجتماعی حاضر شدم تا از مشکلاتی که بارها و بارها درباره آن شنیده بودم، گزارشی تهیه کنم.
در وهله اول توجهام را بی نظمی و همهمه و هیاهو فرا گرفت. مردم هر یک سعی بر کنار زدن دیگری داشتند تا خود را به باجه ای برسانند که آن طرفش کارمندی نشسته بود.
کارمند اما در کمال خونسردی فقط با یک نفر صحبت میکرد و تا زمانی که صحبتش با نفر اول تمام نشده بود، پاسخی به سوالات دیگران نمیداد، گویی او میدانست که ترتیب صف کدام است.
با این وجود همه یکدیگر را کنار میزدند تا نشان دهند نفر اول هستند. در کنارم مادری که نوزاد تازه متولد شدهاش را در آغوش داشت ایستاده بود. همزمان که نوزاد او بی تابی میکرد بدون اینکه بداند خبرنگار هستم رو به من کرد و گفت: الان چند ساعتی است که اینجا هستم و منتظرم که سیستم وصل شود، چون کارمند اینجا میگوید سیستم قطع شده است.
او با نارضایتی از رفتار برخی کارمندان شعب تأمین اجتماعی ادامه داد: فضایی که مردم هرروز با آن سر و کار دارند، «نباید یک دستگاه نوبت دهی داشته باشد؟».
مشکلات نوبت دهی تأمین اجتماعی
مرد مسنی که کمی آن طرفتر ایستاده بود و از همهمه و بی نظمی کلافه شده بود خطاب به یکی از کارکنان با صدای بلند گفت: بیمه ام را پرداخت کرده ام، اما به حساب تأمین اجتماعی نیامده است.
وقتی جزئیات را از او جویا شدم پاسخ داد: «دلیل این تأخیر را از پرسنل پرسیدهام و پاسخ آنها این بود که در برخی مواقع، یک هفته بعد به حساب سازمان تأمین اجتماعی میآید. سوال اینجاست که اگر در طول این یک هفته برای من اتفاقی بیفتد، چه باید کرد؟».
همین که مرد مسن سر درد و دل را باز کرد، مرد جوانی هم که در کنار او بود جلوتر آمد و گفت: اتفاقا فرزند تازه متولد شدهام زردی گرفته است، وقتی گفتم فرزندم این مشکل را دارد، به صورت آنی دفترچه فرزندم را صادر کرد.
با چند نفر دیگر صحبت میکردم، بیشتر از قطع شدن سیستمها و رفتار پرسنل ناراضی بودند.
زوج جوانی هم برای دریافت کارت هوشمند بیمه، مراجعه کرده بودند. یکی از آنها با نارضایتی گفت: قرار شد که کارت هوشمند بیمه صادر شود که هم از وقت صرفه جویی میشود و هم برای تسریع کارها مفید است، اما جواب مشخصی به ما نمیدهند.
مرد جوان گفت: اکنون ساعتها است که در صف هستم و هنوز نوبت ما نشده است.
به سمت خانم جوانی رفتم که با عصبانیت در حال خارج شدن از کارگزاری بود. با همان عصابیت رو به من کرد و گفت: محل زندگی من اکباتان است، به مراکز کارگزاری منطقه خودم مراجعه کردم و به من گفتند باید به یوسف آباد بروی، الان به اینجا آمده ام و میگویند باید به آنجا بروی، اینکه آدم را این طرف و آن طرف پاس میدهند، نباید عصبانی بشوم؟
صف های طولانی در شعبه تأمین اجتماعی
یک بازنشسته تأمین اجتماعی در حالی که عصا در دست داشت، با لحنی آرام گفت: پسرم اسم من حاج علی است و بازنشسته تأمین اجتماعی هستم، ۲۵ هرماه حقوق من را واریز میکنند، الان دو روز است که حقوق من را واریز نکردهاند.
حاج علی میگوید: من که تمام مخارجم از این حقوق است، چرا باید با تأخیر حقوق را واریز کنند؟
هنوز کلام حاج علی تمام نشده بود که پیرزنی هم من را صدا زد و گفت: پسرم ای کاش شما در گذشته بودید و وضعیت خدمات رسانی را میدیدید. من راضی هستم و خدا را شکر هیچ مشکلی هم ندارم.
دیگر کم کم همه فهمیده بودند که من خبرنگارم و سر درد و دلشان باز شد. دختری که پدر پیرش را همراهی میکرد، گفت: پدرم به دلیل بیماری اش، باید هفته ای یکبار از داروهای خاص مصرف کند، بیشتر داروهایش تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی نیستند.
پدرش به دلیل ناتوانی جسمی با سر تکان دادن به سمت پایین حرف های دخترش را تایید میکرد و دخترش در ادامه افزود: درصد پرداختی بیمه خیلی کم است و برای پرداخت خیلی اذیت میشویم.
مردی که به ظاهر خیلی خسته به نظر میرسید، من را کنار کشید و گفت:
دفترچه بیمه ام تمام شده است و این دو روز است که میآیم و نوبت من نمیشود.
او که نزدیک به ۵۵ سال داشت میگفت: هر فردی که زور بیشتری دارد جلو میرود
و فردی که مسن است نمیتواند خو را در این کِش مَکش جلو بکشد.
پاسخ رئیس یکی از شعب تأمین اجتماعی به گلایه های مردم
برای گرفتن پاسخ برخی گلایههای شهروندان به سراغ یکی از روسای شعب
تأمین اجتماعی رفتیم. او ابتدا با گفتن این جمله که حق مصاحبه ندارد از گفتگو طفره رفت،
اما بعد که قول دادیم نامی از او آورده نمیشود به سوالات پاسخ داد.
وی در مورد مشکل عدم واریز حق بیمه به حساب تأمین اجتماعی به محض پرداخت بیمه گفت:
چون آخر هر ماه، باید بیمه ماه گذشته ریخته شود، یعنی اگر ما ۳۱ اردیبهشت،
بیمه را واریز کنیم، در واقع بیمه فروردین را واریز کرده ایم، یعنی پرسنل کارگزاری ها
یک ماه فرصت دارن که به انجام کار بیمه شدگان اقدام کنند، اما این افراد دقیقا
۳۱ همان ماه اقدام میکنند و باعث میشود گاها ۱۰ روز دیرتر واریز شود.
وی در ادامه به موضوع پوشش دارویی تأمین اجتماعی اشاره کرد و افزود:
مردم گاهی از برخی داروها که بیمه به آنها تعلق نمیگیرد، گلایه میکنند،
این داروها خارجی هستند و بیمه به آنها تعلق نمیگیرد.
بد نیست درباره چالشهای پیش روی سازمان تامین اجتماعی بدانید
سازمان تأمین اجتماعی بزرگترین و گسترده ترین نهاد نظام تأمین اجتماعی کشور از منظر
گستره فعالیتها و جمعیت زیر پوشش است؛ متاسفانه چالش هایی در این میان،
باعث عدم تکمیل مسیر و رسیدن به هدف نهایی شده است.
مرکز پژوهشی آرا در کتاب ” گزارش راهبردی چالش های نظام تأمین اجتماعی در ایران ”
که توسط اندیشکده سرآمد گردآوری شده است به بررسی نظام تامین اجتماعی و چالش های
به وجود آمده برای این سازمان میپردازد.
در این گزارش راهبردی آمده است: نخستین چالش پیش روی این سازمان مبحث، مصارف و منابع در صندوقها می باشد؛ درحالی که در یک صندوق متوازن باید یکسوم منابع به درمان، یکسوم به هزینههای مستمریبگیران حال و یکسوم برای مستمریبگیران آینده ذخیره شود؛ وضعیت موجود سازمان و همچنین جهت حرکت روندها نشان میدهد میزان ذخیره اندک است و نشاندهنده نزدیک شدن به نقطه خطر است و یک شوک سیاسی و اقتصادی ناشی از اوضاع داخلی و یا حتی منطقهای میتواند این تعادل ضعیف و ناپایدار را در فرآیند منابع و مصارف سازمان تأمین اجتماعی بهشدت تحت تأثیر قرار دهد.
افزایش بیکاری چالشی بزرگ برای سازمان تأمین اجتماعی
در حال حاضر بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در بهار ۹۴ با رشد ۱٫۴ درصدی
به ۱۲٫۲ درصد رسیده است. شمار رسمی بیکاران هم به ۳ میلیون و ۱۴۹هزار نفر رسیده است.
در واقع بر اساس این آمار ۱٫۸ میلیون جوان بیکارند. باید توجه کنیم که افزایش منابع درآمدی
سازمان تأمین اجتماعی ارتباط مستقیمی با نگهداشت و افزایش سطح اشتغال دارد؛
از اینرو، مقوله افزایش بیکاری در کشور چالشی بزرگ برای سازمان تأمین اجتماعی است.
عدم اجرای قاعده عدالت
یک حالت نامطلوب در سازمان تأمین اجتماعی، ورودیهای متفاوت با خروجیهای یکسان و یا خروجیهای یکسان با ورودیهای متفاوت است؛ که این امر با قاعده عدالت مغایرت دارد. در بخش بیمهشدگان، تنوع و تعدد نظامهای بازنشستگی در هیچ کشوری به اندازه ایران نیست، بهطوریکه در حال حاضر در صندوق تأمین اجتماعی تقریباً بیش از ١۵ حالت بازنشستگی وجود دارد، همچنین تنوع و تعدد سن و تنوع و تعدد در سوابق بازنشستگی نیز دیده میشود. علاوه بر این نقلوانتقال کسورات بازنشستگی از صندوقها و دستگاههای دولتی به سازمان تأمین اجتماعی کاملاً با اصل عدالت در تضاد است.
تصمیمسازی و تصمیمگیری غیرعلمی
ضعف نظام آماری و اطلاعاتی، ضعف نظام محاسبات بیمهای و تصمیمگیری در خارج از
قلمرو سازمان از جمله نقاط ضعف تاریخی در فرآیند نظام تصمیمسازی و تصمیمگیریِ این سازمان است.
عدم بهکارگیری مکانیزمهای علمی در فرآیند کاری و رفتار سازمان
ضعف اطلاعات و عدم بهکارگیری اصول جدید در سازمان تأمین اجتماعی، امروز این
سازمان را در رابطه با یافتههای جدید صنعت بیمه با چالشهای جدی روبهرو میکند.
در این راستا تنظیم حق بیمههای صحیح به لحاظ آماری از اساسیترین اموری است
که میتواند تسهیلات لازم را بهمنظور اجرای برنامههای بیمههای اجتماعی فراهم سازد
و فقدان آن، امکان توسعه و اجرای سیاستهای علمی را از سازمان میگیرد.
باشگاه خبرنگاران و تسنیم