اعمال ایام البیض رجب
از روز سیزدهم رجب، مومنان سه روز را به اعتکاف میپردازند و با خدای خود راز و نیاز مینمایند.
اعمال ایام اعتکاف را در ادامه ببینید.
اعمال ایام اعتکاف
اَیّامُ البیض، به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته میشود. نزد شیعیان
ایام البیض رجب و در مرتبه بعد شعبان و رمضان، از اهمیتی ویژه برخوردار است
و مهمترین عمل در این سه روز اعتکاف و روزه است.
شب سیزدهم
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
روز سیزدهم
اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.
اعمال شب پانزدهم ماه رجب
۱- خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.
۲- غسل کردن
۳- احیاء
۴- زیارت امام حسین(ع)
۵- خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید
۶- دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود که در هر رکعت هر یک از سورههای حمد،
توحید، فلق، ناس، آیه الکرسى و قَدْر چهار مرتبه قرائت شود. و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود:
«اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا»؛ و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی
که دارد را از خداوند متعال درخواست کند. این نماز را سیّد بن طاووس
از امام صادق علیه السلام روایت کرده است.
ولکن شیخ در مصباح ذکر کرده که داود بن سرحان از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده
که ایشان فرمود: در شب نیمه رجب دوازده رکعت نماز اقامه کنید که در هر رکعت حمد
و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سورههای حمد و معوذتین و سوره اخلاص
و آیه الکرسى را چهار مرتبه تلاوت میکنید و سپس ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ»
چهار مرتبه گفته شود . پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّهَ اِلاّ بِاللهِ
الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» گفته شود. انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.
اعمال ایام اعتکاف در روز پانزدهم
روز پانزدهم
۱- غسل کردن
۲- زیارت امام حسین(ع)
۳- خواندن نماز سلمان
۴- خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود: ” اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛
وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَهً بیوَ قَدْ کنْتَ
عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک
اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَهِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکهِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ
خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَهِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّهِ عَلی
اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک
بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک
فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ.”
آداب اعمال ام داود
۵- انجام اعمال ام داود:
عمل امّ داود که عمده اعمال این روز است و براى برآمدن حاجات و برطرف شدن غصهها
و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است و کیفیت آن بنا بر آنچه در مصباح شیخ است آنست که وقتی
که فردی بخواهد این عمل را بجا آورد، روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم را روزه بگیرد.
و در روز پانزدهم نزدیک ظهر غسل کند و وقت زوال ظهر، نماز ظهر و عصر را بجا آورد
در حالتی که رکوع و سجودشان را نیکو انجام دهد و در مکانی خلوت قرار بگیرد
که چیزى او را مشغول نسازد و کسی با او سخن ننماید.
وقتی نماز به اتمام رسید رو به قبله بنشیند کند و صد مرتبه سوره حمد، صد مرتبه سوره اخلاص،
و ده مرتبه آیه الکرسى را قرائت کند. سپس سورههای انعام، بنىاسرائیل، کهف، لقمان،
یس، صافّات، حَّم سجده،حَّمعَّسَّق، حَّم دخان، فتح، واقعه، مُلْک، نَّ وَ اِذَا السَّماَّءُ انْشَقَّتْ
و تا آخر قرآن را قرائت کند و پس از اتمام در حالی که رو به قبله است دعای مربوطه را نجوا کند.
علت سفارش به اعمال ام داوود در ایام البیض
راجع به ام داود بیشتر بدانید
فاطمه معروف به ام داوود، مادر داوود پسر زاده امام حسن مجتبی (ع) و مادر رضاعی امام صادق (ع) بوده است.
ام داوود ماجرایش را چنین نقل کرده است: منصور دوانیقی لشکری به مدینه فرستاد
و با محمدبن عبداللّه بن حسن مثنی جنگید و او و برادرش ابراهیم را کشت.
منصور همچنین عبداللّه محض، پدر محمد و ابراهیم را با تعدادی از سادات حسنی دستگیر
و اسیر کردند و به بند و زنجیر کشیده بودند و فرزند من داوود هم در میان آنان بود
که او را از مدینه به بغداد منتقل نمودند و به سیاه چال زندان انداختند.
حادثه دستگیری و زندانی بودن فرزندم که از او اطلاعی نداشتم و گاهی هم خبر مرگ او را
به من میدادند برایم بسیار تلخ و دردناک بود و روزگارم با اشک و آه و گریه و ناله میگذشت،
حتی برای رفع مشکل خود و اندوه جانکاهی که با آن دست به گریبان بودم از اشخاص
صالح و مومن درخواست میکردم برای رفع ناراحتیم دعا کنند اما از دعای آنان هم نتیجهای نگرفتم.
ام داود از اعمال ایام اعتکاف
یک روز با خبر شدم امام صادق(ع ) که با فرزندم داوود از من شیر خورده بود بیمار شده است،
به دیدن او شتافتم و از آن حضرت عیادت کردم. هنگامی که میخواستم از حضورش مرخص شوم
فرمود: از داوود خبر تازهای نداری؟ با شنیدن نام داوود داغ من تازه شد و اشکم سرازیر گردید
و با آه درد آلودی ناله سردادم: مدت زیادی است از او خبری ندارم. فرزندم در عراق زندان است
و من از دوری او و سرنوشت نامعلوم او سخت در عذاب و ناراحتی گرفتارم، از شما
که برادر رضاعی اوهستی تقاضا میکنم برای نجات و آزادی او دعا کنی.
امام صادق(ع ) با مشاهده وضع نگران کننده من، فرمود: چرا تاکنون از دعای استفتاح غفلت کردهای؟
مگر نمیدانی که بهوسیله این دعا درهای آسمان گشوده میشود و فرشتگان الهی دعاکننده
را مژده اجابت میدهند و هیچ حاجتمند و دردمند و دعاکنندهای مایوس نمیشود و خداوند
هم پاداش خواننده این دعا را بهشت قرار داده؟
با شنیدن چنین مژدهای که با خواندن آن دعا دریافت داشتم، از حضرت سوال کردم: ای مولای
من و ای فرزند خاندان پاک و معصوم، آن دعا چیست؟ و آداب آن چگونه است؟
امام صادق(ع ) فرمود: ای مادر داوود ماه محترم رجب نزدیک است و در این ماه مبارک دعا
مستجاب میگردد، همینکه ماه رجب رسید سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم آن
را که ایام بیض و شبانه روز نورانی نام دارد روزه بگیر. نزدیک ظهر روز پانزدهم غسل کن
و هشت رکعت نماز با رکوع و سجود دقیق و حساب شده انجام بده.
آن گاه حضرت دستور کامل اعمال و آداب دعای مخصوص را به من تعلیم داد.
دیگر اعمال ایام اعتکاف
الف) قرائت قرآن کریم:
از دیگر اعمال اعتکاف، قرائت قرآن کریم می باشد. درباره اهمیت تلاوت قرآن مجید پیامبر اکرم (ص) میگویند:
«ای سلمان هنگامی که مؤمن قرآن تلاوت میکند، خداوند درهای رحمت را به سوی او میگشاید.»
و به راستی که چیزی بعد از فراگیری علم در پیشگاه خداوند، محبوبتر از قرائت قرآن نیست
و بزرگوارترین بندگان در پیشگاه خداوند بعد از پیامبر و علما، حاملان قرآن هستند.
در مراسم اعتکاف، به ویژه در اعمال ام داوود در ایام البیض، سفارش به خواندن سوره
و آیات مخصوصی شده که از جمله آنها، صد مرتبه حمد و توحید، ده مرتبه آیهالکرسی،
قرائت سوره های انعام، بنی اسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافات، فصلت، شورا،
دخان، فتح، واقعه، ملک، قلم و انشقاق تا آخر قرآن.
استغفار از مهم ترین اعمال ایام اعتکاف
ب ) توبه و استغفار:
آخرین عمل از اعمال اعتکاف که حا دارد به آن پرداخته شود، توبه و استغفار است.
قرآن کریم می گوید: «یا اَیهّا الذّینَ آمَنُوا تُوبوُا اِلَی اللهِ توبَهً نَصوحاً»؛ ای کسانی
که ایمان آورده اید به سوی خدا توبه کنید، توبه ایی که بعد از آن به گناه باز نگردید
(تحریم۸). «غافِرُ الذَنبِ وَ قابِلُ التَوبِ شَدیدُ العِقاب». (مؤمن:۳) خداوند بخشاینده
گناه و پذیرنده توبه و کیفر دهنده ای سخت است.
پیامبر خدا (ص) در این خصوص میفرماید: «ای مردم پیش از مردن توبه کنید و به سوی
خدا بازگشت نمایید چنان بازگشتی که دیگر به سوی گناه برنگردید و پیشی بگیرید
به اعمال صالح و اصلاح کنید بین خود و خدای خود را، تا سعادتمند شوید». اعتکاف
فرصت مناسبی است برای بررسی و محاسبه نفس. «حاسَبُوا قَبلَ اَن تُحاسَبوا»؛
به حساب اعمالتان رسیدگی کنید قبل از آنکه، خداوند به آنها رسیدگی کند.
جبران کژیها و نواقص با طلب مغفرت و توبه به درگاه خداوند، همان کاری است
که لقمان حکیم به فرزندش سفارش می کند: «و هنگامی که گناهی از تو سر زد
دنبال آن از خدای متعال طلب مغفرت بنما و اظهار پشیمانی کن و تصمیم بگیر که هرگز به آن گناه باز نگردی.»
توصیه به نماز شب
ج) نماز شب:
نماز شب از برجسته ترین و با فضیلت ترین عبادات در اسلام است، در آیات و روایات تأکید
فراوانی روی این عمل صورت گرفته تا آنجا که خداوند نماز شب را بر بنده محبوبش حضرت محمد
(صلّی الله علیه و آله و سلّم) واجب ساخته و چنین می فرماید: «قسمی از شب را به نماز بایست؛
خدای تو، دوست دارد که تو را به مقام محمد برساند» (اسراء ۷۹).
باشگاه خبرنگاران جوان ـ