زوجه در چه مواردی می تواند از حق حبس استفاده کند؟

طبق قانون اساسی ایران تا زمانی که زن مهریه خود را به صورت کامل نگرفته باشد می تواند از شرایط حق حبس,
خود استفاده کند.حق حبس برای زن به این معناست که می تواند وظایف خود را انجام ندهد و تمکین نکند.

برای مثال اگر مهریه زن به صورت اقطساطی به او پرداخت می شود زن تا پایان اقساط می تواند,
از حق حبس استفاده کند.

شرایط حق حبس

شاید برخی مواد در قوانین مختلف وجود داشته باشد که امتیازاتی انحصاری برای مردان در نظر بگیرد؛
از سوی دیگر موادی هم در قوانین مختلف وجود دارد که حقوق زنان را نیز پیش‌بینی کرده است.

در حقیقت قانونگذار با توجه به نقش مردان و زنان در خانواده مقررات را به گونه‌ای وضع کرده است که وقتی ,
همه را در کفه‌های ترازو قرار دهیم این کفه‌ها برابر می‌شود. یکی از حقوق منحصر به فرد زوجه ,
حق حبس تا زمان گرفتن مهریه است؛

یعنی زن می‌تواند از انجام وظایفی که به عنوان زوجه بر عهده دارد، خودداری کند تا اینکه مهریه وی ,
به صورت تمام و کمال پرداخت شود.

حق حبس زوجه

مهری حق زن است و به محض وقوع عقد ازدواج و در همان اولین ثانیه بعد از وقوع عقد قابل مطالبه ,
از سوی زوجه است. بنابراین هر چند در برخی موارد، مطالبه مهریه،
عملی اخلاقی به نظر نمی‌رسد،

استفاده زنان از شرایط حق حبس

هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که در صورت مطالبه مهریه از سوی زوجه، وی کاری خلاف قانون انجام شده است.
زوجه می‌تواند حق خود را هر زمان بخواهد مطالبه کند و اگر همسرش از پرداخت آن سرباز زد ,
می‌تواند از انجام وظایف خود به عنوان زوجه خودداری کند؛

زیرا یکی از حقوق بانوان ایرانی حق حبس است به این معنی که می‌توانند از انجام وظایف خود به عنوان زوجه ,
خودداری کنند تا زمانی که مهریه خود را بگیرند. در این باره برخی معتقدند که خودداری زن,
از انجام وظایف خود تنها مربوط به تمکین خاص و زناشویی است؛

اما برخی دیگر معتقدند که زن می‌تواند همه کارهایی را که باید به عنوان همسر انجام می‌داده است ,
تا گرفتن مهریه ترک کند.

استفاده از حق حبس برای گرفتن مهریه

شرایط اعمال حق حبس مهریه

برای اینکه زوجه بتواند از حق حبس خودش استفاده کند، باید شرایطی فراهم باشد و اولین شرط ,
این است که مهریه حال باشد؛ یعنی زمانی برای پرداخت مهریه مشخص نشده باشد.

اگر توافقی وجود داشته باشد که نشان دهد مرد تعهد کرده است مثلا دو سال بعد از ازدواج مهریه را بدهد,
در این صورت زوجه حق حبس نخواهد داشت. علاوه بر این در صورتی که بخشی از مهریه,
حال باشد و بخش دیگر آن زمان داشته باشد،

باز هم برای آن قسمتی که حال است حق حبس وجود خواهد داشت. اگر مهر مدت‌دار باشد زمانی زوجه,
حق مطالبه آن‌را دارد که مدت سپری شود و چون از زمان عقد نکاح، زوج مجاز است ,
که ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند،

شرایط برخورداری زن از حق حبس

زوجه نمی‌تواند از حق حبس خود استفاده کند. اما در فرضی که زوج از زوجه درخواست اجرای وظایف زناشویی را,
نداشته باشد و زمان پرداخت مهریه فرا برسد، زوجه خواهد توانست از حق حبس خود ,
تا استیفای مهرش استفاده کند.

بد نیست بدانید شرایط برخورداری از حق حبس برای زوجه چیست؟

بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل ,
شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حالّ باشد و این امتناع مسقط حق نفقه است.

شرایط اعمال حق حبس

این امکان امتناع از انجام تعهد تا ایفای تعهد طرف مقابل را «حق حبس» می‌گویند ,
که اعمال آن شرایطی به شرح زیر دارد:

١: مهریه باید حال باشد. برابر ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی مهر می‌تواند کلا یا جزئا حال یا به وعده باشد.

٢: اگر مهر مدت دار باشد زوجه زمانی حق خواهد داشت مهر خود را مطالبه کند که زمان آن فرا رسیده باشد ,
که در این وضعیت زوج نیز می تواند ایفاء وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند و در این شرایط,
زوجه نمی‌تواند به حق حبس خود استناد کند.

٣:اما در حالتی که زوج ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب نکند و زمان پرداخت مهریه هم رسیده باشد,
یا مهریه وعده دار نباشد ، زوجه می تواند از حق حبس خود استفاده کند.چون به موجب,
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک مهر می‌شود.

۴:زوجه قبل از اخذ مهریه به ایفاء وظایف زناشویی عمل نکرده باشد. برابر ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی،
چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه ، با میل خود ، از زوج تمکین خاص کند، حق حبس وی ساقط ,
و دیگر اجازه امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی ندارد.

چنانچه زوجه در حین عقد مطلع باشد که زوج قادر به پرداخت مهریه نیست و با این وصف به عقد ازدواج وی ,
در آید نه تنها نمی تواند به لحاظ عدم قدرت و استطاعت زوج بر پرداخت مهریه تقاضای بطلان عقد را ,
بنماید بلکه مجاز به استفاده از حق حبس خود هم نیست ,

لذا می بایست پس از عقد ، با درخواست زوج به ایفاء وظایف زناشویی اقدام نماید ،
در غیر این صورت ناشزه محسوب می شود.

زوجه تا دریافت کل مهریه مکلف به تمکین خاص و ایفاء وظایف زناشویی نیست.در صورت تقسیط مهریه ,
حق حبس زوجه تا اتمام پرداخت اقساط باقی می‌ماند.

گروه وکلای ایران , باشگاه خبرنگاران