راهکارکاهش زندانیان مهریه

مهریه

فلسفه وجودی مهریه رفته‌رفته به دست فراموشی سپرده‌شده است؛ به طوری که این روزها ناتوانی در پرداخت مهریه مردان
جوان زیادی را روانه زندان کرده است.
برای رفع این مشکل فقط باید فرهنگ‌سازی کرد‌ یا می‌توان با وضع قانون جدید هم از این روند ممانعت به
عمل آورد؟ این سوالی است که کوشیده‌ایم در گفت‌وگو با کارشناسان پاسخی برای آن بیابیم.

انواع مهریه‌

در کشور ما سه نوع مهریه طبق قانون و منطبق با شرع تعیین می‌شود؛ مهرالمسمى، مهرالمثل و مهرالمتعه.
یک وکیل دادگستری با اشاره به این موضوع می‌گوید: مهرالمسمى میزان مهریه ‌ است که در حین عقد ازدواج
با توافق طرفین (زوج و زوجه) تعیین می‌شود.
این مهر، میزانی معین دارد که با توافق دو طرف عقد یا شخصى که زن و مرد برای داوری انتخاب
کرده‌اند، به عنوان مهریه تعیین مى‌شود.
این مهر هیچ محدودیتی ندارد و تنها باید طوری تعیین شود که دارای ارزش اقتصادی و قابل تملک باشد.

مهرداد اکبری اضافه می‌کند: مهرالمثل، مهریه‌ای‌ است که اگر زن و مرد در وهله اول با یکدیگر در مورد آن
توافق نکرده باشند و یا چیزی که توافق شده است، باطل باشد، از سوی کارشناس قضایی تعیین می‌شود.
در این صورت است که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، تحصیلات،
موقعیت خانوادگى و غیره تعیین می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: حالت دیگر زمانی است که مرد اقدام به طلاق زن قبل از زناشویى و قبل از تعیین
مهر کند؛ در این حالت، بر عهده مرد است که مهرالمتعه را به زن پرداخت کند.
مهرالمتعه هدیه‌اى است که مرد بر حسب وضعیت و امکانات مالى خود (اگر ثروتمند باشد بیشتر و اگر فقیر باشد
کمتر دارایى خود) به زن پرداخت مى‌کند.
تفاوت این مهر با دو نمونه قبلی این است که این مهر را مرد تعیین می‌کند و در صورت اختلاف
درباره مقدار مهرالمتعه، حاکم آن را تعیین خواهد کرد.

قانون مهریه

در قرآن کریم موضوع مهریه به وضوح مورد اشاره قرار گرفته است؛ مثلا در آیه ۴ سوره نسا‌ آمده است
مهر زنان را «صداق» دهید.

کارشناسان دینی در تفسیر عبارت «صداق» که خداوند در این سوره به‌کار برده است، می‌گویند که صداق از ریشه صدق
گرفته‌شده و به معنی صداقت است و نکته جالب و لطیف این است که دادن مهریه از طرف مرد نشانه
صداقت، راستگویی علاقه و محبت وی به زن و تشکیل خانواده برشمرده شده است.
طبرسی در مجمع‌البیان درباره فلسفه وجود مهریه می‌گوید: مهریه عطیه است.
خداوند به مرد واجب کرده است که این هدیه را پرداخت کند و‌ این مهر هدیه‌ای است از طرف خداوند
به زنان.

در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنى آمده است که به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و مى‌تواند هر نوع تصرفى
که بخواهد در آن انجام دهد.
مطابق این ماده اگر مهریه عین معین باشد مثلا خانه باشد، زن با وقوع عقد می‌تواند آن را بفروشد یا
اجاره دهد یا هبه کند.
اگر مهر عین کلى باشد، مانند پول یا طلا، مرد با تحقق عقد، به زن بدهکار می‌شود و زن حق
مطالبه آن را از شوهر دارد.
هر گاه مهر، منفعت یا هر حق دیگرى باشد، زن به محض وقوع عقد مى‌تواند تصرفات مالکانه کند یعنى هر
نوع تصرفى که مالک مى‌تواند در مال خود اعمال کند او هم می‌تواند اعمال کند

این وکیل دادگستری می‌گوید: همچنین
در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنى آمده است که به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و مى‌تواند هر نوع تصرفى
که بخواهد در آن انجام دهد.
مطابق این ماده اگر مهریه عین معین باشد مثلا خانه باشد، زن با وقوع عقد می‌تواند آن را بفروشد یا
اجاره دهد یا هبه کند.
اگر مهر عین کلى باشد، مانند پول یا طلا، مرد با تحقق عقد، به زن بدهکار می‌شود و زن حق
مطالبه آن را از شوهر دارد.
هر گاه مهر، منفعت یا هر حق دیگرى باشد، زن به محض وقوع عقد مى‌تواند تصرفات مالکانه کند یعنى هر
نوع تصرفى که مالک مى‌تواند در مال خود اعمال کند او هم می‌تواند اعمال کند.

سیر صعودی زندانیان مهریه

مهریه را جزو دیون مرد دانسته‌اند و بر همین اساس اگر زن مهریه‌اش را طلب کند و مرد نتواند این
مهر را پرداخت کند، به زندان می‌افتد، مگر آنکه بتواند ثابت کند که توانایی پرداخت دین را نداشته و حکم
اعسار بگیرد.
اکبری با اشاره به موارد فوق ادامه می‌دهد: همین موضوع باعث شده که به گفته مسئولان قضایی، میزان زندانیان مهریه
روزبه‌روز افزایش یابد و این هشداری است که نشان می‌دهد مهریه از هدف ابتدایی خود دور شده است.
به تازگی معاون ستاد دیه کشور در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایرنا مطالبی نگران‌کننده و مایه تاسف را بیان کرد.

وی افزود: با توجه به اینکه از حیث قانونی نمی‌توان اقدامی برای جلوگیری از افزایش شمار زندانیان مهریه انجام داد،
باید با انجام کارهای فرهنگی از افزایش آنان جلوگیری کنیم؛ چراکه بیشتر زندانیان مهریه به دلیل مهریه‌های نامعقول نظیر مهریه
به میزان سال تولد زوجه یا مهریه‌های که زمینه عقلانی ندارد مثل یک تن پودر پیاز، ۱۵ کیلو بال مگس
و مواردی از این دست در زندان تحمل حبس می‌کنند که این‌گونه مهریه‌های نامعقول و غیرعقلانی که بر خلاف فرهنگ
اسلامی است، موجب افزایش تعداد زندانیان بدهکار مهریه شده است.

تعین سقف مهریه، حذف شد

عضو فراکسیون زنان مجلس هشتم درباره سقف مهریه در قانون حمایت خانواده توضیح می‌دهد: بندی در لایحه حمایت از خانواده
بود که طبق آن باید سقفی برای مهریه زنان در نظر گرفته می‌شد؛ اما به دلیل اختلاف نظرهای بسیار، همچنین
ایرادهای فقهی این بند لایحه خانواده از ابتدا حذف شد.

عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن مشکل را حل می‌کند

اما یکی دیگر از دلایلی که باعث شد طرح تعین سقف مهریه
از لایحه حمایت از خانواده حذف شود، نپذیرفتن مسئولیت تعیین رقم مهریه از سوی قوه قضاییه بود؛ این را سیدعلی‌محمد
موسوی مبارکه، یکی از نمایندگان مجلس هشتم می‌گیود و ادامه می‌دهد: در ماده ۲۴ لایحه حمایت از خانواده مقرر شده
بود که رییس قوه قضاییه هر دو سال یک‌بار مهریه متعارف را تعیین کند، اما قوه قضاییه این پیشنهاد را
کارآمد ندانست.وی می‌گوید: البته خوشبختانه در مجلس نهم سقفی برای مهریه تعیین و رای نهایی صادر شد.

وی با اشاره به این نکته که اسلام برای ایجاد پشتوانه مالی برای زنان خصوصا زنان خانه‌دار مهریه را تشریع
کرده است، می‌گوید: در قوانین کشور ما نیز که نشأت‌گرفته از دین مبین اسلام است، مهریه به عنوان دین در
نظر گرفته شده ؛ بر این اساس ماده ۲ قانون محکومیت مالی به صراحت مهریه را جزء دیون مرد به
همسر دانسته است.وی می‌گوید: قوانین مام مشکلی ندارند؛ این فرهنگ است که باید اصلاح شود؛ اما اگر این فرهنگ‌سازی با
وضع قوانین جدید ممکن می‌شود، باید قوانین جدید وضع شود.

حمایت