موانع ازدواج

موانع ازدواج

خواستگاری از برخی از افراد به سبب «قرابت» یا «خویشاوندی» ممنوع است.
ازدواج بین خویشاوندان نزدیک یا افراد همخون یعنی خواهر و برادر، پسر و مادر، دختر و پدر، نواده ها
با پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، عمه و خاله با پسر برادر و پسر خواهر، عمو و دایی با دختر
برادر و دختر خواهر ممنوع است.[۱]

قرابت بین خویشاوندانی که به سبب ازدواج با یکدیگر خویشاوند می شوند نیز در
مواردی ممنوع است مانند زنی که ازدواج می کند برای همیشه از ازدواج با پدرشوهر و ناپسری خود ممنوع
می شود یعنی اگر به واسطه طلاق یا فوت شوهر از او جدا شود باز هم ازدواج با پدرشوهر
سابق یا پسرشوهر سابق برای او مجاز نیست و همین طور، مردی که با زنی ازدواج می کند حتی
اگر فقط مدت کوتاهی به عقد یکدیگر درآمده و سپس از یکدیگر جدا شوند نمی تواند با مادر آن زن،
یعنی مادر زن خود هیچ گاه ازدواج کند و دختر آن زن از شوهر دیگر یعنی نادختری او نیز نمی
تواند همسر او شود.[۲]

علاوه بر آن در ازدواج، جمع بین دو خواهر نیز ممنوع می باشد یعنی هیچ مردی
نمی تواند در زمانی که همسر دارد با خواهر همسر خود نیز ازدواج کند.
(چه عقد دائم و چه عقد موقّت)[۳]

علاوه بر قرابت سببی و نسبی، کسانی هم که به سبب شیر خوردن
کودک از زنی غیر از مادر خود خویشاوند رضاعی شمرده می شوند نیز نمی توانند با هم ازدواج کنند و
محرم یکدیگر می باشند.[۴] البته خویشاوندی رضاعی در صورتی بوجود می آید که همه شرایط مربوط به شیردهی منطبق با
مورد باشد که تفصیل آن در کتب احکام و در قانون مدنی آمده است.[۵]

همچنین علاوه بر آنکه ازدواج با
زن «شوهردار» ممنوع است، خواستگاری از وی نیز مجاز نیست.[۶]

«دختر مسلمان در دانشگاه با پسری مسیحی هم کلاس بوده،
مهر و محبت های پسر دختر را سخت دلباخته او کرده است.
حالا دختر قصد ازدواج با پسر را دارد و اگر پسر به او جواب رد دهد از زندگی مایوس و
ناامید خواهد شد مسئله آن است که او شنیده از نظر قانونی نمی تواند با پسر غیرمسلمان ازدواج کند مگر
آنکه پسر نیز مسلمان شود.»

از موانع دیگر نکاح، اختلاف در دین است، ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان
مجاز نیست.[۷] در مورد ازدواج مرد مسلمان با زن غیر مسلمان، قانون مدنی ساکت است ولی مشهور فقها ازدواج دائم
با زن غیر مسلمان را برای مرد مجاز نمی دانند.[۸] چنانکه مفهوم کفویّت زوجین، همتایی در دین تعبیر شده است.

ازدواج مردان ایرانی با زنان خارجی نیز نیازمند ارائه مدارکی به وزارت کشور می باشد تا اجازه ثبت رسمی نکاح
آن ها را صادر نماید.
این آیین نامه تنها به منظور احراز هویت جهت مسائل امنیتی و اطلاعاتی در خصوص ازدواج با اتباع خارجی پیش
بینی شده است این زنان پس از ازدواج به تابعیت ایرانی در می آیند و برای فر زندان و اقامت
ایشان در ایران مانعی وجود ندارد

«هنوز هم خیلی جوان بود.
خانم محجوبی که در مقابل نشسته بود می گفت از کودکی و پیش از اینکه خودم را بشناسم فقر و
آلودگی و محقّر بودن خانه و سایه پدری بدخلق و عصبانی را به خاطر می آورم.
خیلی زود پدرم را به خاطر قاچاق مواد مخدّر به زندان انداختند و مادر ماند با چند بچه قد.
من سیزده سال داشتم و مادر به خاطر رهایی از گرسنگی مرا به اولین خواستگار افغانی شوهر داد.

او کارگری می کرد و شکم ما را سیر می کرد و سقفی بر بالای سرم بود و من راضی
بودم.
هر چند وقت یک بار او را اخراج می کردند و بعد از بازگشت مدتی بیکار می ماند.
سرانجام در حالیکه من یک پسر ۷ ساله داشتم و خودم هم ۲۱ ساله بودم از این وضع خسته شد
و گفت به کشور خود باز خواهد گشت و دیگر به ایران بر نخواهد گشت.
من ماندم با پسری که فاقد شناسنامه بود و به مدرسه راه نمی یافت.
با خیاطی زندگی خود را اداره می کردم اما هیچ کمک مستمری نداشتم.
وقتی تصمیم گرفتم طلاق بگیرم تا از این بلاتکلیفی رها شوم فهمیدم که سند ازدواج من عادی است و دادگاه
زوجیت من را احراز نمی کند.»

اختلاف در تابیعیت در شرایطی از موانع دیگر نکاح در قانون مدنی ایران است[۹]
یعنی بر فرض اینکه زن ایرانی با مرد غیرایرانی ازدواج نماید و هیچ مانع دیگری مثل اختلاف در دین نباشد
باید از وزارت کشور اجازه بگیرند و طبق آیین نامه زناشویی بانوان ایرانی با اتباع بیگانه مصوب ۱۳۴۵ وزارت کشور[۱۰]
مکلّف است برای صدور چنین اجازه ای موارد ذیل را بررسی و در صورت وجود مدارک لازم، مجوز صادر نماید:

ازدواج

۱- گواهی نامه تجرّد مرد به تأیید مرجع رسمی محل با مأموران رسمی کنسولی آن کشور۲- گواهی نامه عدم
سوء پیشینه و محکومیّت کیفری۳- گواهی نامه استطاعت مالی مرد مبنی بر توانایی تأمین نفقه زوجه و تعهّدنامه محضری مبنی
بر پرداخت نفقه و سایر حقوق مالی

۴- اخذ تضمین مناسب برای حسن رفتار و انفاق در تمام مدت زناشویی۵-
گواهی نامه تشرّف به دین اسلام (در صورتی که قبلاً مسلمان نبوده است)لازم به ذکر است، ازدواج زن ایرانی با
مرد غیرایرانی که بدون رعایت تشریفات فوق واقع می شود برای زنان ایرانی گرفتاری های متعددی پیش می آورد.اولاً: تابعیت
خود ایشان در معرض تزلزل قرار ی گیرد و این در صورتی است که تابعیت کشور شوهر به ایشان تحمیل
شود.[۱۱]

ثانیاً: فرزندان ایشان تابعیت ایرانی را هنگام تولد بدست نمی آورند[۱۲]ثالثاً: دعاوی که بین این زنان و شوهران غیر
ایرانی یا دعاوی بین فرزندان آن ها که علیه پدران غیر ایرانی به وجود می آید باید طبق قانون متبوع
کشور شوهر یا پدر رسیدگی شود.
[۱۳] به نظر می رسد این قوانین به دلیل جلوگیری از گسترش جمعیت در کشور اتخاذ شده است زیرا بسیاری
از مردان غیر ایرانی جهت کسب تابعیت ایرانی با زنان ایرانی ازدواج می کنند و در صورت تغییر تابعیت این
مردان و فرزندان آن ها به تابعیت ایرانی، شاهد رشد بی رویه جمعیت در کشور خواهیم بود.
علاوه بر آن مصالح دیگری نیز جهت تصویب این قانون مورد لحاظ قرار گرفته است.

ازدواج مردان ایرانی با زنان خارجی نیز نیازمند ارائه مدارکی به وزارت کشور می باشد تا اجازه ثبت رسمی نکاح
آن ها را صادر نماید.[۱۴] این آیین نامه تنها به منظور احراز هویت جهت مسائل امنیتی و اطلاعاتی در خصوص
ازدواج با اتباع خارجی پیش بینی شده است این زنان پس از ازدواج به تابعیت ایرانی در می آیند و
برای فر زندان و اقامت ایشان در ایران مانعی وجود ندارد.

یکی دیگر از موانع نکاح، ازدواج با زنی است که در عدّه وفات یا طلاق مرد دیگری قرار دارد.
ازدواج با زنی که در عدّه دیگری است باطل است و فرقی نمی کند که نکاح دائم باشد یا موقت،
و طلاق بائن باشد یا رجعی و نیز عدّه وفات یا عدّه شبهه باشد

تأهّل یا «شوهردار بودن»، «تعدّد زوجات»،
«عدّه زوجه»[۱۵]«زن جوان به صراحت می گفت با مردی به مدت ۵ سال عقد موقّت کرده و عقدنامه عادی داشت
ولی با هم اختلاف پیدا کردیم.
من هم عقدنامه را پاره کردم و دور انداختم سپس بعد از تمام شدن زمان عقد موقّت به عقد دائم
و رسمی مرد دیگری در آمدم، به این همسرم گفتم قبلاً با دیگری ازدواج کرده ام او گمان می کرد
که این عقد و عدّه آن پایان یافته است سپس متوجه شدم که اشتباه کردم زیرا هنوز عدّه عقد موقّت
من تمام نشده بوده که به عقد ازدواج این آقا در آمدم.
در چنین شرایطی زن به شدت نگران است که با شوهر فعلی حرمت ابدی[۱۶] ایجاد شده یا راه چاره ای
وجود دارد؟»

یکی دیگر از موانع نکاح، ازدواج با زنی است که در عدّه وفات[۱۷]یا طلاق[۱۸] مرد دیگری قرار دارد.
ازدواج با زنی که در عدّه دیگری است باطل است و فرقی نمی کند که نکاح دائم باشد یا موقّت[۱۹]،
و طلاق بائن[۲۰] باشد یا رجعی[۲۱] و نیز عدّه وفات یا عدّه شبهه[۲۲] باشد.
همچنین در بطلان عقد فرقی نمی کند که زن و مرد به وجود عدّه و حرمت نکاح عالم باشند یا
جاهل.
در این موضوع بین فقهاء اختلافی وجود ندارد به دلیل اینکه مستند این حکم، آیه شریفه زیر است: «و لا
تعزموا عقده النکاح حتّی یبلغ الکتاب أجله»[۲۳]

«مادام که مدت عدّه سر نیامده عزم عقد نکاح ننمائید.» چنانچه زن
و مرد نسبت به حکم (حرمت) یا موضوع (وجود زن در عدّه) جاهل باشند و ازدواج نمایند، عقد باطل است
ولی حرمت ابدی ایجاد نمی گردد.
بنابراین می توانند بعد از انقضای عدّه با یکدیگر ازدواج نمایند مشروط بر اینکه رابطه زناشویی صورت نگرفته باشد ولی
اگر نزدیکی واقع شود حرمت ابدی بوجود می آید.
عقد ازدواج با زن شوهردار نیز باطل است خواه عالماً عامداً باشد یا از روی جهل.
این موضوع از واضحات است و تردیدی در آن نیست.

اگر مردی زن شوهرداری را با علم به وجود رابطه زوجیّت و حرمت نکاح، عقد کند عقد مزبور باطل و
آن زن بر آن شخص حرام ابدی می شود.[۲۴] البته در صورتی جهل به موضوع یا حکم، تنها در صورتی
که رابطه زناشویی صورت بگیرد حرمت ابدی ایجاد می شود.
در این قوانین بین عقد دائم و موقّت هم فرقی نیست.

اخلاق و حقوق خانواده