سه شنبه, ۲۹ اسفند , ۱۴۰۲
درخواست تبلیغات

سیستان و بلوچستان | سحری خوانی چگونه برگزار می شود؟

اشتراک:
سیستان و بلوچستان فرهنگ و هنر و شعر
سنت های خاص و متفاوت ماه مبارک رمضان در سیستان و بلوچستان نیز همچون شهرهای دیگر چون ریشه دینی دارد توجه ها را به خود جلب كرده است

آداب و رسوم خاصی در کشورمان در ایام ماه مبارک رمضان هر ساله برگزار می شود در این میان مردم سیستان و بلوچستان رسوم ویژه ای دارند و در این میان سحری خوانی از سنت های مهم و قابل احترام این خطه می باشد سنت های این ایام مبارک بیشمار است پس با ما در ادامه این مطلب همراه شود

سیستان و بلوچستان

پهناور در کنار پیشینه سترگ فرهنگی،اقلیم ها متنوع جغرافیایی و اقوام مختلف، لبریز از آیین ها و خرده روایت های
نمایشی است که در این میان بخش مهمی از آن اشکال نمایش مذهبی و معنوی به ماه مبارک رمضان مربوط می شود.

در کنار وجوه مشترک نمایش ها و خرده نمایش های آیینی و سنتی مانند نوع دوستی، تاکید بر صلح طلبی، رعایت حقوق مردم و احترام به بزرگان قوم، طایفه و فامیل دارای وجوه برجسته تفارقی است که هر کدام بازتاب دهنده خصوصیات فرهنگی اقوام مختلف ایران را شامل می شود.

در این میان ذکر این نکته ضروریست که شکل و ریشه برخی آیین ها در چهار گوشه کشور پهناورمان دارای
اشتراکات متعددی است اما هر کدام از آن آیین ها در فرم، اجرا و محتوی بنا بر ذات فرهنگی
و قومی هر اقلیم به شاخه های مختلفی بدل می شوند که بازتاب دهنده شناسنامه هویتی
اقوام مختلف فرهنگی در کشور است.

سیستان و بلوچستانسحری خوانی از سنت های مردم سیستان و بلوچستان

یکی از نواحی دارای تمدن غنی فرهنگی و اجتماعی منطقه سیستان و بلوچستان و اقوام غیور «بلوچ»، «لر – کرد» و «سیستانی» است که بنا به اقلیم و منطقه جغرافیایی گرم و خشک خود دارای آیین های متعددی نمایشی، مذهبی و خرده روایت های نمایش سنتی و آیینی هستند که گل سر سبد آنها که به ثبت جهانی نیز رسیده است؛ «رقص چوب» یا همان دعای ریزش باران است.

اما این قوم متمدن در کنار آیین های مختلف اجتماعی و فرهنگی در مناسک مذهبی نیز دارای اشکال متنوعی
از سنن و مناسک نمایشی هستند که بارزترین آنها در ماه مبارک رمضان «سحری خوانی» و سنت «آرَک» و «بَرَک» است.

یکی از اصلی ترین اشکال آیینی این منطقه با وجود زیست اقوام تشیع و تسنن در کنار یکدیگر،
ارتباط نزدیک پیروان دین مبین اسلام از دو شاخه مختلف اما دوشادوش و همراه یگدیگر است
که بازتاب دهنده شکوه و تجلی عنصر وحدت میان مسلمانان ایران است.

** از اهدای هدایا و نذورات تا برپایی آیین های دسته جمعی در سیستان و بلوچستان

مردم منطقه سیستان همه ساله قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با غبار روبی مساجد و بقاع متبرکه و هدیه دادن فرش به اماکن متبرکه، نقش موثری در آماده سازی این اماکن برای استقبال از روزه داران و عبادت کنندگان در این ماه پر برکت دارند.

سیستانی ها بر اطعام فقرا و نیازمندان، توزیع نذورات و همچنین حضور حداکثری در محافل مذهبی و قرآنی
در این ماه مقید هستند و برگزاری آیین های محلی و باشکوهی از جمله مراسم سحرخوانی
را در راستای ایجاد شور معنوی و مذهبی برپا می کنند.

سحرخوانی یکی از آیین های مهم منطقه سیستان در ماه مبارک رمضان است که قدمتی بسیار دیرینه دارد.

در گذشته در روستاهای منطقه سیستان بر اساس سنتی دیرینه، هنگام سحر، صدای سحرخوانی ریش سفیدان به گوش می رسید که با خواندن دعاهای ویژه، اقدام به بیدار کردن مردم برای خوردن سحری و انجام واجبات اعمال سحر می کردند.

سیستان و بلوچستانپخت نان مخصوص برای افطار در سیستان و بلوچستان

بر اساس برخی شنیده ها، آیین سحرخوانی از بیش یکهزار و ۴۰۰ سال پیش یعنی از اوایل اسلام نزد ساکنان سیستان مرسوم بوده است.

در آیین سحرخوانی ریش سفیدان و معتمدان روستاهای سیستان پیش از آغاز سحر از خواب بیدار شده و با رفتن به پشت بام منازل خود با خواندن اشعار محلی و مذهبی مردم روستا را از فرا رسیدن وقت سحر با خبر می کردند.

این افراد اشعار مذهبی و سروده های شاعران کشور از جمله «خواجه عبدالله انصاری» و «بابا طاهر»
را با صدای بلند بر روی پشت بام خانه می خوانند.

در گذشته هر روستا با توجه به وسعت و بزرگی آن، یک یا دو سحرخوان داشت که با رفتن به پشت بام منزل خود و خواندن اشعار محلی و مذهبی مردم روستا را از فرا رسیدن وقت سحر با خبر می کردند و اعضای خانواده نیز با لذت خاصی دور یکدیگر جمع شده و پس از خوردن سحری، نماز صبح را به جماعت در منزل اقامه می کنند.

در گذشته در برخی روستاها نیز یک نفر طبال و آواز خوان خوش صدا داشت که در کوچه ها حرکت
می کرد و فریاد می زد «برخیز که وقت سحر» است.

در جوامع کوچک تر، «ریش سفید»، «کدخدا» و یا معتمد محله کسانی را بیدار می کرد و چراغی را به دست آنان می داد تا در خانه مردم بروند و همه را بیدار کنند.

در این میان کسانی که از دانش ستاره شناسی بهره مند بودند با تعقیب ستاره ها زمان افطار و سحر
را مشخص می کردند و علاوه بر همه اینها از تابش شعاع نور بر کاهگل نیز تشخیص می دادند
که افطار و سحر چه زمانی است.

** سنت «آرَک» و «بَرَک» در سیستان و بلوچستان

ذکر این نکته لازم است که در کنار آیین های نمایشی مردم مختلف ایران اسلامی همواره برخی سنت های اجتماعی نیز وجود داشت که انجام و ادای آنها در حقیقت مکمل و قوام دهنده اجرای آن آیین ها به شمار می رود.

یکی از سنت های قدیمی و پسندیده مردم سیستان در گذشته این بود که از هر اجاقی که دود بلند
می شد و تا هر شعاعی که دود می رفت، خانواده ها مقید بودند هر کس یک کاسه ای از
غذا را برای دیگران ببرد بنابراین سنتی به نام «آرک» و «برک» یعنی «آوردن و بردن» رواج داشت.

بسیاری از خانواده ها به خویشاوندان خود، پدر و مادر، همسایه ها و افراد فقیر و مسکین غذا می رساندند و هنوز هم این سنت با پخش نذورات و توزیع غذاهایی مانند شله زرد، نان برک و یا شیربرنج ادامه دارد.

سیستان و بلوچستانمعطر کردن مساجد

در این منطقه رسم است ماه رمضان، هر خانه ای که برای افطار خانواده خود غذای گرم مثل گوشت و امثال آن تهیه می کند که به اصطلاح محلی به آن «دیگ بار» می گویند، و هنگام افطار مقداری از آن را در کاسه یا بشقابی می گذارد و به در خانه همسایگانی که «دیگ بار» نگذاشته اند می فرستد و هدیه می دهد.

اهالی هر محله پیش از اذان مغرب در حد توان و وسع خود مواد غذایی، خرما، چای، آش، شله زرد
و غیره به مسجد می برند و پس از اقامه نماز مغرب به پذیرایی از روزه داران می پردازند.

اهالی سیستان وبلوچستان شرکت در مراسم ختم قرآن، افطاری دادن، دید و بازدید از بزرگترها
و همچنین عیادت از افراد مسن و بیمار را در این ماه مبارک وظیفه هر مسلمان و انسان آزاده،
و خود را به انجام چنین اعمالی مقید می دانند.

حقایقی جالب در باره رمضانخوانی و سحر خوانی دو سنتی دیرینه در سیستان بخوانید

حسین عسکری کهندل در گفت وگو با خبرنگار اوشیدا؛ ابراز کرد: بر اساس کتاب تاریخ سیستان، رمضان در این منطقه تاریخی غنی دارد و مردم این منطقه در صدر اسلام به دلیل برخورداری از رصد‌خانه به راحتی از حلول ماه مبارک‌ رمضان با خبر می‌شدند و یک ماه را روزه ‌داری می کردند.

حسین عسکری در ادامه گفت: رمضان خوانی و سحر خوانی دو آیین مهم منطقه سیستان در ماه مبارک رمضان
است که هر کدام ویژگی خاص خود را دارد، در گذشته جهت اطلاع‌رسانی سحر به شیوه های خاصی صورت می گرفته،
در بسیاری مواقع با ایجاد سروصدا در هنگام سحر، کوبیدن درب منازل، فانوس به دست و یا چاوشی کردن
(خواندن اشعاری زیبا وعرفانی) فرارسیدن هنگام سحر را به همدیگر اطلاع می دادند که تا سالهای
متمادی به دلیل عدم وجود رسانه ویا وسایل ارتباط جمعی این شیوه مورد توجه بوده است.

سیستان و بلوچستانطلب حلالیت و عیادت بیماران در روز عید

وی در مورد آیین رمضان خوانی در منطقه سیستان گفت: گروه های شش تا ده نفره ای، در ساعات اولیه
شب های نیمه دوم ماه مبارک رمضان تا شب قبل از ضربت خوردن امیرالمومنین علی(ع) بر درب منازل شهر
و روستا رفته و به طور دسته جمعی با همخوانی و همنوایی و با آهنگ خاصی شعر رمضونیکه را که
در وصف ماه رمضان است را می خوانند که صاحب خانه بعنوان تبرکی به گروه رمضان خوانی چیزی
از قبیل نقدینه یا شیرینی جات بدهد.

استاد دانشگاه و کارشناس فرهنگی اداره تبلیغات اسلامی زابل خاطرنشان کرد: سیستان سرشار از آداب و رسوم زیبایی است که متاسفانه در حال کمرنگ و فراموش شدن است بنابراین امیدواریم با فرهنگ سازی سعی بر حفظ این سنن زیبا شود.

ایرنا , دانا

گردآوری:
برچسب ها:
اخبار مرتبط:
فیلم پرشین وی
آرون گروپ
آرون گروپس
تالارکده