سفر به نیشابور ؛ هر آنچه باید درباره سفر به نیشابور بدانید ؛ مقصدی رویایی برای گردشگران

نیشابور که در دامنه‌های رشته کوه بینالود قرار دارد، به عنوان زادگاه بزرگان ادبیات ایران مانند عمر خیام و عطار نیشابوری شناخته می‌شود. این شهر به خاطر معادن فیروزه‌اش نیز مشهور است و فیروزه نیشابور یکی از سوغاتی‌های معروف آن به شمار می‌رود.نیشابور دارای تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد است. بهترین زمان برای سفر به نیشابور ، بهار است که آب و هوای مطبوعی دارد. همچنین در زمستان، پیست اسکی شیرباد برای علاقه‌مندان به ورزش‌های زمستانی جذاب است

سفر به نیشابور

دشت نیشابور در دامنه کوه بینالود قرار دارد، این رشته کوه در دنباله رشته کوه البرز در جهت ‏شمال‏غربى و جنوب‏شرقى کشیده شده است. مرتفع‏ترین قله این رشته کوه با ۳۴۰۰ متر در شمال نیشابور قرار دارد که در همان حال بلندترین قله خراسان به‏شمار مى‏آید.دشت مرتفع نیشابور محصور بین کوههاى بینالود و کوه‏سرخ، فلات ایران را به دشتهاى آسیاى مرکزى مرتبط مى‏سازد و این مسیر در طى قرنهاى متمادى همواره یکى از مهمترین شاهراه ها بوده و جهت مسافرت و حمل و نقل و نیز لشکرکشى‏ها مورد استفاده بوده است.

شهرستان پرجمعیت در خراسان

اطلاعاتی جامع درباره نیشابور، بر اساس جنبه‌های مختلف تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی

۱. پیشینه تاریخی نیشابور

نیشابور از دوران باستان تاکنون یکی از شهرهای مهم ایران بوده است. این شهر در دوران ساسانیان توسط شاپور اول بنا شد و به عنوان یکی از پایتخت‌های این سلسله مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دوره اسلامی نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی و تجاری خاص، به یکی از مهم‌ترین شهرهای خراسان تبدیل شد. نیشابور در دوران عباسیان، سامانیان، و غزنویان رونق فراوانی داشت و مرکز علوم و دانش بود.

۲. فرهنگ و مشاهیر نیشابور

• نیشابور زادگاه و محل زندگی بسیاری از بزرگان علم و ادب بوده است. برخی از این مشاهیر عبارتند از:
• عمر خیام نیشابوری: شاعر، ریاضی‌دان و ستاره‌شناس معروف که رباعیات وی شهرت جهانی دارد.
• فریدالدین عطار نیشابوری: شاعر و عارف بزرگ ایرانی که آثار ارزشمندی چون «منطق‌الطیر» را خلق کرده است.
• فضل بن شاذان: یکی از فقهای برجسته دوران اولیه اسلام که در فقه و حدیث تاثیرگذار بوده است.

۳. جغرافیا و طبیعت نیشابور

نیشابور در دامنه‌های رشته‌کوه بینالود قرار گرفته و این موقعیت جغرافیایی باعث شده است که شهر دارای آب و هوای معتدل و دلپذیری باشد. طبیعت نیشابور بسیار زیبا و متنوع است و جاذبه‌هایی همچون رشته‌کوه بینالود و دریاچه چشمه‌علی از مقاصد محبوب طبیعت‌گردان هستند.

۴. مراکز تاریخی و فرهنگی

• نیشابور آثار تاریخی و فرهنگی فراوانی دارد که به دلیل قدمت تاریخی این شهر، بسیاری از آنها همچنان پابرجا هستند:
• آرامگاه خیام نیشابوری: این آرامگاه با معماری مدرن و طراحی جذاب یکی از مهم‌ترین نقاط گردشگری نیشابور است.
• آرامگاه عطار نیشابوری: آرامگاه این عارف و شاعر بزرگ در نیشابور، با معماری ایرانی و فضای سبز زیبا، محلی آرام و روحانی است.
• دهکده چوبین: این دهکده که تمام ساختمان‌هایش از چوب ساخته شده‌اند، یکی از جاذبه‌های خاص نیشابور است و به دلیل طراحی منحصر به فرد و استفاده از چوب در تمام سازه‌ها، بسیار دیدنی است.
• مسجد جامع نیشابور: این مسجد تاریخی به دوره تیموریان بازمی‌گردد و یکی از آثار معماری اسلامی مهم این منطقه است.

۵. نیشابور در ادبیات و تاریخ

این شهر نقش مهمی در تاریخ و ادبیات ایران داشته است. بسیاری از شاعران و نویسندگان از نیشابور الهام گرفته‌اند و آثارشان پر از اشاره به این شهر است. به ویژه خیام و عطار از مشهورترین نمایندگان ادبیات نیشابور هستند که آثارشان هم در ایران و هم در سراسر جهان تأثیرگذار بوده است.

۶. صنایع دستی و هنر نیشابور

صنایع دستی نیشابور شامل انواع سفال، سرامیک و صنایع چوبی می‌شود. سفالگری نیشابور از دوران باستان تا به امروز شهرت خاصی داشته و آثار سفالی این منطقه از لحاظ هنری و تاریخی ارزش بالایی دارند.

۷. اقتصاد و تجارت نیشابور

نیشابور به دلیل موقعیت استراتژیک خود در مسیر جاده ابریشم، از گذشته‌های دور مرکز تجارت بوده است. امروز نیز این شهر از لحاظ کشاورزی و صنایع مختلف فعال است. پسته نیشابور یکی از معروف‌ترین محصولات کشاورزی این منطقه است و به کشورهای مختلف صادر می‌شود.

۸. رویدادها و جشنواره‌ها در سفر به نیشابور 

نیشابور به عنوان یکی از مراکز فرهنگی کشور، میزبان رویدادها و جشنواره‌های فرهنگی مختلفی است. از جمله جشنواره خیام که به یاد این شاعر و دانشمند بزرگ برگزار می‌شود و در آن برنامه‌های مختلف ادبی، هنری و فرهنگی اجرا می‌شود.

آرامگاه عطار

۹. آب و هوا

نیشابور دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و در تابستان‌ها هوا گرم و خشک و در زمستان‌ها سرد است. این شهر به دلیل نزدیکی به کوه‌های بینالود، مناظر طبیعی بسیار زیبا و آب و هوای معتدلی دارد.

۱۰. نیشابور در دوران معاصر

با اینکه نیشابور در طول تاریخ بارها به دلایل طبیعی (زلزله) و حملات (مغول‌ها) آسیب دیده است، اما همچنان به عنوان یکی از شهرهای مهم فرهنگی و تاریخی ایران باقی مانده است. امروزه این شهر با داشتن دانشگاه‌ها، مراکز علمی و فرهنگی، همچنان نقشی پررنگ در توسعه فرهنگی و علمی ایران دارد.

شهر فیروز تراشی

جاهای دیدنی نیشابور

درباره عطار نیشابوری

عطار از شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری قمری است. نام اصلی او «فریدالدین ابوحامد» بوده است و اطلاع دقیقی از سال تولد او در دست نیست؛ اما منابع مختلف تاریخ ولادتش را از سال ۵۱۳ هجری قمری تا ۵۳۷ هجری قمری دانسته‌اند. عطار در روستای «کدکن» که یکی از توابع نیشابور بود، به دنیا آمد و از دوران کودکی او جزئیات خاصی در دست نیست. پدر عطار به شغل عطاری (دارو فروشی) مشغول بوده و فریدالدین نیز پس از مرگ پدرش به همین شغل روی آورد. عطار علاوه بر دارو فروشی، به کار طبابت هم مشغول بود.

زندگینامه خیام نیشابوری، خالق دوبیتی‌های جهانی

شاید در بسیاری از حوزه‌های علم و تکنولوژی از کشور‌های غربی عقب باشیم، ولی قطعا یکی از افتخارات ما، بزرگان ادب و شاعرانی هستند که شهرت‌شان زبانزد خاص و عام است. از آنجایی که ادبیات فارسی در سراسر جهان نظیر ندارد، بسیاری از شعرای اروپایی و غربی، حتی به گردِ پایِ صاحب نظران شعر و ادب فارسی هم نمی‌رسند.

تولد عمر خیام نیشابوری مربوط به اوایل قرن پنجم می‌شود. خیام که به او لقب “حجت الحق” داده بودند، از برجستگان عرصه شعر و ادبیات، نجوم و ریاضیات بوده است. اگرچه خیام جایگاه علمی بسیار بالایی داشته، اما او شهرت جهانی‌اش را مدیون شعرهایش است. خیام به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود.

رباعیات خیام توسط شاعر انگلیسی زبان، ادوارد فیتزجرالد، به زبان انگلیسی ترجمه شد و آن نقطه عطفی در شهرت جهانی خیام بود.

جالب است بدانید که خیام علاوه بر ریاضی، ستاره شناسی و ادبیات، در علم طب نیز مهارت داشته است. دوره زندگی خیام همزمان با حکومت سلجوقیان بود. تاریخ نویسان می‌گویند پسر سلطان ملک شاه سلجوقی، سلطان سنجر، در کودکی دچار بیماری آبله می‌شود و خیام او را درمان می‌کند.

سلطان جلال الدین ملک شاه سلجوقی و وزیرش به خیام پیشنهاد می‌دهند سرپرستی رصد خانه اصفهان را بپذیرد. خیام به دنبال دعوت آنان، به اصفهان نقل مکان می‌کند و ۱۸ سال از عمر خود را در آنجا می‌گذارند.

یکی از مهمترین دستاورد‌های خیام در آن مدت، تنظیم تقویم جلالی (گاه‌شماری جلالی) است. پس از آن، به دنبال مرگ سلطان ملک شاه و کشته شدن وزیرش، او اصفهان را به مقصد زادگاهش، خراسان، ترک می‌کند. طبق گفته محققان، عمر خیام نیشابوری در طول عمر خود هیچگاه ازدواج نکرد.

جاهای دیدنی نیشابور

در تاریخ درگذشت خیام، اختلاف نظراتی وجود دارد ولی معتبرترین تاریخ، ۲۸ اردیبهشت سال ۵۱۷ است. در تقویم نیز روز ۲۸ اردیبهشت را روز گرامیداشت خیام نامگذاری کرده‌اند.

آرامگاه خیام، از قرن ۶ تا قرن ۱۴

اینکه می‌گویند “تا سه نشه، بازی نشه” دقیقا حکایت آرامگاه خیام است! آرامگاه کنونی خیام که در باغی در حومه شهر نیشابور واقع شده، سومین آرامگاه اوست که توسط فردی به نام هوشنگ سیحون طرح ریزی و بنا شد.

اولین آرامگاه خیام نیشابوری، که در واقع بی‌شباهت به مخروبه نبوده است، درون اتاقکی در همان باغ قرار داشت. البته شاید نتوان اسم آرامگاه را روی آن گذاشت، چراکه اوضاع مقبره خیام آنقدر نا‌ به ‌سامان بود که توریست‌های خارجی، بعد از بازدید از آنجا، خودشان درخواست بازسازی آنجا را می‌دادند اما دولت ایران با خواسته آنان مخالفت می‌کرد.

پس از چند سال، هنگام ساخت آرامگاه فردوسی، نماینده استان سمنان در مجلس شورای ملی پیشنهاد بازسازی آرامگاه خیام را می‌دهد که البته این درخواست باز هم با مخالفت رو به رو می‌شود. تا اینکه در سال ۱۳۱۳ همزمان با جشن هزاره فردوسی، آرامگاه عمر خیام نیشابوری توسط انجمن آثار ملی بازسازی شد.

چندین سال بعد، در سال ۱۳۳۸، هوشنگ سیحون که ناظر ساخت و سازهای انجمن آثار ملی بود آرامگاه کنونی خیام را طرحریزی کرد و به مرحله اجرا درآورد. ساخت این بنا، در تاریخ ۶ شهریور سال ۴۱ تمام شد.

سومین آرامگاه خیام در فروردین ماه سال ۱۳۴۲ به دست فرح، همسر محمدرضا پهلوی، افتتاح شد. آرامگاه قبلی خیام نیز به شهر نیشابور منتقل شد و در میدان خیام جای گرفت.

بنای آرامگاه عمر خیام نیشابوری ۲۲ متر ارتفاع دارد که هسته آن از فلز و پیکره‌اش از بتون ساخته شده است. طراحی منحصر به فرد آرامگاه خیام نیشابوری شخصیت برجسته‌ او را در سه حوزه ریاضی، ادبیات و نجوم نشان می‌دهد.

این بنا از ۱۰ پایه تشکیل شده و پوشیده از اشکال مختلف هندسی است. بدنه آرامگاه که از لوزی‌های کوچک و بزرگ تشکیل شده، با رباعیات خیام و کاشی‌های معرق کاری شده مزین شده است. سقف آرامگاه نیز از ستاره‌های تو در تو طراحی شده و می‌توان از میان آنان آسمان را مشاهده کرد. این ستاره‌ها جایگاه علمی خیام را در علم ستاره شناسی نشان می دهند.

اما اولین چیزی که در آرامگاه خیام به چشم می‌آید، رباعیات خطاطی شده روی نمای بیرونی پیکره این بناست. این اشعار جایگاه ادبی خیام را که نه تنها در ادب فارسی، بلکه در ادبیات جهان شهرت دارد، نشان می‌دهند. سروده‌های خیام توسط فردی به نام مرتضی عبدالرسولی با خط تعلیق خطاطی شده است. در نمای درونی آرامگاه نقش برگ و گل و پیچک با پس زمینه فیروزه‌ای رنگ را می توان مشاهده کرد که یادآور شخصیت ادبی خیام است.

بعضی از مورخان می‌گویند شغل پدر خیام، خیمه‌دوزی بوده است. به همین دلیل دورتادور آرامگاه خیام هفت خیمه سنگی قرار دارد که در زیر هر کدام حوض کوچکی با کاشی‌های فیروزه‌ای ساخته شده است.

آرامگاه عمر خیام نیشابوری در باغی بزرگ و دل انگیز در جنوب شرقی شهر نیشابور قرار دارد. این باغ سرسبز حومه نیشابور که نام مخصوصی ندارد، مساحتی نزدیک به ۲۰ هزار متر مربع دارد. اما به غیر از آرامگاه خیام جاذبه‌‌های گردشگری دیگری نیز در آنجا به چشم می‌خورد.

آرامگاه و مسجد محمد محروق، نوه‌ امام زین العابدین (ع)

یکی دیگر از جاذبه‌های این باغ، آرامگاه و مسجد محمد محروق، نوه‌ امام زین العابدین (ع)، است. امامزاده محروق یکی از بناهای زیارتی مربوط به دوره صفویه است که به عنوان قدمگاه امام رضا (ع) نیز شناخته می‌شود.

جالب است بدانید آرامگاه محمد غفاری (معروف به کمال الملک) نیز در همین باغ جای دارد. کمال الملک یکی از برترین شخصیت‌های هنری است که او را به عنوان پدر نقاشی ایران می‌شناسند. از آنجایی که کمال الملک اهل کاشان بود، وصیت کرده بود که در روستای حسین آباد دفن شود. اما این امر محقق نشد و او در نیشابور، کنار مقبره عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.

عطار نیشابوری یکی دیگر از شاعران و عارفان معروف ایرانی است که آرامگاه او در همین باغ قرار دارد. عطار در حمله مغول‌ها کشته شد و برخی از آثارش نیز از بین رفت. دوره زندگی او مربوط به آخر قرن ۶ و اوایل قرن ۷ است.

این باغ معروف، علاوه بر آرامگاه خیام و دیگر شخصیت‌های برجسته ایرانی، جاذبه‌های دیگری از قبیل موزه، کتابخانه، مهمان خانه، رستوران سنتی، بازارچه صنایع دستی و عکاسی با لباس‌های محلی دارد. این طیف وسیع جاذبه‌های گردشگری می‌تواند سلیقه اکثر گردشگران را پوشش دهد.

موزه تخصصی خیام

موزه تخصصی خیام که همزمان با برگزاری کنگره جهانی خیام در سال ۱۳۷۹ افتتاح شد از چهار بخش متفاوت تشکیل شده است. در بخش اول ابزارهای ستاره شناسی و انواع قطب نما، بخش دوم و سوم ظروف فلزی و سفالی قرن سوم تا هفتم و در بخش چهارم نسخه‌های خطی نجوم قرار دارد.

و اما جذاب‌ترین بخش سفر چند ساعته من به نیشابور، عکاسی با لباس های خوش رنگ و لعاب محلی بود. از آنجایی که من علاقه چندانی به بناهای تاریخی و سبک معماری آنها ندارم، لباس‌های زرق و برق دار سنتی مهم‌ترین چیزی است که از سفرم به نیشابور در ذهنم مانده است.

در اطراف باغ، چندین عکاسی وجود دارد که لباس‌های محلی را در اختیارتان قرار می‌دهند و از شما عکاسی می‌کنند. البته در نظر بگیرید که اجازه ندارید با دوربین و یا موبایل شخصی خود عکس بگیرید و فقط می‌توانید از عکاس‌های مخصوص آتلیه استفاده کنید. برای چاپ عکس نیز چندان معطل نخواهید شد. آتلیه‌ها بعد از چند دقیقه عکس‌ها را چاپ کرده و روی شاسی به شما تحویل می‌دهند.

دهکده چوبی نیشابور

این دهکده به عنوان اولین دهکده چوبی ایران شهرت دارد و شامل ساختمان‌ها، مسجد، و سایر سازه‌هایی است که همگی از چوب ساخته شده‌اند. این مکان به دلیل معماری خاص و استفاده از چوب به یکی از نقاط جالب توجه نیشابور تبدیل شده است.

باغ قدمگاه

این باغ تاریخی که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد، یکی از زیباترین باغ‌های نیشابور است. گفته می‌شود که امام رضا (ع) در این مکان توقف کرده و قدم گذاشته‌اند، به همین دلیل این باغ مقدس شمرده می‌شود.

رشته‌کوه بینالود

اگر به طبیعت علاقه دارید، رشته‌کوه بینالود در نزدیکی نیشابور مکان بسیار خوبی برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی است. این منطقه مناظر زیبایی از طبیعت بکر و چشم‌نواز دارد.

بازار تاریخی نیشابور

بازار قدیمی نیشابور با بافت سنتی و معماری خاص خود، محلی عالی برای تجربه خرید و مشاهده صنایع دستی محلی است. در این بازار می‌توانید از نزدیک با فرهنگ و سنت‌های مردم نیشابور آشنا شوید.

چگونه به نیشابور برویم؟

سفر زمینی: از تهران حدود ۸ ساعت و نیم طول می‌کشد. مسیر شامل عبور از سمنان، دامغان، شاهرود و سبزوار است.

سفر هوایی: می‌توان از تهران به مشهد پرواز کرد و سپس با وسیله نقلیه‌ای حدود یک ساعت و نیم تا نیشابور سفر کرد.

سفر با قطار: مدت زمان سفر با قطار حدود ۱۰ ساعت و نیم است

بهترین زمان سفر به نیشابور

بهترین زمان برای سفر به نیشابور به دلیل شرایط آب و هوایی آن، بین ماه‌های اسفند تا خرداد و شهریور تا آبان است. در این بازه‌ها، دما معمولاً مطلوب و هوا خنک و دلپذیر است

فصل‌ها و وضعیت آب و هوا در سفر به نیشابور :

• بهار (اسفند تا خرداد): این فصل با گل‌های شکوفه‌دار و دشت‌های سرسبز همراه است که آب و هوای بسیار دلچسبی را فراهم می‌آورد.
• پاییز (شهریور تا آبان): در این زمان نیز هوای نیشابور معتدل است و می‌توانید از مناظر زیبای پاییزی لذت ببرید.
• تابستان (تیر تا شهریور): این فصل گرم و خشک است، اما برای فعالیت‌های کوهنوردی مناسب می‌باشد.
• زمستان (دی تا اسفند): زمستان‌ها سرد و خشک بوده و بارش برف در این زمان اتفاق می‌افتد، که برای علاقه‌مندان به ورزش‌های زمستانی مانند اسکی مناسب است

آیا در سفر به نیشابور امکانات تفریحی برای کودکان وجود دارد

نیشابور امکانات تفریحی مناسبی برای کودکان دارد که می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش برای خانواده‌ها فراهم کند

شهربازی‌ها

شهربازی خانه کودک دلقک: این شهربازی در محله شهرک فرهنگیان واقع شده و شامل زمین‌های بازی و امکانات تفریحی برای کودکان است

شهربازی شهر رؤیایی: این مجموعه تفریحی در بلوار غزالی قرار دارد و ساعات کاری آن از ۴ عصر تا ۱۱ شب است

پارک‌ها و فضاهای سبز

پارک ارغوان: برنامه‌هایی برای ایجاد یک شهر بازی بزرگ در این پارک در حال اجرا است که به زودی افتتاح خواهد شد. این پروژه به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیاز دارد و در حال حاضر مراحل اولیه آن در حال انجام است

بوستان کانون: این پارک دارای فضاهای مناسب برای بازی و تفریح کودکان است و همچنین به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نزدیک می‌باشد

استخرها

استخرهای مخصوص کودکان: نیشابور دارای استخرهایی است که به طور خاص برای کودکان طراحی شده‌اند، تا آنها بتوانند در محیطی امن و مناسب شنا کنند

اردوگاه‌ها

اردوگاه تفریحی باغرود: این اردوگاه بزرگترین اردوگاه ملی کشور است و امکانات متنوعی از جمله زمین‌های ورزشی، سینما، و خوابگاه‌های گروهی را برای فعالیت‌های تفریحی و آموزشی فراهم می‌کند

با توجه به این امکانات، نیشابور می‌تواند مقصد خوبی برای خانواده‌ها با کودکان باشد.