تاریخچه فرش ، پس از ورود اعراب

تاریخچه فرش در دوران مختلف پادشاهی

منابع تاریخی که از قرون اولیه هجری بر جای مانده حکایت از آن دارد که در قرون اولیه اسلامی و در فاصله سال‌های ,
قرن ۱و ۵ هجری قمری، که سلسله‌های مختلف ایرانی همچون طاهریان، سامانیان، آل بویه و… در مناطق ,
مختلف ایران و تحت امر خلفای عرب حکومت می‌کردند،

در بسیاری از مناطق ایران قالیبافی وجود داشته است. از مهم‌ترین این منابع کتاب حدود‌العالم است که در سال ,
۳۷۲ هـ . ق تألیف شده است.

مؤلف این کتاب در بخش‌های مختلف و متعدد در وصف شهرها به محصولات هر شهر اشاره می‌کند، از جمله می‌نویسد:
آمل شهر عظیم و قصبه طبرستان است.

از وی جامه کتاب و دستار خیش و فرش طبری و حصیر طبری خیزد. که به همه جهان، جای دیگر نبود و گلیم,
سه گوش و گلیم دیلمی زربافت و دستارچه زربافت.

پارس ناحیتی است که مشرق آن کرمان است و از آن جامه‌های گوناگون از کتان و پشم و پنبه و …
بساط و فرش‌ها و زیلوها و گلیم‌های با قیمت خیزد.

تاریخچه فرش در ایران

و جهرم شهری است خرم و از وی زیلو مصلای نماز، نیکو خیزد. نویسنده این کتاب از دیگر شهرها و ولایات ایران ,
که قالیبافی در آنها رواج داشته نیز نام برده که از جمله آنها سیستان، آذربایجان و فارس است.

اوج دوران فرش به شهادت تاریخ، اوج هنر فرشبافی ایران را باید در دوران حکومت سلسله صفویان جست و جو کرد.
در واقع برخی از عالی‌ترین قالی‌های ایران، که تنها نمونه‌های باقی مانده از دوران عظمت این هنر است،
متعلق به دوران حکومت پادشاهی صفوی است.

در دوره حاکمیت سلسله صفویان و در زمان حکومت شاه اسماعیل (۹۳۱-۹۰۸ هـ . ق) و شاه طهماسب,
(۹۸۴- ۹۳۱ هـ . ق) شهر تبریز یکی از بزرگ‌ترین مراکز هنر از جمله قالیبافی شد.

مراکز مهم بافت فرش

مراکز مهم دیگر عبارت بودند از: کاشان، همدان، شوشتر و هرات. در زمان سلطنت طولانی شاه طهماسب،
قالیبافی رشد قابل توجهی کرد وی علاقه وافری به فرش داشت و آن را تا مقام یک هنر ارتقا داد.

فرش معروف اردبیل که از بزرگ‌ترین گنجینه‌های موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن است و در سال ۹۴۲ ،
یعنی ۱۲ سال پس از به سلطنت رسیدن شاه طهماسب بافته شده و فرش شکارگاه در میلان ,
که حتی از آن هم قدیمی‌تر است,

و به سال ۹۲۹ یعنی سال‌های آخر سلطنت پدر طهماسب (اسماعیل اول) تعلق دارد. بر این امر صحه می‌گذارند.
گفته می‌شود فرش اردبیل به سفارش شاه طهماسب و برای هدیه به مقبره اجدادش که در شهر اردبیل,
قرار داشت بافته شد.

در مورد بافندگی فرش در دوران شاهان صفوی، اطلاعات تا به‌ آن حد است که حتی موقعیت یکی از کارگاه‌های,
شاهی در میدان با شکوه نقش جهان (میدان امام امروز) حد فاصل عمارت هشت بهشت ,
و مسجد شاه بوده است.

مروری بر تاریخچه فرش

به هر تقدیر توجه و التفات شاهان صفوی به انواع هنر، باعث شکوفائی هنر ایرانی در آن عهد شد. نقاشی، تذهیب،
خطاطی، صحافی، کتاب‌سازی، معماری، قالیبافی، نساجی و قلمزنی از مهم‌ترین آنها بودند که قالیبافی ,
در میانشان از اهمیت بالائی برخوردار است.

خوشبختانه تعداد نسبتاً زیادی از قالی‌های عهد صفوی باقی مانده و نمونه‌هائی نیز در موزه فرش ایران ,
موجود است.

طرح های معروف فرش ایرانی

با انواع طرح و نقشه در فرش ایرانی بیشتر آشنا شوید

طرح‌های آثار باستانی و ابنیه اسلامی

این طرح‌ها از ساختمان‌ها و کاشی کاری‌ها و اشکال هندسی و تزئینی بناها الهام گرفته شده است.
در طول تاریخ طراحان فرش در طرح‌های اصلی دخل و تصرفاتی کرده و طرح‌های فرعی را به وجود آورده‌اند.

معروف ترین این آثار عبارتند از مسجد شیخ لطف الله، محرابی کوفی، مسجد کبود، مقبره شیخ صفی، سردر امام زاده محروق.

فرش‌های طرح‌ شاه عباسی

اساس کلیه طرح‌های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است. در این طرح‌های,
گل‌های شاه عباسی به همراه بندهای ختائی و گاه تلفیق آنها با اسلیمی‌ها، انواع مختلفی از نقوش,
فرش را ارایه می‌دهند.

انواع طرح‌های این گروه عبارتند از لچک ترنج شاه‌عباسی، افشان شاه عباسی، شاه عباسی درختی و …

فرش‌های طرح اسلیمی

شکل اصلی این طرح را شاخه‌های دورانی در میان برگ‌ها تشکیل می‌دهد. این شاخه‌ها، تجرید یافته طرح درخت,
می‌باشند. اسلیمی انواع بسیار زیادی دارد و معمولاً در بیشتر قالب‌ها این طرح تکرار می‌گردد,
اما در بعضی فرش‌ها این طرح مسلط است.

معروف‌ترین اسلیمی‌ها، اسلیمی دهن اژدر است. در این نوع اسلیمی انتهای هر شاخه به دو بخش,
متقارن منشعب می‌گردد و به صورت فکین اژدها نشان داده می‌شود و روی ساقه شاخه‌ها جوانه‌هایی ,
در نقاط مختلف تزئین شده است که بیشتر این جوانه‌ها را اسلیم می‌نامند.

فرش ایرانی , بازار الکترونیک فرش مشهد