بافت گلیم در چند مرحله انجام می شود؟

نخستین مرحله بافت گلیم چله کشی است. برای این منظور بعد از انتخاب دار ابتدا دو رشته طناب,
با فواصل دلخواه به موازات زیر دار دستگاه گلیم بافی بسته می شود که در اصطلاح چله کشی ,
با عنوان زه دار مورد استفاده قرار می گیرد .

بافت گلیم

سپس سر نخ پنبه ای که دارای ظرافت یا ضخامت مورد نظر بوده و قبلاً به صورت گلوله در آمده به منتها الیه سمت راست ,
یا چپ زیر دار گره زده می شود آنگاه گلوله نخ را از پشت اولین زه دار و از جلوی دومین زه دار عبور داده,
و از روی سردار به پشت می برند و از زیر دار خارج می کنند.

زنجیره:

بعد از اتمام چله کشی و گذاشتن تسمه مهار چوبی یا فلزی ( برای صاف ماندن پایین کار و جلوگیری از,
کجی و مهار پودهای گلیم )اقدام به زدن زنجیره می کنیم. عمل زنجیره زنی یا لبه دوزی هم,
با دست و هم با قلاب امکان پذیر است.

ساده بافی(کرباس بافی):

بعد از زنجیر زدن نوبت ساده بافی می رسد که پایه و اساس محکم برای بافت گلیم تشکیل می دهد,
و برای بافت آن که به کرباس بافی معروف است از نخ چله به عنوان پود زیر و رو استفاده می شود .

چگونگی بافتن گلیم

به این ترتیب که یک بار از پشت نخ هایی که زیر هاف قرار گرفته عبور می کند,
و در برگشت از پشت نخ هایی که روی هاف قرار گرفته عبور می کند و به همین ترتیب تا چند رج ,
انجام می شود که به آن کرباس بافی یا بافت ساده و متعادل گفته می شود,
زیرا ضخامت نخ تار و پود یکسان است.

ملیله بافی (نازگل) :

نوعی بافت تزئینی در میان بافت کرباس می باشد که با توجه به سلیقه بافنده از دو رنگ متضاد ,
برای انجام آن استفاده می شود.به این ترتیب که دو رنگ متضاد متناسب با رنگ های گلیم ,
را انتخاب کرده هر کدام را ۴ برابر در نظر می گیریم و دولا می کنیم,
و به جفت اول از سمت راست قلاب می کنیم،

مراحل بافت گلیم

آنگاه خامه بالایی را پایین آورده و خامه پائین را از پشت جفت سوم بیرون می آوریم و به همین ترتیب ,
یک در میان از نخ های رنگی استفاده کرده تا آخر.

پودگذاری:

بعد از انجام کرباس بافی نوبت به بافت ساده بر اساس رنگ نقشه می رسد.نخ های رنگی ,
مورد نظر به صورت یک در میان از لابلای تارها عبور می دهیم تا یک رج پوددهی انجام شود .

سپس ادامه نخ را از روی تارهایی که در رج قبل پود از روی آنها عبور نکرده رد می کنیم.
بعد از هر رج بافت پودها را با دفتین در محل خود ثابت، منظم و محکم می کنیم.

کشش پودها باید در حد متناسب باشد، اگر کشش زیاد و سفت باشد گلیم جمع می شود
و اگر کشش کم باشد،گلیم شل و وارفته می شود.

نقشه خوانی:

جهت بافت نقوش در گلیم از دو روش استفاده می شود:

۱- روش ذهنی باف

در این تکنیک بافنده از ذهن خلاق خود کمک گرفته و با توجه به محیط پیرامون خود، نقوش حیوانات،
گیاهان، وسایل زندگی و … را به صورت نمادی در ذهن خود پرورش داده
و به صورت هندسی روی بافت پیاده می کند.

در نتیجه آثار باقی مانده از خود را به عنوان میراثی برای نسل بعد به ارث می گذارد و به این ترتیب نقوش,
از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و هر نقش از اصالت و قداست خاصی نزد قوم بافنده برخوردار است.

نمونه از گلیم بافته شده

۲- روش استفاده از نقشه های شطرنجی

در این روش نقوش هندسی یا منحنی بر روی کاغذ شطرنجی درشت طراحی، نقطه چین ,
و رنگ آمیزی می شود.

نحوه زنجیره زدن در بافت گلیم

هر خانه کوچک و مربع شکل نقشه شامل یک جفت چله یا دو تار ( یک تار رو و یک تار زیر ) می باشد.
بنابراین چله کشی بر اساس نقشه انجام می گیرد و باید به ازای هر خانه نقشه .
در چله کشی دو تار در نظر گرفت .

درباره گلیم بیشتر بدانید

گلیم دست بافتی است بدون پرز که با نخ خامه پشمی (البته درایام قدیم ) و یا پنبه ای ،
مصنوعی (آنیلینی،کرومی،اکرلیک)به صورت تار وپود بافته میشود
ودر بافت آن از نخ یک لای ۵-۳ استفاده می شود .

هر چه قدر لایه نخ کمتر باشد کیفیت گلیم بافته شده بهتر می باشد .شاید گلیم نوع ساده قالی باشد
روی این اصل می توان پذیرفت که بافت گلیم قبل از ابداع قالی رواج داشته است .

آثار به دست آمده در آرامگاه فراعنه مصر ۲۵۰۰سال قبل از میلاد نشان از وجود گلیم در آن زمان دارد.

گلیم ها عموما با نقوش شکسته (هندسی) بافته میشوند. این نقوش بیشتر شامل لوزی، سه گوش،
چهار گوش، انواع گل، بوته، ترمه، شش گوش، انواع حیوانات اهلی و درنده و نیز ,
بسیاری از نقوش دیگر می شود.

قدیمی ترین گلیم بافته شده در مصر به دست آمده. البته در کشورهایی مانند هند، چین، افغانستان،
پاکستان و دیگر کشور های خاورمیانه بافت گلیم صورت می گیرد .

گلیم بافت ها انواع گوناگونی دارند که می توان به گلیمچه، مسند، خورجین، ورنی، جوال و… اشاره کرد.
در کشور ما ایران بیشتر گلیم ها در استا ن های فارس، مشهد، کردستان، یزد، اردبیل،گرگان،
کرمان، بلوچستان، آذربایجان و…بافته می شوند.

فرش طوبی , اتحادیه فرش تبریز