گلیم و عوامل موثر بر ویژگی های آن

آشنایی با عوامل موثر بر ویژگی های گلیم

ویژگی های هر گلیم ارتباط مستقیم با عوامل زیر دارد :

نوع و جنس تار و پود ، چه گونگی نخ ریسی ، انتخاب رنگ ، شیوه بافت و بالاخره پرداخت های نهایی.

انواع گوناگون مواد اولیه ، شیوه های بافندگی و رنگ آمیزی ، بر اساس منابع ، نیازها و سنت های هر قبیله ، توسعه ,
و تکامل یافته است.

به کمک تجزیه و تحلیل این عناصر تا حدودی به قدمت و منشا گلیم می توان پی برد.

مواد اولیه

در تمامی کشورهای تولید کنند ی گلیم ، مواد اولیه ی لازم بافندگی یعنی پشم گوسفند و شتر ، موی بز و اسب ,
و پنبه به سهولت به دست می آید.

عوامل موثر بر ویژگی های گلیم

تولید گلیم چه به عنوان ثروت و تفاخر ، کالای مصرفی یا جهیزیه در میان اقوام مختلف فقط به دلایل وفور مواد خام ,
سودآور و میسر شده است.

صحرانشینان که گاه دارایی آنها به چند صد هزار گوسفند می رسد هر سال مقدار چشم گیری پشم می چینند.
در گذشته سبک زندگی محدود و در عین حال خودکفای صحرانشینان که تماس اندکی با تجارت و داد و ستد,
داشتند زنان را قادر می ساخت تا بسیار بیش تر از نیازهای خانواده ی خود گلیم ببافند.

بدین ترتیب گلیم بافت های اضافی انبار می شد تا در هنگام نیاز با وسایل ضروری مبادله و یا در معاملات ,
تبدیل به پول شود.

نحوه تعیین قیمت گلیم

بهای هر گلیم بافت را کیفیت های نسبی آن مانند سلیقه ی بافنده ، مواد اولیه ، طرح و رنگ تعیین می کرد.
از این رو بافنده ها پیوسته می کوشیدند تا به مرور زمان همه ی جوانب دست بافت را بهبود بخشند,
و گلیم بافت های بهتری عرضه کنند.

درباره تشخیص مرغوبیت گلیم بیشتر بدانید

در کارشناسی گلیم یا راه‌های تشخیص مرغوبیت گلیم، نکات ذیل باید مورد توجه قرار گیرد:

۱- از آن جا که در یک گلیم خوب، مهمترین مسأله ثبات رنگ آن است، لذا در هنگام خرید گلیم، اطمینان از,
ثابت بودن رنگ خامه‌های مصرفی ضرورت دارد. لازم به توضیح است گلیم‌هایی که خامه‌ی آن به طرز ,
صحیح رنگرزی نشده و دوباره شسته نشده باشد به آسانی رنگ خود را از دست می دهد.

برای حصول اطمینان از این که خامه‌های گلیم به طور صحیح رنگرزی شده و دارای ثبات لازم است، کافی است,
پارچه‌ی سفید نمناکی را محکم روی قسمت‌های رنگی آن بکشیم چنانچه رنگ را منتقل نکند،
این امر مؤید دقت در رنگرزی خامه و ثبات رنگ آن است.

۲- هر گلیمی که دارای پودهای بیشتر و متراکم تری باشد، طبعاً مرغوبیت بیشتری دارد. برای احراز میزان تراکم ,
و فشردگی پودها کافی است هنگام انتخاب گلیم با دو دست قسمتی از آن به طرفین کشیده شود.

تشخیص مرغوبیت گلیم

در چنین آزمایشی، گلیم‌های پر پود و دارای بافت متراکم در برابر کشش استقامت نشان خواهد داد. در حالی که,
گلیم‌های کم پود و دارای بافت غیر متراکم به آسانی باز می شود و به اصطلاح معروف، «کِش» می آید.

از آن جا که به طور معمول در بافت گلیم از نخ پنبه ای سفید رنگ به عنوان تار استفاده می شود هنگامی که,
پودها را فشرده به هم نبافند این تارها به صورت دانه‌های سفیدی در متن گلیم نمودار می شود.

سبک بودن وزن گلیم

۳- سبکی وزن گلیم – البته نسبت به مساحت و ابعاد آن – یکی دیگر از ویژگی های گلیم است. به این معنا که ,
هر چه وزن گلیم سبکتر باشد. – مرغوبیت بیشتری دارد و همین امر نشان می دهد که برای بافت آن,
از تار و پود ظریف تری استفاده شده است.

۴- برخلاف قالی که هماهنگی نگاره و رنگ و تقارن نقوش با هم، بر ارزش هنری آن می افزاید، در گلیم معیار,
تعیین ارزش‌های هنری و مادی محصول، هماهنگی نگاره و رنگ نیست.

چرا که قالی براساس نقشه بافته می شود و حال آن که نقوش گلیم در بیشتر مناطق تولید،
منبعث از خلاقیت ذهنی بافندگان و متأثر از حالات روحی و خلقیات فردی آنهاست ,

و هرچند در سالهای اخیر بافت براساس نقشه نیز در برخی از مناطق کشورمان تا حدودی رواج یافته،
معهذا هنوز این امر جنبه‌ی عام و همه گیر پیدا نکرده,

و به همین جهت در بررسی و کارشناسی انواع گلیم‌هایی که در مناطق مختلف کشور تولید می شود،
فراوان دیده می شود که بافندگان، گاه یک نگاره را در چند جای گلیم با چند رنگ مختلف بافته اند,
یا از نظر ابعاد بین نقوش همسان، تفاوتهای محسوسی وجود دارد،

این موضوع که یکی از ویژگی‌های درخور توجه و به واقع اصیل صنایع دستی روستایی و عشایری ایران است،
نه تنها باعث کاهش ارزش مادی فرآورده ‌ها نمی شود، بلکه ارزش هنری و بهای مادی آنها را,
نیز افزایش می دهد.

فرش ایرانی , هنریاب