ظروف سرامیک چگونه ساخته می شود؟
در ابتدا باید بدانید که ظروف سرامیک از دو قسمت بدنه و لعاب تشکیل شده است .قسمت بدنه که از همان گل رس درست می شود و در تهیه گل باید دقت کرد که اگر نامرغوب باشد ظرف ساخته شده دچار ترک می شود . و دومی لعاب که در رنگ های مختلف تهیه شده و روی ظروف کار می شوند . برای آشنایی کامل با نحوه ساخت ظروف سرامیک با پرشین وی همراه باشید.
آشنایی با نحوه ساخت ظروف سرامیک
اشیاء سرامیک غالباً دارای لعاب میباشند بنابراین هر شیئی سرامیکی از دو قسمت ساخته میشود یکی از قسمتی که اسکلت
اصلی شیئ را تشکیل میدهد و در اصطلاح به آن بدنه میگویند و دیگری قسمتی که به اسکلت اصلی شفافیت
رنگ و نقش میدهد و لعاب نام دارد.
اول بدنه :
خاک رس معمولی را همه دیدهایم و میشناسیم وقتی با آب مخلوط و گل میشود چسبناک میگردد
در اصطلاح میگویند خاک رس پلاستیک است یا پلاستیستیه خاک رس خوب است.
این گل رس را بهر شکلی که میخواهید درآورید و سپس بگذارید خشک شود و پس از آن که مطمئن
شدید که خشک شده است و هیچ گونه رطوبت ندارد آن را در کوره بگذارید و بتدریج درجه حرارت کوره
را بالا ببرید وقتی پس از ۵ تا ۶ ساعت درجه حرارت به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد رسید کوره
را خاموش کنید و بگذارید به تدریج سرد شود گل شما که قبل از پختن اگر با آب تماس حاصل
میکرد وامیرفت و مجدداً به توده ای از گل تبدیل میشد این بار محکم و بادوام و در مقابل آب
مقاوم است.
پایه و اساس ساختمان بدنه روی پخت خاک میباشد بدیهی است برای ساختن هر نوع بدنه نوع خاک فرق میکند
و اغلب با یک خاک تنها نمیتوان بدنه مورد نظر را ساخت و لازم است چندین خاک یا پودر سنگهای
مخصوص معدنی را با نسبتهای معین ترکیب کرد تا پس از پخت بدنه مورد نظر بدست آید.
گاه چسب خاک زیاد است و گاه مواد ناخالص خاک آنرا غیر قابل مصرف مینماید زمانی پس از آنکه ظرف
مورد نظر ساخته شد در موقع خشک شدن ترک میخورد و یا در کوره و هنگام پخت ترک برداشته و
یا میشکند و این عیوب همه با ترکیب کردن خاکها و سنگها با نسبتهایی که در آزمایشگاه بدست میآید برطرف
میگردد.
مراحل ساخت ظروف سرامیک
در ساختن گلهای مختلف اغلب انواع خاک رس انواع کائولن انواع کوارتز و کوارتزیت و انواع فلدسپات و گاهی موادی
از قبیل کربنات کلسیم و اکسید روی و تالک به کار میرود.
وقتی خاکهای مختلف ترکیب شد در آسیابی که به شکل استوانه است و در آن گلولههایی از جنس چینی سخت
یا سیلکس وجود دارد با آب برای مدتی میگردد تا کاملاً نرم شود سپس مخلوط گل و آب که بصورت
دوغ آب یا به قول فرنگیها slip میباشد در دستگاهی به نام آژیتاتور که دارای پروانه متحرکی است ریخته میشود
و از الک ریزی میگذرد و آب زیاد آن به وسیله دستگاه فیلتر پرس گرفته میشود.
قالبهای گل پس از خروج از دستگاه فیلتر پرس برای مدتی نزدیک به یک ماه در انبارهای گل انبار میگردد
تا تخمیر لازم انجام گیرد.
این گل سپس به دست هنرمندان ارزنده و شایستهای که هر یک در کار خود استاد میباشند روی چرخ
کوزهگری رفته و یا با دست و به صور مختلف کوزه و گلدان و پایه آباژور و بشقاب و کاسه
و مجسمه و دهها فرم دیگر درمیآید.
در چند سال اخیر برای تهیه گل و سایر مراحل تهیه بدنه هنرهای زیبای کشور اقدام بخرید ماشین آلات جدیدی
نمود که در نوع خود برای اولین بار وارد ایران میشد و بتدریج سایر کارگاهها و موسسات نیز با راهنمائی
هنرهای زیبا اقدام به تهیه ماشین آلاتی از آن نوع نمودند.
استفاده از چرخ کوزه گری برای ساخت ظروف سرامیک
چرخهای کوزه گری از صورت ابتدائی خود درآمد و بصورت بهتری ساخته شد.
هنرمندان توجه بیشتری به پیشرفت و ترقی هنر خود نمودند د آثار ارزنده و بهتری را به صاحبان ذوق عرضه
داشتند.
بدنه پس از آنکه ساخته شد با دقت کافی خشک میگردید و سپس در کوره تا درجات حرارت مختلف
برای هر نوع مختلف پخته میشود.
برای پخت این ظروف کورههایی قدیمی درهم ریخته شده و کورههایی جدید و روی اصول صحیحتری بنا گردید بطوری که
تا حرارتی برابر با ۱۳۰۰ الی ۱۳۵۰ درجه سانتیگراد که در صنعت و هنر سرامیک ایران بی سابقه بود میتوان
بالا رفت.
پس از آنکه بدنه پخته شد آماده است تا روی آن لعاب داده شود و یا با لعاب نقاشی گردد.
دوم لعاب کاری :
لعاب از ترکیب چند نوع خاک و سنگ از قبیل کائولن و کوارتز و فلاسیات و
بعضی مواد شیمیایی مثل کربنات سدیم و براکس و اسید بور یک و در پارهای از مواقع بعضی مواد مخصوص
ساخته میشود.لعاب پس از آنکه آماده و به رنگهای مختلف ساخته شد به طرق مختلف روی اشیاء ساخته شده داده
میشود و یا بوسیله هنرمندان به وسیله نقوش طراحی شده روی آن ثابت میگردد اشیاء لعاب شده برای پخت مجدد
در کوره قرار میگیرد و پس از پخت اشیاء آماده برای استفاده میگردد.
بیشتر بدانید فن و هنر سرامیک چیست؟
چند سالی است لغت سرامیک در ایران و بین طبقات مختلف مردم شایع و رایج و روز به روز استعمال
آن بیشتر میشود و آن را بیشتر میشنویم .
«سرامیک» به معنای خاص که فقط به یک فن مربوط باشد در مجامع صاحب صلاحیت دنیا مورد قبول قرار نگرفته است
در سال ۱۹۲۰ در کنگرهای که تشکیل شده بود این لغت برای تمام لوازم و موادی که از سیلیکاتها ساخته
و حرارت داده میشد انتخاب گردید ریشه آن از یونانی و به معنای پخته شده میباشد
ولی ریشه قدیمیتر آن در زبان سانسکریت معنای چیزهای پخته شده را دارد به هر تقدیر سرامیک امروز
به تمام صنایعی اطلاق میگردد که به نحوی از انحاء با مواد اولیه سیلیکاتی ساخته و سپس در درجات حرارت
معین پخته و محکم گردیده باشد و معنی عام دارد.
چینی – شیشه – بلور – سفال – آجرهای نسوز و معمولی – کاشی – لوازم بهداشتی – وان و دستشویی –
ظروف فلزی لعابی – لعاب مینا سازی و بسیاری دیگر از صنایع سیلیکات همه جزو فن سرامیک
محسوب میگردد. بطوریکه محاسبه کردهاند یک سوم صنایع موجود دنیا را صنایع سرامیک تشکیل میدهد.
از جمله رشته های سرامیک تهیه و پرداخت اشیاء هنری از خاک و سنگ میباشد که از قدیم به نام کاشی
و سفال سازی درکشور ما رواج کامل داشته است.
صنایع دستی , کلوب