مانع های اجرای حق حضانت

حق حضانت

از نظر قانونی دختران تا سن ۹ سالگی و پسران تا سن ۱۵ سالگی با فردی زندگی خواهند کرد که
حضانت آنها را به عهده دارد.

از این مقطع سنی به بعد کودک خود تصمیم می­گیرد با چه کسی زندگی کند و تمایل او به ادامه
زندگی با پدر یا مادر وضعیت تازه­ای را برای او به وجود می­آورد.
البته این مسئله به توافق پدر و مادر بستگی دارد اما در اغلب موارد به سبب عدم توافق پدر و
مادر بر سر این مسئله، کار تعیین حضانت کودک به دادگاه کشیده می­شود.
در دادگاه­های خانواده بحث حضانت مشکلاتی را ایجاد می­کند.
مادری که فرزند را به دنیا می­آورد، می­خواهد از فرزند خود مراقبت کند و همیشه این نگرانی را دارد که
اگر فرزند او به ۷ سالگی برسد، سرنوشت او چه می شود؟ قانون این حق را به­طور دائم از مادر
گرفته و این مسئله عامل اصلی پیچیده شدن پرونده­های خانوادگی در زمینه حضانت است.

دادگاه­ها نمی­توانند خارج از قانون عمل کنند و اگر سوء رفتار پدر در دادگاه اثبات نشود حضانت فرزند را به
پدر می­دهند.بنابر قول مشهور، دوران نگهداری و سرپرستی (حضانت)، با بلوغ و رشد به پایان می­رسد و کودک، پسازبلوغ، اختیار
دارد تا سرپرست زندگی خود را برگزیند.
زیرا نگهداری و سرپرستی، به خاطر ناتوانی کودک در نگهداری خودش بوده است و اصل، ولایت نداشتن اشخاص بر یکدیگر
است و پسازبلوغ و رشد، چنین چیزی مطرح نیست.

معنی لغت حضانت چیست ؟

حضانت،ازحضن گرفته شده و برابر فارسی آن، «پهلو» است، قسمت زیر بغل تا برآمدگی لگن.
به معنای نگهداری چیزی می­باشد، همچون پرنده­ای کهاز تخم­های خود در زیر بال نگهداری می­کند: «حضن الطائر بیضه».
هنگامی که زنی، بچه­اش را در آغوش می­گیرد، گفته می­شود: «حضنت ولدها»از نظر اصطلاحی حضانت به معنای، حق نگهداری و
سرپرستی طفل که به شخصی واگذار می­شود، می­باشد.

شروط حضانت:

اشخاصی که حضانت را می­توانند به عهده بگیرند، به شرح ذیل آورده شده است:-حضانت حق انحصاری پدر و مادر است؛
تا زمانی که پدر و مادر کودک زنده هستند و صلاحیت نگهداری از فرزند خود را دارند، حضانت با آنان
است و هیچ­یک از خویشان پدری یا مادری نمی­توانند دراین مورد ادعایی کنند.-وضع خاص جد پدری؛ تا زمانی که پدر
ومادر زنده هستند، حضانت با آنان است و هیچ­یک از خویشان، از جمله جد پدری، حقی بر نگاهداری و تربیت
کودک ندارد.
ولی، پس از مرگ پدر و مادر، هرگاه جد پدری زنده باشد، ولایت به حکم قانون بر عهده­ی او است.

– حضانت پس از جدایی زن و شوهر؛ قانون مدنی تا ۷ سالگی کودک، به مادر حق تقدم داده و
از آن پس اولویت را به پدر می­دهد.-حضانت پس از فوت پدر یا مادر؛ در مورد فوت والدین، حضانت به
جد پدری و در صورت نبودن او به وصی واگذار می­شود.
هرگاه از این گروه کسی نباشد، حضانت با قیمی است که به پیشنهاد دادستان از طرف دادگاه منصوب می­شود.

مانع های اجرای حق حضانت:

-جنون؛ اگر افراد مورد اشاره دیوانه باشند حق حضانت ندارند.-شوهر کردن مادر به شخص غیر از پدر طفل؛ چون شوهر
کردن با شوهر دیگر او را از انجام وظایفش بازمی­دارد.-کفر؛ چون بر طبق فقه کافران نمی­توانند بر مسلمانان ولایت (حضانت)
داشته باشند.

مسئولیت­های ناشی از حضانت:

-مسئولیت حقوقی در برابر کودک: حضانت کودک تنها حق پدر ومادر نیست؛ نوعی وظیفه­ی اخلاقی و اجتماعی نیز هست.
پس، اگر کودک به علت حضانت بد و عدم توجه صدمه­ای ببیند فردی که حضانت او را قبول کرده است
، مسئول خسارات خواهد بود.-مسئولین مدنی در برابر دیگران؛ فرد حضانت کننده مسئول تمامی خساراتی است که از سوی فرزندان
آنان به دیگران وارد می­گردد.
به استناد قانون کسی که حضانت را بر عهده دارد بر مبنای تقصیر در نگهداری و تربیت آن می­توان مطالبه
خسارت نمود.

-مسولیت تضامنی پدر و مادر؛ تمامی مسئولیت­های ناشی از تکلیف مربوط به نگهداری و مواظبت بر عهده حضانت­کننده بوده و
مسئول زیان اشخاص ثالث می­باشد.

مواد قانونی (مهم) مرتبط با حضانت:
ماده­ های قانون مدنی در ارتباط با حضانت:ماده ۱۱۶۸: نگهداری اطفال هم حق و
هم تکلیف ابوین است.ماده ۱۱۶۹: برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می­کنند، مادر تا
سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.تبصره-بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت
طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می­باشد.ماده ۱۱۷۱: در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت طفل با آن
که زنده است خواهد بود.
هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.

ماده ۱۱۷۲: هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده­ی آنها است از نگاهداری او
امتناع کند.
در صورت امتناع یکی از ابوین، حاکم باید به تقاضای دیگری یا تقاضای قیم یا یکی از اقربا و یا
به تقاضای مدعی­العموم نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او است، الزام کند و
در صورتی که الزام ممکن یا مؤثر نباشد، حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به
خرج مادر، تأمین کند.ماده ۱۱۷۳: هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت
او است صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می­تواند به تقاضای اقربای طفل یا
به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی ، هر تصمیمی که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ
کند.

ماده ۱۱۷۴: در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته
باشند، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی­باشد حق ملاقات طفل خود را دارد.
تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوطه به آن در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است.ماده ۱۱۷۵:
طفل را نمی­توان از ابوین و یا از پدر یا مادری که حضانت با اوست، گرفت، مگر در صورت وجود
علت قانونی.ماده ۱۱۷۶: مادر مجبور نیست که به طفل خود شیر بدهد مگر در صورتی که تغذیه طفل به غیر
از شیر مادر ممکن نباشد.

ماده ۱۱۷۷: طفل باید مطیع ابوین خود بوده و در هر سنی که باشد باید به آنها احترام کند.ماده ۱۱۷۸:
ابوین مکلف هستند که در حدود توانایی خود به تربیت اطفال خویش بر حسب مقتضی اقدام کنند و نباید آنها
را مهمل بگذارند.ماده ۱۱۷۹: ابوین حق تنبیه طفل خود را دارند ولی به استناد این حق نمی­توانند طفل خود را
در خارج از حدود تأدیب، تنبیه کنند.

ماده­هایی از قانون مجازات اسلامی در ارتباط با حضانت:
ماده ۶۳۲: اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده
شده است در موقع مطالبه­ی اشخاصی که قانوناً حق مطالبه دارند، امتناع دارند، امتناع کند به مجازات از سه ماه
تا شش ماه حبس یا به جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد
شد.ماده ۶۳۳: هرگاه کسی شخصاًً یا به دستور دیگری طفل یا شخصی را که قادر به محافظت از خود نمی­باشد،
در محلی که خالی از سکنه است، رها نماید، به حبس از شش ماه تا دو سال و یا جزای
نقدی از سه میلیون ریال تا دوازده میلیون ریال محکوم خواهد شد و اگر در آبادی و جائی که دارای
سکنه باشد رها کند تا نصف مجازات مذکور محکوم خواهد شد و چنان­چه این اقدام سبب وارد آمدن صدمه یا
آسیب یا فوت شود رها کننده علاوه بر مجازات فوق، حسب مورد به قصاص یا دیه یا ارش نیز محکوم
خواهد شد.

ماده ۱۳ قانون حمایت خانواده: در هر مورد حسب اعلام یکی از والدین یا اقربای طفل یا دادستان یا اشخاص
دیگر تشخیص شود که تغییر در وضع حضانت طفل ضرورت دارد اعم از این­که قبلاً تصمیمی در این مورد اتخاذ
شده یا نشده باشد و یا به طریق اطمینان­بخشی ترتیب نگاهداری و حضانت طفل داده نشده باشد، دادگاه پس از
رسیدگی، حضانت طفل را به هر کسی که مقتضی بداند، محول می­کند و هزینه حضانت بر عهده­ی کسی است که
به موجب تصمیم دادگاه مکلف به پرداخت آن می­شود.

ماده ۱۴ قانون حمایت خانواده: هر دادگاه خانواده تشحیص دهد کسی که حضانت طفل به او محول شده از انجام
تکالیف مربوط به حضانت خودداری کرده یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی­حق شود او را برای هر بار تخلف
به پرداخت مبلغی از هزار ریال تا ده هزار ریال و در صورت تکرار به حداکثر مبلغ مذکور محکوم خواهد
کرد.
دادگاه در صورت اقتضا می­تواند علاوه بر محکومیت مزبور، حضانت طفل را به شخص دیگری واگذار نماید.
در هر صورت حکم این ماده مانع ار تعقیب متهم چنان­چه عمل او طبق قوانین جزائی، جرم شناخته شده باشد
و نخواهد بود.محل مراجعه جهت طرح دعوی: دادگاه­های خانواده شهرستان و بخش­ها.

بابافارس