آشنایی با هنر موج بافی دستبافه ای با طرح های چهارخانه

موج بافی ، یکی از صنایع دستی مناطق کردنشین است که بیشتر میان عشایر و کوچ نشینان این مناطق,
دیده می شود.موج پارچه‌ی دستبافته ای است بیشتر با طرح‌های چهارخانه‌ای درشت که تماماً ,
از پشم بافته می‌شود و در چهارخانه‌های آن از رنگهای متعددی استفاده می‌گردد.

موج بافی

موج ها پارچه هایی هستند که از پشم گوسفند بافته می شدند و از آنها به عنوان رختخواب پیچ، پتو، پشتی،
رویه کرسی، سجاده و گاه برای چادرهای عشایر استفاده می کردند.

از موج در ماه های سرد به عنوان روانداز استفاده می شد و قدیم تر ها به عنوان یک پوشش تزئینی,
روی کرسی ها می انداختند.

نمونه ای از پارچه موج بافته شده از پشم گوسفند

نقوش تزئینی موج دارای ویژگی های مشابهی است و در محدوده خاصی سیر می کند. طرح های موج ,
که از اصالت و خصوصیات محلی برخوردار است، عبارتند از: پر طاووسی، چهارخانه، سیاه و سفید،
تخت قرمز، شمشیری دولتی، حوض، دعا، محراب، چخماق، گل، کله کبکی، شانه، گنجشک،

انگور (گل گله)، پروانه، بز کوهی، پرنده، قیچی، درخت و ماهی، ترنج دار گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی (چشم خروسی)،
بتروبند، دو کلکانه و خربزه ای (سیخی بافت).

روش بافت

این نوع پارچه بر روی دستگاه‌های بافندگی سنتی، ۲ وردی و ۴وردی بافته می‌شود و دارای عرض متغیر,
معمولاً ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌باشد. وردها به وسیله طناب و ابزارهایی به نام قرقره ,
و سازهای کوچک و بزرگ به بالای دستگاه و از پایین به پدالهایی متصل می‌باشد

نحوه کار با دستگاه موج بافی

و با بالا و پایین رفتن پدالها، تارها به دو دسته تقسیم شده و «دهنه کار» ایجاد می‌گردد. در این حال با عبور ماکو,
در وسط دهنه، پود گذاشته می‌شود. سپس با عوض کردن پاها، «ورد» دیگر را به حرکت درآورده,
و بافت پارچه صورت می‌پذیرد.

ابزار مورد نیاز برای موج بافی

در صورتیکه پود پارچه از چند رنگ تشکیل شده باشد، در مواقع لزوم از ماسوره‌های رنگارنگ استفاده می‌گردد.

همچنین دستگاه مجهز به شانه‌ای است که پود را در لابه‌لای تارها محکم می‌کند. نمره شانه بستگی به,
تراکم نخهای تار ، در عرض پارچه دارد. در گذشته شانه‌ها از جنس نی بوده ولی امروزه,
نوع فلزی آن عمومیت بیشتری دارد.

شانه در چهارچوبی از جنس چوب قرار می‌گیرد که به آن دفتین می‌گویند که توسط بازوهایی به بالای دستگاه,
متصل است که با حرکت نوسانی رفت و برگشت پودها را به لبه پارچه زده,
و نخ‌های تار را از یکدیگر جدا می‌سازد.

موج بافی امروز

صنعت موج بافی در منطقه کردستان سابقه قابل توجهی دارد و موج بافان اغلب در شهرهای این استان هستند.

اگر به سال های نه چندان دور برگردیم، می بینیم بسیاری از مردم این منطقه استفاده از موج ,
در منازل خود را نوعی هنر و خانه داری کدبانو می دانستند.

در آن سال ها، موج به عنوان قسمتی از جهیزیه دختران کرد و عشایر محسوب می شد، ولی امروز موج،
جای خود را به اجناس نامرغوب و بیگانه خارجی داده است.

دلیل کم شدن پارچه های موج باف

موج باف ها حالا با ورود بی رویه کالاهای چینی و اجناس خارجی اغلب بیکار شده اند
و این هنر کهن رو به فراموشی است.

کار کردن با دستگاه موج بافی

حالا دیگر کسی پارچه های موج بافی شده را نمی خرد و به خانه اش نمی برد و این هنر هم مانند اغلب ,
هنرهای سنتی کشورمان از خانه ها به عزلت بازارهای کرمانشاه و کردستان رفته و کاربرد چندانی ندارد.

بیشتر بدانید چگونه موج بافی انجام دهیم؟

ابزارهای موج‌بافی

ابزاری است که پشم‌های گوسفندان را با آن کی چینند، در واقع همان قیچی است.

ترکه‌های بلند :این ابزار از جنس چوب می‌باشد، برای ضربه زدن بر روی پشم می‌زنند تا الیاف از هم دیگر جدا شوند.

تشی : ابزاری است از جنس چوب و به شکل دوک می‌باشد که با این وسیله دوک را می ریسند
و آن را تبدیل بهریسمانهای نازک کی کنند.

دیگ‌ها و تیان‌های رنگرزی : برای رنگ کردن پشم استفاده می‌شود.

میله نئی : این ابزار ۷cmطول دارد، و کار کردن با آن به این صورت است که نخ پشم دور آن می‌تابند
و به جای ماسوره در ماکو استفاده می‌شود.

چووارچو :ابزاری است که نخ‌های تار به اندازهٔ رختخواب پیچ به آن بسته می‌شود.

مواد اولیه

پشمماده اصلی این دست بافته می‌باشد، که توسط دامداران بدست می‌آیند، مهندسان صنایع نساجی ,
درباره این مواد می‌گویند:پشم الیافی است که مانند مو و کرک، از پروتین مخصوص به عنوان کراتین تشکیل شده است،
که همین پروتین به علت داشتن مواد زیادی گوگرد از سایر پروتین ها متمایز می‌با شد.

میراث فرهنگی قزوین , ویکی چجور