شیوه‌های گوناگون رنگرزی چاپ کَلاقه‌ای یا باتیک

چاپ کلاقه ای در رنگرزی

چاپ کلاقه ای در رنگرزی , شیوه‌های گوناگون رنگرزی چاپ کَلاقه‌ای یا باتیک یکی از روش‌های چاپ برروی
پارچه است که در کشورهایی مانند اندونزی، تایلند، سریلانکا، هند و ایران از قدیم کاربرد داشته‌اند.
این روش در ایران بیشتر در تبریز و اسکو رواج دارد و کَلاقه‌ای نامیده می‌شود.
واژهٔ باتیک ریشهٔ اندونزیایی دارد.
در چاپ کلاقه‌ای، کلیه طرح‌ها و رنگ‌ها را با استفاده از واکس و عملیات رنگرزی برروی پارچه منتقل می‌کنند.
برای این کار بیشتر از پارچه ابریشم استفاده می‌شود.
تاروپود پارچه از واکس پوشیده می‌شود و هر دو روی پارچه یکسان نقش می‌شود.
رنگ‌های به کار رفته برای چاپ بیشتر از دسته رنگ‌های گیاهی مانند روناس، اسپرک، پوست انار و زردچوبه است.
یکی از ویژگی‌های چاپ کلاقه‌ای ایجاد رگه‌های رنگی‌است که در اثر شکستن واکس و نفوذ رنگ از میان این شکست‌ها
به پارچه در حین عملیات رنگرزی برروی پارچه پدید می‌آید.

رنگرزی کاتازوم

کاتازوم یک شیوه ژاپنی رنگرزی پارچه‌است که در آن از چسبهای مقاوم و اقسام گوناگون شابلون استفاده می‌کنند.
در این روش رنگرزی از مخلوط انواع آرد برنج که به وسیلهٔ برس یا کاردک رنگ مخصوص نقاشی روی پارچه

اعمال می‌شود، استفاده می‌شود.
رنگدانه‌ها در این روش به وسیلهٔ چاپ دستی یا غوطه‌ورسازی و یا هر دوی آن‌ها به مجموعه افزوده می‌شود.
در قسمت‌هایی که ترکیب چسب پارچه را پوشانده‌است، مواد رنگزا نمی‌توانند به درون پارچه نفوذ کنند، در نتیجه با توجه
به شکل شابلون طرح‌هایی برروی پارچه ایجاد می‌شود.

رنگرزی گره‌ای

رنگرزی گره‌ای نوعی رنگرزی مقاومتی‌است که بیشتر برای پارچه‌های پنبه‌ای با شید رنگ‌های روشن انجام می‌شود، در این روش با
گره زنی، مچاله کردن، فشردن و استفاده از موانعی مثل کش‌های لاستیکی و…
مانع رسیدن رنگ به برخی قسمت‌های پارچه می‌شوند و نفوذ رنگینه را مشکل و یا غیر ممکن می‌سازد که در
نهایت پارچه رنگرزی شده شکل‌ها و الگوهای متنوعی را به خود می‌گیرد و شبیه پارچه چاپ شده می‌گردد.
استفاده از لباس‌های رنگرزی شده با روش رنگرزی گره‌ای اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ میلادی طرفداران زیادی به
ویژه، گروه‌های هوی متال را به خود جذب کرده بود.
در این روش نفوذ رنگینه به پارچه مشکل و یا غیر ممکن می‌شود.
بعد از رنگرزی گره‌ها بازمی‌شود.
اثرات گره به‌صورت طرحی روی پارچه باقی می‌ماند.

مثلث رنگ و رنگرزی
مثلث رنگ ترتیب منظمی از رنگ هاست که در درون یک سه گوش یا مثلث گنجانده
شده‌اند، در سه گوش این مثلث رنگ‌های اصلی یعنی: آبی، قرمز و زرد قرار دارند و در درون مثلث با
توجه به دوری و نزدیکی به هر گوشه (رنگ اصلی)، ترکیب رنگی خاص قرار دارد.
در مبحث شیمی و فیزیک رنگ، سه رنگ اصلی زرد، قرمز و آبی وجود دارد که از ترکیب این سه
رنگ انواع متنوع رنگ‌ها به دست می‌آید، مثلاً از ترکیب رنگ زرد و آبی، بسته به درصد این دو رنگ،
طیف مختلفی از رنگ‌های سبز حاصل می‌شود و یا از ترکیب رنگ زرد و قرمز، نارنجی حاصل می‌شود.
چاپ کلاقه ای در رنگرزی کارشناسان رنگرزی برای به دست آوردن یک رنگ خاص رنگ‌های اصلی را با درصد مشخص
ترکیب می‌کنند.

رنگ همانندی در رنگرزی

ترکیب رنگ‌های اصلی با هدف حصول یک رنگ خاص به منظور به دست آوردن رنگ نمونه را رنگ همانندی می‌گویند.
در حرفهٔ رنگرزی مشتری نمونه‌ای از کالای نساجی با رنگ خاص را به رنگرز می‌دهد و از او می‌خواهد تا
رنگ کالای خود را دقیقاً شبیه نمونه درآورد و رنگرز با توجه به تجربهٔ خود و همچنین رنگ همانندی کردن
این درخواست سفارش‌دهنده را بررسی می‌کند.

رنگرزی و محیط زیست
بررسی تأثیرات فرایند رنگرزی برروی محیط زیست در همهٔ کشورها و کل کره زمین بسیار حائز
اهمیت است.
بسیاری از کشورهای در حال توسعهٔ مقررات خاصی در زمینه نوع رنگ‌های مصرفی، روش‌های گوناگون آن و دفع پساب‌های حاصل،
تدوین نکرده‌اند.
در ایالات متحده آمریکا به‌ویژه ایالت کالیفرنیا، مقررات خاصی در این زمینه در حال اجرا است به طوری که نوع
مواد رنگزا و نوع اسلوب‌های رنگرزی تحت قوانین ویژه تعیین شده‌است.چاپ کلاقه ای در رنگرزی فرش ایرانی