چگونه می توان به فن بیان عالی دست یافت؟

همه افراد دوست دارند فن بیان عالی داشته باشند و زمانی که در جمع صحبت می کنند همواره
بتوانند درست حرف بزنند ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم هر آنچه را
که باید پیرامون داشتن فن بیان عالی باید بدانید را خواهیم گفت

فن بیان عالی

سخنوران معتقدند که خطابه همچون فنون و علوم بشری، اصول و ضوابطی دارد که هرکس بتواند با دقّت کافی اصول
و قواعد فنّ خطابه را به کار بگیرد، خطیب ماهری می شود.
می گویند: ارسطو واضع فنّ خطابه بود ولی خودش خطیب و سخنور نبود.
سخنور کسی است که اسلوب خطابه را در سخنرانی هایش مراعات کند.

رسیدن به مقصد اصلی و اعلا در سخنوری به سادگی امکان پذیر نیست بلکه به تمرین بسیار و اطلاعات وسیع
و استقامت نیاز دارد.
راه های دست یابی به این هدف عالی را می توان در چند موضوع خلاصه کرد: الف) استعداد ذاتی: خطیب
موفق کسی است که به طور طبیعی، آهنگی جالب، بیانی فصیح و حنجره ای گرم وگیرا داشته باشد.
مخارج حروف را صحیح ادا کند.
گرفتار لکنت زبان و سردی بیان نشود.

دلی پرسوز و سر پر شور و قلب پاک داشته باشد.
به زیبایی منظر و حضور ذهن قوی و هوش سرشار آراسته باشد.
چنین فردی با تمرین می تواند به قلّه بلند خطابه دست بیابد.

فن بیان عالی

ب) مطالعه‌ سخنان ادیبان.
سخنران نخست باید گفتار ادیبان و سخنوران زبردست را مطالعه نماید تا اسرار فصاحت و بلاغت را در کلام آن
ها بیاید و تعبیرات زیبا و نغز را دریابد و شیوه به کارگیری الفاظ و روش خوب و زیبای آن
را بشناسد.
بسیاری از گویندگان معروف، در آغاز از سخنرانی های مکتوب دیگران بهره می جستند تا زمینه ذهی خود را برای
تدوین سخنرانی آماده سازند.

نکات داشتن فن بیان عالی

ج) تسلط بر نفس: خطیب باید خود را برای تحمل شداید آماده سازد و در مقابل اشکالات و اعتراضات و
احیاناً تمسخر ها صبور و بردبار باشد و از سخنرانی دلسر نشود.

د) ریاضت و تمریم مداوم: دیده نشده است که سخنرانی در شروع امر عیوب زیادی نداشته باشد؛ از لکنت زبان
گرفته تا نارسایی بیان و فقدان الفاظ و جملات.
تمامی سخنرانان این گونه عیوب را داشته اند ولی کم کم برطرف شده است.

۵) جرأت و اعتماد به نفس: ترس و دلهره و عدم اعتماد به نفس از عوامل بازدارنده از سخنور شدن
است.
اگر کسی بخواهد سخنور خوبی بشود، باید با تمرین و سخن گفتن در برابر مردم و در اجتماعات، ترس و
دلهره را از خود بزداید.

و) معلومات و محفوظات لازم: سخنران باید هر چه می تواند بر محفوظات خود بیافزاید.
اشعار زیبا و مناسب، سخنان نغز و شیوا از بزرگانی مانند سعدی و حفظ احادیث و ایات مناسب با موضوع
بحث را در حافظه داشته باشد تا سخنرانی او از جذّابیّت خاصّی برخوردار باشد.[۲۲] [۲۲] محمد باقر شریعتی سبزواری، درباره
سخن و سخنوری، ص ۶۲ به بعد، با تلخیص.

بیشتر بدانید از چگونه خوب حرف بزنیم

۱. احساسات مخاطب خود را بیدار کنید

احساسات ما و ارتباطی که با محیط پیرامون خود برقرار می‌کنیم، نقش مهمی
در تصمیم‌گیری‌ و جلب شدن توجه‌مان دارد. برای اینکه توجه و نظر مخاطب خود
را جلب کنید باید سعی کنید احساسات او را بیدار کنید و او را تحت تأثیر قرار بدهید.
یکی از روش‌های اصلی بیدار کردن احساسات افراد صدا زدن آنها با نام کوچک‌شان
است. وقتی فردی را با نام کوچکش صدا می‌کنید به‌شدت او را تحت تأثیر قرار می‌دهید.

سعی کنید احساساتِ دیگرِ مخاطب را نیز تحت تأثیر قرار بدهید. اگر مایلید با فن بیان
خود تأثیرگذار باشید، باید بدانید که مخاطب شما در چه شرایطی قرار دارد.

مثلا شاید
تعجب کنید ولی وقتی افراد در فضای گرم قرار دارند یا نوشیدنی داغی مثل چای یا
قهوه در دست دارند، هیجان بیشتری در آنها شکل می‌گیرد و با احتمال بیشتری طرف
مقابل را فردی پرشور و گرم و صمیمی می‌بینند، در حالی‌که اگر نوشیدنی که در
دستان شماست یخ و سرد باشد، احتمالا اتفاقات محیطی دوروبَر خود را با هیجان
کمتری پیگیری می‌کنید. پس هیچ‌گاه از تأثیر محیط غافل نشوید چون حتی اگر
فن بیان خوبی داشته باشید ولی در جای مناسب یا زمان مناسبی قرار نداشته
باشید نمی‌توانید آن‌طور که باید و شاید توجه مخاطب خود را جلب کنید.

فن بیان عالی

فن بیان عالی داشتن

۲. بستر ذهنی مناسب ایجاد کنید

مغز انسان اطلاعات دریافتی را براساس چارچوب‌های ذهنی خود طبقه‌بندی و تحلیل می‌کند.
یعنی با توجه به بستر و زمینه‌ای که هر فرد در ذهن دارد، نسبت به داده‌های جدید واکنش‌های
متفاوتی خواهد داشت. گذشته‌ی ما، تجربه‌ها، نظام زیستی، انتظارات فرهنگی، علایق،
نظرات و خلق‌وخوی ما در ارجاع دادن داده‌های جدید و یافتن رابطه‌ای میان آنها تأثیرگذار
است. پس برای جلب توجه مخاطب و قوی شدن فن بیان باید بسترسازی مناسبی برای
او انجام بدهید. وقتی مخاطب را بشناسید و از پیش‌زمینه‌های ذهنی او باخبر باشید،
نتیجه‌ی صحبت خود را به سمتی می‌برید که برای او آشناتر است و درک بهتری از
مطلب پیدا می‌کند یا مثلا با توجه به این ویژگی ذهنی می‌توانید متناسب با هدف
خود بسترسازی کنید و به مخاطب خود در رسیدن به نتیجه‌ی مورد نظرتان کمک کنید.

در تحقیقی که «الیزابت لفتس» (Elizabeth Loftus) و «جان پالمر» (John Palmer)،
دو تن از اساتید دانشگاه واشنگتن انجام دادند مشخص شد که بسترسازی ذهنی
برای مخاطب در استدلال و نتیجه‌گیری او بسیار مهم است. در این تحقیق به افراد
ویدیوئی از یک تصادف نشان دادند و از آنها خواستند سرعت و خسارت احتمالی را
برآورد کنند. این سؤال با استفاده از کلمات متفاوتی برای دو گروه مطرح شد.
«فکر می‌کنید سرعت خودروها وقتی به‌هم برخورد کردند چقدر بوده است؟»

و «فکر می‌کنید سرعت خودروها وقتی یکدیگر را داغان کردند چقدر بوده است؟»
نتیجه نشان داد واژه‌های مختلفی که برای تصادف استفاده شده بود نقش زیادی
در گمان و استدلال افراد داشت. گروهی که با واژه‌ی «برخورد کردن» مورد پرسش
واقع شده بودند، برآورد کمتری برای سرعت و خسارت در نظر داشتند اما گروه
دیگر شدت خسارت و سرعت را بالاتر سنجیده بودند. در واقع کلمات متفاوت
باعث شکل‌گیری بسترها و پیش‌زمینه‌های ذهنی متفاوتی در افراد شده بود.

اگر می‌خواهید در هنگام صحبت تأثیرگذار باشید باید با بسترسازی ناب، ذهن
مخاطب را به همان جایی ببرید که مطلوب شماست. با این کار فن بیان قوی‌تری خواهید داشت و می‌توانید تأثیرگذارتر باشید.

دانشگاه یزد /چطور