شرایط صحّت توبه

شرایط صحّت توبه

شرایط صحت و کمال توبه اینستکه انسان گنه کار باید توبه کند و تدارک گذشته را نماید و اصلا به
گذشته بر نگردد و در اطاعت حقّ کوشا باشد و شرایط صحت و قبولى آمرزش و توبه شش چیز است
چنانچه شخصى براى خود نمائى در حضور حضرت امیرالمؤ منین (ع ) گفت : استغفر اللّه.

حضرت فرمود: مادرت به عزایت بنشیند آیا مى دانى استغفار چیست ؟ (چون استغفارش تنها به زبان بوده و دلش
از حقیقت آن خالى بود) استغفار درجه بلند مقامان و صدر نشینان عالم اعلى است و در معنى استغفار شش
چیز لازمست و توبه داراى شش پایه و اساس است :

۱ پشیمانى و حسرت و ناراحت و افسرده از
کردار و گناهان گذشته.۲ تصمیم قطعى و عزم برترک گناه براى همیشه.۳ ادا کردن حقوق مردم بطورى که هنگام مردن
پاک باشد و رحمت خدا را ملاقات کند در حالیکه حق کسى بر عهده اش نباشد.۴ هر واجبى که از
او ضایع شده (مثل نماز و روزه و خمس و زکوه و حج…
) تدارک نماید.۵ آنچه گوشت بدنش از حرام روئیده با اندوهها آبش کند تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت
نو در بدنش پیدا شود.۶ زحمت عبادت را ببدن خود بچشاند چنانچه خوشى و شیرینى گناه را چشانیده (تا جبران
گردد) در این هنگام بگو استغفر اللّه.

بله لازمه صحّت و کمال توبه حسرت و ندامت بر گناه و عزم برترک آن در آینده بطوریکه اگر بر
ترک آن گناه تصمیم نداشته باشد معلوم مى شود حقیقتا از آن گناه و معصیت پشیمانى ندارد.

از لوازم حسرت و ندامت بر گناه سعى در تدارک آنست یعنى اگر آن گناه حق اللّه بوده مانند ترک
، نماز و روزه و زکوه و خمس و حج…
پس قضاى آن را بجاآورد و اگر حق الناس بوده مثلا حق مالى است آن را بصاحبش برگرداند، اگر مرده
بورثه اش بدهد و اگر نمى شناسد از طرفش صدقه دهد و اگر حق عرضى است (یعنى با اعضاء و
جوارحش کسى را اذیت کرده ) حلال بودى طلبد و طرف را از خودش راضى کند و اگر حق حد
باشد مانند قذف باید تسلیم صاحب حق شود تا بر او اقامه حد شود یا عفوش کند.

امیر المؤ منین على (ع ) مى فرماید:پشیمانى باید قلبى باشد و بزبان هم عذر خواه و تصمیم جدى و
مداوم بر ترک گناه باشد.

امام سجاد (ع ) مى فرماید:
توبه بمعنى کار شایسته و باز گشت از انحراف نه لقلقه زبان ، به
این ترتیب شرایط قبول شدن توبه را بدست آوردیم که علاوه بر ترک گناه و پیشمانى و تصمیم بر ترک
، جبران ضایعات گناه نیز لازم است.

چنانچه قرآن کریم در سوره نور آیه ۵ مى فرماید:اِلاّ الَّذینَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ واَصلَحُوا.مگر آن کسانیکه بعد از
این توبه کنند و به اصلاح و جبران بپردازند.

جمله اصلحوا بیانگر اینستکه شرایط مهم توبه اصلاح و جبران ضایعات گناه است.

جبران گناه با کارهاى نیک و خوب ممکن است به صورتهاى گوناگون مانند کمکهاى مالى ، جهاد در راه خدا،
روزه گرفتن ، شب زنده دارى و…
انجام گیرد ولى مناسب آن است که جبران هر گناه خاصى در رابطه با ضد همان گناه باشد مثلا گناه
بى حجابى و ناپاکى را با حفظ کامل عفت و رعایت همه جوانب پاکدامنى جبران کرد، گناه غیبت کردن با
کنترل زبان و مراقبت دقیق براى حفظ زبان باید جبران شود.و گناه ظلم و بى رحمى را با احسان به
مظلومان و دستگیرى از بینوایان تلافى نمود.و گناه چشم چرانى را با عفت چشم و نگاههائى که براى آن پاداش
است مانند نگاه به قرآن و چهره عالم ربّانى و نگاه به چهره پدر و مادر جبران نمود.تا با برقرارى
این هماهنگى ضایعات گناهان بطور مناسب همسان جبران گردد چنانکه این مطلب از بعضى روایات استفاده مى شود.

امام صادق (ع ) فرمود:کفاره و جبران گناه کارمند دستگاه حاکم و سلطان و دولت رسیدگى و برآوردن نیازمندیهاى برادران
دینى است.

یا مجیر