علت و درمان بی اختیاری ادرار در خانم ها
ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم در مورد یکی از رایج ترین مشکلاتی
که ممکن است برای برخی از خانم ها پیش بیاید مطالبی را به اشتراک
بگذاریم بی اختیاری ادرار در واقع مشکلی است که ممکن است هر خانمی به هر دلیلی
با آن دست و پنجه نرم کنند ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم
به بررسی انواع بی اختیاری ادراری در زنان بپردازیم
انواع بی اختیاری ادراری در زنان
_ بی اختیاری ادراری فوریتی:
به شرایطی که دفع بی اختیار ادرار همراه با حالت فوریت رخ بدهد ، بی اختیاری فوریتی
گفته میشود . معمولا در این حالت ریزش ادرار قبل از آن که فرد بتواند خودش را به
دستشویی برساند رخ میدهد. شیوع این نوع بی اختیاری آنقدر زیاد است که حدود یک سوم کل موارد بی اختیاری ادرار از این نوع هستند.
_ بی اختیاری ادراری استرسی:
بی اختیاری ادراری در زنان (استرسی)
به شکایت از دفع بی اختیار ادرار که با فعالیت ورزشی، سرفه، عطسه و یا زور زدن رخ
بدهد بی اختیاری استرسی گفته میشود. این نوع بی اختیاری در خانم ها شایعتر است
و حدود نیمی از موارد بی اختیاری ادرار از این نوع هستند.
_ بی اختیاری ادراری ترکیبی:
نوع ترکیبی بی اختیار ادراری حالتی است که هم با افزایش فشار شکمی و هم
با احساس فوریت ادرار، ریزش ادرار دیده میشود. این نوع بی اختیاری کمتر از نیمی
از موارد (۳۰-۵۰ درصد) بی اختیاری را از نظر شیوع شامل میشوند.
_ بی اختیاری ادراری مداوم:
شکایت از دفع بی اختیار ادرار بهطور مداوم بهنحویکه فرد هم در بیداری هم در خواب
در طی راه رفتن، نشستن بدون هیچگونه فشار شکمی یا احساس فوریت و بهطور مداوم
در حال ریزش ادرار است. این نوع بی اختیاری شایع نیست ، معمولاً متعاقب اعمال جراحی
لگنی یا سابقه پرتودرمانی لگنی و به علت ایجاد فیستول بین مثانه و رحم یا مثانه واژن ایجاد میشود.
آشنایی با انواع بی اختیاری ادراری در زنان
تقریباً تمام جنبههای زندگی فرد مبتلابه بی اختیاری ادرار تحت تأثیر این بیماری قرار
میگیرد.ارتباطات این بیماران بهویژه فعالیت جنسی آنان به علت نگرانی از ریزش ادرار
بهشدت محدود میشود. این افراد اغلب مسافرتهایشان را محدود میکنند حتی
مسافتهای کوتاه، زیرا پیدا کردن سرویس بهداشتی مناسب در طول سفر فرد دغدغههای اصلی این بیماران است.
شیوه غذا خوردن و نوشیدن و حتی لباس پوشیدن این بیماران تحت تأثیر بیماری
تغییر میکنند. اساساً این بیماران سعی میکنند لباسهای تیره بپوشند و مصرف مایعات و غذاهای آبکی و میوهجات را محدود کنند.
اختلال خواب یک عارضه آزاردهنده در این افراد است زیرا مجبورند شبها دو یا سه
بار با احساس شدید ادرار از خواب بیدار شوند و حتی در بعضی از موارد به علت ریزش
ادرار مجبور به استحمام و تعویض لباس میشوند.نکته بعدی اثر این بیماری روی کیفیت
کار این بیماران در محیط کار است . طبیعتاً تحت تأثیر نگرانیهای ناشی از ریزش ادرار
و نیاز مکرر به سرویس بهداشتی، فعال بودن در محیط کار و اصولاً کفایت در محیط کار
بهشدت آسیب میبیند.به عقیده بیماران مسن دچار بی اختیاری ادراری اثر این بیماری
در کاهش کیفیت زندگی حتی بیشتر از دیابت و التهاب مفصلی برای آنان بوده است.
بیشتر بدانید از درمان بی اختیاری ادرار در خانم ها
روشهای متفاوتی برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان و کنترل ادرار در زنان وجود دارد.
متخصص درمان مناسب را با توجه به علت اصلی مشکل توصیه میکند.
دارو درمانی
برخی بانوان برای درمان بی اختیاری ادرار علاوه بر انجام تمرینهای خاص دارو نیز مصرف
میکنند. البته از یاد نبرید که مصرف این داروها عوارض جانبی متعددی مانند خشکی
دهان به دنبال دارد. استروژن موضعی نیز به صورت حلقه، پچ یا کرم واژینال برای کنترل بی اختیاری ادرار در زنان در دسترس است.
طب فیزیکی
بسیاری به اشتباه فکر میکنند که از دست دادن کنترل مثانه یا تکرر ادرار مشکلی
است که باید آن را در سکوت تحمل کرد، عدهای دائماً از پوشک استفاده میکنند،
به دارو درمانی یا جراحی برای درمان تکرر ادرار پناه میآورند. با این حال روش سادهتر
و موثرتری به نام طب فیزیکی برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد که به جای
درمان علائم به صورت ریشهای درصدد رفع مشکل برمیآید و به درمان علل اصلی
بی اختیاری ادرار میپردازد. طب فیزیکی عضلههای کف لگن را تقویت میکند تا بتوانند
به خوبی وظیفه حمایت از مثانه را انجام دهند. به علاوه طب فیزیکی به بدن کمک میکند
تا خروج جریان ادرار، گرفتگیها یا اسپاسمها و ترشح را کنترل کند.
تمرینهای کف لگن موسوم به تمرینهای کگل نوعی روش توانبخشی است
که برای سفت کردن و افزایش حجم عضلات کف لگن کاربرد دارد که به مرور
ضعیف شدهاند. برای انجام تمرینهای عضلات کف لگن باید عضلههای بالابرنده
مقعد را کشید و بالا برد. این حرکت به طور طبیعی برای کنترل ادرار یا دفع انجام میشود.
دلیل بی اختیاری ادرار در خانم ها
پل زدن و منقبض کردن عضلههای داخلی ران: به پشت دراز بکشید، زانوها را خم و
بلند کنید، کف پاها را روی زمین قرار دهید و توپی با اندازه متوسط را بین پاها بگذارید.
توپ را با ملایمت بین پاها فشار دهید، سپس حین بالا بردن مفصلهای ران (لگن) کف لگن را منقبض کنید.
الکتروتراپی
برق درمانی یا الکتروتراپی با ارسال پالسهای برق عضلههای کف لگن و مثانه را تقویت
میکند. به این ترتیب توانایی عضلههای کف لگن و اسفنکتر مثانه برای منقبض شدن
افزایش مییابد. الکتروتراپی از طریق حساسسازی، فعالسازی و تقویت هدفمند کف
لگن عملکرد مثانه را بهبود میدهد. یک الکترود در واژن یا مقعد گذاشته میشود و الکترود دوم نیز به سطح پوست متصل میشود.
بیوفیدبک
بسیاری از بیماران نمیتوانند به راحتی به طور ارادی عضلههای کف لگن و اسفنکتر را فعال کنند.
بیوفیدبک اطلاعاتی را در اختیار میدهد تا اطمینان حاصل شود که عضلههای صحیح درگیر تمرین
شدهاند و یا حین تمرین کف لگن منقبض شدهاند. متخصصین با توجه به ناحیه درگیر از الکترودهای
داخل بدن نیز استفاده میکنند. فیدبک دیداری و شنیداری از انقباضهای کف لگن خودآگاهی و
هوشیاری را افزایش میدهد. بیوفیدبک در کنار الکتروتراپی به بیمار کمک میکند تا حرکتهای
انقباضی و شل کردن اسفنکتر را به صورت ارادی انجام دهد.
بی اختیاری ادرار در خانم ها چه دلیلی دارد؟
در روش شاک ویوتراپی مجموعهای از امواج شوکی با انرژی بالا به ناحیهای ارسال میشود
که نیاز به درمان بیاختیاری ادرار دارد. موج شوکی یک موج صرفاً مکانیکی است و الکتریکی
نیست. شاکویوتراپی واکنشی التهابی را در بافتهای تحت درمان برمیانگیزد. بدن با افزایش
گردش خون و متابولیسم در ناحیههای هدف قرار داده شده به درمان واکنش نشان میدهد.
این افزایش به نوبه خود فرایندهای التیامدهندگی خود بدن را تسریع میکند. اکثر بیماران ب
لافاصله پس از درمان متوجه بهبود میشوند. البته موضع درمان به مدت ۲ تا۴ ساعت حساس و ناراحت است.
جراحی
متأسفانه گاهی اوقات برای درمان بی اختیاری ادرار چارهای جز انجام جراحی وجود ندارد.
سه عمل جراحی متداولی که به این منظور انجام میشوند عبارتاند از: sling، کولپو
سوسپانسیون (colposuspension) و استفاده از اسفنکتر مصنوعی. Colposuspension
در اصل لیفت گردن مثانه است. در جراحی اسفنکتر مصنوعی یک دریچه مصنوعی برای
کنترل جریان خروجی ادرار از مثانه به پیشابراه کار گذاشته میشود.
دکتر منصوری/ دکتر یزدانی