این کودکان عقب مانده نیستند

کودکان عقب مانده به درجات مختلفی تقسیم می شوند به کودکانی که دچار سندرم داون
هستند هم کودکان عقب مانده می گویند اما این بدین معنی نیست که این کودکان به طور کامل
از زندگی ساقط هستند این کودکان بسیار مهربان هستند و از بهره هوشی پایینی برخوردار هستند
ما در این مطلب قصد داریم به بررسی رفتار با این کودکان خواهیم پرداخت

کودکان عقب مانده

کودک شما عقب مانده نیست، چرا از داشتن اش خجالت می کشید؟ کودک شما اجتماعی، مهربان و دارای هوش نسبی
است؛ چرا سعی می کنید او را از دیگران مخفی نگه دارید؟ او نیز یاد می گیرد، کتاب می خواند،
نقاشی می کند و کاردستی می سازد، اما کندتر از همسالانش.
حتی می تواند با کودکان طبیعی بازی کند، اگر شما با آگاهی و شکیبایی مراحل آموزشی را گام به گام
با او طی کنید و به او کمک خواهید کرد تا از طریق حواس ششگانه دنیای اطراف را تجربه کند.
کودکان مبتلا به سندرم داون شاید آن گونه که به آن شهرت دارند، نباشند.

اما شباهت های ظاهری و رفتاری این کودکان در سراسر دنیا، پذیرشی آگاهانه را از سوی خانواده، نزدیکان، دوستانشان و
حتی مردم عادی می طلبد؛ پذیرشی که مبنایش مهر ورزیدن به کودکانی اجتماعی، تربیت پذیر و آموزش پذیر است.
صدیقه بزازان، کارشناس ارشد روان شناسی در گفت وگو با جام جم می گوید: افزایش ضریب هوشی در کودکان مبتلا
به سندرم داون، دیرتر از کودکان طبیعی اتفاق می افتد و این ضریب هوشی بیش از حد مشخص نیز افزایش
پیدا نمی کند.

اما همین میزان هم در کودکان عقب مانده ای که آموزش پذیر هستند، کافی است تا خواندن و نوشتن و
حتی ریاضات را بیاموزند و حتی با کسب مهارت هایی در سنین بالاتر موفق به پذیرش یکسری مشاغل بشوند.

کودکان عقب مانده

● چرا سندرم داون؟

گرچه امروزه با بررسی ها و آزمایش های بسیار دقیق تشخیصی در سه ماهه اول بارداری،
احتمال بروز نقص ژنتیکی سندرم داون در جنین وجود دارد، اما اگر به دلایلی با وجود این راهکارهای تشخیصی، فرزند
شما با سندرم داون متولد شد، این توصیه روان شناسان را جدی بگیرید: اگر پس از تولد نوزادتان متوجه توانایی
شناختی کمتر از حد متوسط، دست و پای کوتاه، ماهیچه های ضعیف، چشم های بادامی، نیمرخ مسطح، گوش های کوچک
و گردن کوتاه او شدید، به هیچ وجه نگران نشوید، چرا که نوزاد مبتلا به سندرم داون می تواند با
هوشیاری و مراقبت صحیح به زندگی نیمه مستقل خود دست یابد.

بزازان در توضیح دلایل بروز سندرم داون می گوید: عارضه ژنتیکی سندرم داون به علت وجود تمام یا بخشی از
یک کروموزم اضافی به وجود می آید و از هر ۶۰۰ تا ۷۰۰ کودک، یک نفر به آن مبتلا می
شود که با کاهش توانایی شناختی، رشد جسمانی ضعیف و تغییر چهره فرد همراه است.
البته احتمال بروز این عارضه با بالارفتن سن بارداری یعنی پس از ۳۵ سالگی، افزایش می یابد.

به طوری که در ۴۵ سالگی، میزان بروز این ناهنجاری یک کودک از هر ۲۰ کودک متولد شده خواهد بود.
اگر چه احتمال ابتلا به سندرم داون در نوزادان با بالارفتن سن بارداری افزایش می یابد، اما شواهد نشان می
دهد ۸۰ درصد کودکان مبتلا به سندرم داون از مادران دارای سن کمتر از ۳۵ سال متولد شده اند، براین
اساس هم اکنون برای مادران بارداری که سن آنها بیش از ۳۰ یا ۳۵ سال باشد نیز آزمایش های ژنتیکی
برای تشخیص سندرم داون انجام می شود.

خصوصیات کودکان عقب مانده

البته بروز این نقص ژنتیکی تنها به افزایش سن بارداری مادر بازنمی گردد، بلکه توارث، استرس های دوران بارداری، قرارگرفتن
در معرض اشعه ایکس، عفونت های شیمیایی یا عفونت های پیش از حاملگی می تواند در بروز آن موثر باشد.

● تشخیص بموقع

در گذشته برای پیشگیری از سندرم داون توصیه می شد که همه مادران بالای ۳۵ سال توسط
آزمایش سلول های مایع آمنیوتیک (آمنیوسنتز) یا نمونه گیری از پرزهای جفتی (CVS) تحت بررسی قرار گیرند، اما از آنجا
که بیش از دوسوم نوزادان مبتلا به سندرم داون از مادران زیر ۳۵ سال متولد می شوند، اکنون شیوه های
غربالگری سندرم داون به همه مادران باردار توصیه می شود.

در این شیوه ها که معمولا در سه ماهه اول بارداری یا سه ماهه دوم بارداری انجام می گیرد، از
روش های غیرتهاجمی همانند بررسی خون مادر یا سونوگرافی استفاده می شود.

● هوشی که لاک پشت وار حرکت می کند

روان شناسان تاکید می کنند سندرم داون عارضه ای است که
به شیوه های مختلف بر توانایی های شناختی کودکان تأثیر می گذارد، اما بیشتر این کودکان مبتلا به عقب ماندگی
ذهنی خفیف تا میانه هستند و برخلاف آنچه تصور می شود، قادر به آموختن و پرورش مهارت ها، البته با
سرعتی کندتر از دیگران هستند.

نکته: والدین کودکان مبتلا به سندروم داون در اولین گام پس از پذیرش بیماری فرزندشان باید به دنبال راهکارهایی برای
افزایش توانایی های او متناسب با ظرفیتش باشند بزازان در ارتباط با رشد ضریب هوشی کودکان مبتلا به سندرم داون
می گوید: نباید این کودکان را با هم مقایسه کرد، چرا که آنها توانایی های زیادی در سطوح مختلف و
با سطح آموزش پذیری متفاوت دارند.

آشنایی با کودکان عقب مانده

به بیان دیگر، اگر ضریب هوشی کودکان طبیعی را میان ۹۰ تا ۱۱۵ در نظر بگیریم، ضریب هوشی این کودکان
به معنای سازگاری ذهنی و فیزیکی شان برای آموختن تجربیات مختلف در سطحی میان ۲۰، ۵۰ و حداکثر ۷۰ است.
آن دسته از کودکان مبتلا به سندرم داون که دارای سطح آموزش پذیری بیشتری با ضریب هوشی ۷۰ هستند، حتی
می توانند با بچه های طبیعی ارتباط بگیرند و بازی کنند.

● انکار والدین کمکی نمی کند

بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون در سنین زیر یک سال بر اثر
ابتلا به انواع عفونت ها در ناحیه روده یا بروز مشکلات قلبی فوت می کنند.
همچنین از آنجا که سطح ایمنی بدن این افراد پایین تر از دیگران است، در معرض ابتلا به بیماری تیروئید
و حتی در سنین بالای ۳۵ سال آلزایمر هستند.
به همین دلیل روان شناسان در ابتدایی ترین و مهم ترین قدم برای کمک و حمایت از سلامت جسمی و
روحی کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی، پذیرش و عدم انکار والدین را به داشتن فرزندی مبتلا به سندرم داون توصیه
می کنند.

بزازان با تاکید بر این که این کودکان دارای کمترین اختلالات رفتاری در میان کودکان مبتلا به عقب ماندگی های
ذهنی هستند، می گوید: والدین کودکان مبتلا به سندرم داون در اولین قدم پس از پذیرش بیماری فرزندشان باید به
دنبال راهکارهایی برای افزایش توانایی های او متناسب با ظرفیتش باشند.

کودکان عقب مانده

بی شک عضویت در مجامعی که این کودکان در آنها هستند و به اشتراک گذاشتن تجربیات با دیگر خانواده های
دارای چنین فرزندانی می تواند بسیار مفید باشد.

همچنین سایر اعضای خانواده نیز باید وجود این کودکان را پذیرا شوند و در ارائه آموزش های عینی گام به
گام به آنها مشارکت داشته باشند.

● آموزش، گام به گام

روان شناسان تاکید می کنند ارزیابی قدرت زبانی و شنیداری کودکان مبتلابه عارضه سندرم داون،
گفتار درمانی، آموزش مستمر زبان اشاره به آنها، نقاشی و به کارگیری اشیا برای انتقال مفهوم و بهبود سیستم شنوایی
آنها می تواند به زندگی هرچه بهتر این کودکان کمک کند.

به گفته بزازان، اصول یادگیری در این کودکان و آشنایی عینی آنها با مفاهیم باید تدریجی صورت بگیرد.
دیدن فیلم، عکس و استفاده از اشیا در این زمینه می تواند بسیار موثر باشد.
از آنجا که این کودکان بسیار اجتماعی هستند، اگر امکان نگهداری و پرورش یک گیاه یا حیوان خانگی کوچکی همچون
ماهی آکواریومی یا پرنده خانگی را داشته باشند، می توانند راه های ارتباطی و عاطفی شان را با محیط اطرافشان
گسترش دهند.

بیشتر بدانید از سندرم داون

سندروم داون نوعی بیماری ژنتیک است که علت اصلی آن ناهنجاری های کروموزومی می باشد. معمولا در زمان لقاح، هر کودکی اطلاعات ژنتیکی خود را از طریق ۴۶ کروموزوم از والدینش به ارث می برد . که ۲۳ کروموزوم را از پدر و ۲۳ کروموزوم دیگر را از مادر به ارث می برد. اما در بسیاری از کودکانی که مبتلا به سندرم داون شده اند یک کروموزوم اضافه دریافت کرده اند. یعنی به جای ۴۶ کروموزوم، ۴۷ کروموزوم به آنها منتقل شده است و این کروموزوم اضافه باعث تاخیر رشد جسمانی و عقلانی کودک می شود.

سندوم داون، کودک چه والدینی را تهدید می نماید

• خانم هایی که در سن بالا باردار می شوند. اما احتمال آن در خانم های زیر ۳۵ سال نیز می باشد
• خانواده هایی که فرزندی مبتلا به سندرم داون داشته باشند، ممکن است در بارداری دوم نیز کودکشان مبتلا به همان بیماری گردد.
• خانم هایی که به بیماری تریزومی ۲۱ مبتلا می باشند، حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد احتمال دارد که فرزندشان دچار سندرم داون گردد

علائم سندرم داون

کودکانی که مبتلا به سندرم داون می باشند، اکثرا شبیه هم هستند. برخی از آن ها به رسیدگی مداوم پزشکی نیاز دارند و برخی دیگر زندگی کامل و مستقلی دارند. در ادامه می پردازیم به برخی از علائم سندروم داون:

• صورت صاف  و نیم رخ مسطح
• گردن کوتاه و سر کوچک
• گوش های غیر طبیعی و کوچک
• چشم های شیب دار و رو به بالا
• تاخیر رشد و نمو
• مشکلات یادگیری و عقب افتادگی ذهنی خفیف و میانه
• زبان بزرگ و بیرون زده
• چین های عمیق در کف دست
• انگشتان کوتاه
• ماهیچه های کوتاه و مفاصل نرم و انعطاف بیش از حد مفاصل

راه های تشخیص سندرم داون

• آزمایش خون: معمولا در سه ماه اول بارداری یک سری آزمایش خون گرفته می شود که می توان ابتلا به سندرم در جنین را تشخیص داد و در سه ماه دوم نیز با آزمایش خون کواد مارکر می توان مبتلا بودن جنین به این بیماری را تشخیص داد
• سونوگرافی  NT : حدود هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می گیرد
• سونوگرافی آنومالی : اصولا در هفته بیستم بارداری انجام میگیرد
• آزمایش آمنیوسنتز: این آزمایش برای جنین های پر خطرانجام میشود .

www.jamejamonline.ir  / fardislab