منظور از «بهداشت باروری» چیست؟

بارداری یکی از مهمترین دوران برای یک زن محسوب می شود مادر باردار برای کادر بهداشت و درمان
بسیار حائض اهمیت می باشد و سلامت مادر باردار ارجعیت دارد از این حیث برای مادران باردار یکسری
اولویت هایی را قرار خواهند داد که باعث می شد ریسک بارداری های پر خطر کاهش یابد و در واقع
ان بهداشت باروری است در ادامه مطلب از پرشین وی قصد داریم نکاتی پیرامون بهداشت باروری را
برایتان به اشتراک بگذاریم

بهداشت باروری

به حالتی از سلامتی کامل جسمی، روانی و رفاه اجتماعی که مرتبط به سیستم تولیدمثل و روند و کارکرد آن
است، اطلاق می‌شود.
برای رسیدن به این هدف، دفتر سلامت خانواده و جمعیت معاونت سلامت وزارت بهداشت، برنامه جامع و سرفصل بزرگی را
به نام «بهداشت باروری در نظام جمهوری اسلامی » باز کرده است.
برای آشنایی بیشتر با این مقوله پای صحبت دکتر «محمد اسماعیل مطلق» مدیر دفتر سلامت خانواده و جمعیت می‌نشینیم: آقای
دکتر لطفا بفرمایید

هدف از مقوله «بهداشت باروری» چیست

؟ این مقوله با ارائه طیف وسیعی از خدمات بهداشتی؛ سلامت در
تمام طول زندگی (از تولد تا مرگ) در بر گرفته و هدف آن کمک به افراد و خانواده‌ها در زمینه
بهبود وضعیت بهداشتی، توانمندسازی زنان، افزایش امکان دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و سلامت مادر و نوزاد، تنظیم خانواده،
بهداشت باروری درمان بیماری‌های
منتقل شونده از راه جنسی، بدخیمی‌های دستگاه تناسلی، تشخیص و درمان نازایی، آموزش در زمینه سلامت باروری، به ویژه در
جوانان و نوجوانان به همراه برآوردن نیازهای تحصیلی و خدماتی این گروه به منظور قادرسازی آنان به برخوردی مثبت و
مسئولانه با تمایلات جنسی خود، حقوق جنسی زنان و نیز مشارکت مردان در سلامت باروری، سلامت دوران یائسگی، بهداشت سالمندان
و روابط متقابل احترام‌آمیز و برابری جنسیتی و به طور کلی ارتقای سطح سلامت تمام زنان و مردان با شرایط
متفاوت (درآمد، سن، مذهب و… ) می‌باشد.

این خدمات بهداشتی ارائه شده (در باروری) کدام‌اند؟ بهداشت باروری در حیطه مراقبت‌های اولیه بهداشتی، خدمات زیر را ارائه می‌دهد:

– مشاوره؛ اطلاع‌رسانی؛ آموزش؛ ارتباطات در زمینه مراقبت‌های اولیه بهداشتی – مراقبت‌های نوزادان به ویژه تغذیه با شیر مادر

–
مراقبت‌های بهداشتی کودکان و ترویج تغذیه سالم دوره کودکی

– خدمات مربوط به مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان، زایمان
ایمن و مطمئن

– مراقبت‌های بهداشتی زنان؛ مشتمل بر پیشگیری و درمان مناسب بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز، کنترل و
درمان سرطان‌های دستگاه تولید مثل

– خدمات تنظیم خانواده

– مراقبت‌های بهداشتی نوجوانان؛ میانسالان و سالمندان برای رسیدن به این
خدمات که طیف وسیعی هم دارند، چه برنامه‌هایی داشته‌اید؟ به علت وسعت کار، هر قسمت به اداره‌ای که زیرمجموعه این
دفتر است سپرده شده است.

بهداشت باروری

ادارات دارای برنامه در راستای اهداف بهداشت باروری عبارت‌اند از: – نوزادان – ترویج تغذیه با شیر مادر – کودکان
(برنامه مانا و کودک سالم) – سلامت مادران – سلامت نوجوانان؛ جوانان و مدارس – میانسالان – سالمندان – تنظیم
خانواده – بهداشت باروری جمعیت علت نام‌گذاری اداره‌ای به نام «سلامت نوزادان» چه بوده است؟

با توجه به اینکه در ایران سالانه
حدود ۳۵۰۰۰ مرگ حول و حوش تولد (Perinatal) و ۰۰۰/۲۰ مرگ نوزادی (Neonatal) رخ می‌دهد و مرگ‌های حول و حوش
تولد و نوزادی سومین عامل شایع از دست رفتن سال‌های عمر (تمام سنین) در کشور هستند و همچنین در جهان
نیز سالانه حدود ۸ میلیون کودک، یا مرده متولد می‌شوند یا یک ماهگی خود را نمی‌بینند و تقریبا تمامی این
مرگ‌ها (حدود ۹۸ درصد) در کشورهای درحال توسعه رخ می‌دهد و از ۷ میلیون مرگ شیرخواری در هر سال، دوسوم
آن‌ها در دوره نوزادی رخ می‌دهد، مرگ پری ناتال حدود ۷ درصد بارجهانی بیماری‌ها را شامل می‌شود.

بار جهانی مرگ نوزادی، به تنهایی از بار بیماری مالاریا و تمام بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن بیشتر است.
توجه به این گروه سنی از اهمیت خاصی برخوردار است.

برنامه‌ها و اهداف اداره سلامت نوزادان کدام‌اند؟ کاهش مرگ و میر نوزادان کاهش تکامل نابهنجار و کم وزنی هنگام تولد
کاهش بیماری‌های ژنتیکی نوزادان مراقبت از نوزادان کم وزن و نوزادان نارس مراقبت‌های بهداشتی اساسی نوزادان انجام برنامه سطح‌بندی مراقبت
از نوزادان در کشور احیا نوزادان کاهش بیماری‌های دوره نوزادی اهم سرفصل‌های فعالیت اداره «ترویج تغذیه با شیر مادر» کدام‌اند؟

– فعال نمودن کمیته کشوری ترویج تغذیه با شیر مادر – فعال نمودن کمیته‌های دانشگاهی و هسته‌های آموزشی – برنامه‌ریزی
طرح مراقبت کانگورویی (مراقبت آغوشی مادرانه) در ۱۰ دانشگاه – تداوم و تقویت برنامه شیر مادر در بیمارستان‌های دوستدار کودک
و تقویت قانون شیر مادر کارهای در دست اجرای اداره

«سلامت کودکان» چیست؟

– کاهش مرگ و میر کودکان زیر
یک سال – کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنج سال – برریس پایش رشد کودکان – ارزیابی وزن کودکان
– بررسی عوامل موثر بر توقف رشد و وزن کودکان – بررسی تکامل و نمو کودکان – بررسی وضعیت تغذیه‌ای
کودکان – کاهش آسیب‌پذیری کودکان در برابر حوادث – اجرای برنامه عملیاتی کودک سالم – اجرای برنامه عملیاتی کودک ناخوش
– اجرای برنامه عملیاتی CIMCI با توجه به نقش مادران در جامعه اداره «سلامت مادران» چه برنامه‌هایی را برای حفظ
سلامت و رفاه این قشر مهم جامعه دارد؟

شاخص مرگ مادر (MMR) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه در جهان است
که باید براساس اهداف توسعه هزاره (Millennium Development goals) نسبت مرگ و میر مادران کشور تا سال ۲۰۱۵ میلادی ۷۵
درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ میلادی کاهش یابد.

(یعنی ۲۲-۱۸ در ۱۰۰ هزار موالید زنده در سال ۱۳۹۴) براین اساس؛ این اداره برنامه‌های زیر را در دست اجرا
و بررسی دارد:

۱- انجام مراقبت‌های اساسی مادران الف: کاهش مرگ و میر مادران ناشی از مسمومیت‌های حاملگی و خونریزی
ب: کاهش مرگ و میر مادران ناشی از زایمان‌های طولانی ج: کاهش مرگ و میر مادران ناشی از عفونت‌های پس
از زایمان د: کاهش بروز شیوع بیماری‌های مقاربتی در زنان باردار ه: کاهش کم خونی فقر آهن در زنان باردار

۲- ارتقاء، حفظ و نگهداری سلامت مادر در دوران بارداری الف: پیش‌بینی عوارض بارداری و پیشگیری از آن‌ها ب: تشخیص
موارد پرخطر و توجه ویژه به آن‌ها ج: برطرف کردن اضطراب و ترس همراه با زایمان د: آماده‌سازی مادر برای
شیردهی موفق ه: کاهش میزان ابتلاء مادر و نوزاد به بیماری‌ها و: جلوگیری از حاملگی‌های ناخواسته و کاهش سقط غیرقانونی
جنین ز: کاهش بیماری‌های ژنتیکی

۳- کاهش میزان سزارین

۴- افزایش پوشش زایمان ایمن

۵- افزایش پوشش زایمان بدون درد

آشنایی با بهداشت باروری

دارویی و غیردارویی برنامه‌های اداره «تنظیم خانواده» چیست؟

– افزایش کمی و کیفی برنامه‌های تنظیم خانواده الف: پرهیز از کودک
ناخواسته ب: داشتن کودک به تعداد دلخواه ج: تنظیم فواصل بین بارداری‌ها د: اطلاع‌رسانی و آموزش خانواده‌ها – مشاوره و
معاینه قبل از ازدواج – مشاوره و معاینه در زمان ازدواج و بعد از آن – مشاوره ژنتیک – آموزش
درباره روابط آمیزشی – آموزش درباره بچه‌داری –

ایجاد هسته ناباروری علت ایجاد «اداره جمعیت» چیست؟

به دلیل TFR بالا،جمعیت ایران طی ۶۰ سال گذشته دست کم چهار برابر شده و از ۱۵ میلیون نفر در سال ۱۳۲۵ به
۷۰ میلیون نفر در سال ۱۳۸۵ افزایش یافته است.
نتایج اولیه سرشماری اخیر، جمعیت کشور را بالغ بر ۷۰ میلیون نفر اعلام کرده است که نشان‌دهنده میزان رشد جمعیت
معادل ۷/۱ درصد در طول ده‌ساله اخیر است.
براساس اطلاعات موجود، بالاترین TFR در فاصله سالهای ۶۵-۱۳۵۵ بوده که تا سال ۱۳۶۸ ادامه یافته است و پس از
آن روند کاهشی داشته است.

هدف ایجاد اداره سلامت جوانان و نوجوان چیست؟

از آنجا که نوجوانان و جوانان برای حفظ سلامت خود و بویژه
باروریشان از اطلاعات، تجربه و امکانات کمتری نسبت به بزرگسالان برخوردارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و لازم است
تا اهمیت خاصی برای سلامت باروری نوجوانان و جوانان در برنامه‌های بهداشت باروری و پیشگیری از رفتارهای پرخطر در نظر
گرفته شود.

جمعیت جوان کشور بیش از ۲۳ میلیون نفر می‌باشد که ۱۶ میلیون آن‌ها در سن مدرسه هستند.
این گروه در معرض رفتارهای آسیب‌زا و پرخطر بوده و پیشگیری از این امور در دوران نوجوانی و جوانی می‌تواند
باعث کاهش بار بیماری‌ها در سال‌های آینده عمر و بویژه در دوران میانسالی شود و از میزان آسیب‌های اجتماعی و
اقتصادی در آینده بکاهد.

به چه علت توجه به میانسالان اهمیت دارد و برنامه‌های در دست این اداره کدام است؟ این گروه سنی جمعیت
زیادی از کشور را شامل می‌شوند و بیشترین روزهای از دست رفته کاری به این گروه مربوط می‌شود و در
اثر بیماری بزرگسالان، بیشترین فشار اقتصادی بر جامعه وارد می‌شود.
بیماری‌ها در این گروه؛ بر میزان درآمدزایی و نوع هزینه‌ها و ایجاد مضیقه مالی برای سایر افراد خانواده (از نظر
بهداشت و درمان) تاثیر دارد.

از طرفی تفاوت چهره سلامت و بیماری در این گروه سنی و وابستگی زیاد آن به مسائل فرهنگی ، اجتماعی
و شیوه مالوف زندگی توجه به این گروه سنی را می‌طلبد و این اداره با هدف کاهش اختلالات شایع دوران
میانسالی و بهبود شیوه زندگی در میانسالان پیش می‌رود.
اهداف اداره «سلامت سالمندان» عبارت‌اند از: بهبود شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی تدوین بسته خدمتی مراقبت‌های ادغام یافته سالمند
(پایلوت در ۴ دانشگاه) تربیت نیروی انسانی مناسب برای ارائه مراقبت‌های خاص سالمندی از طریق هماهنگی با معاونت آموزشی .

بیشتر بدانید از دلیل اهمیت بهداشت و سلامت زنان در چیست؟

همه ی گروه های زنان، نیازمند حمایت جدی برای ارتقای همه جانبه ی کیفیت زندگی و سلامت هستند.
درباره ی نقش و اهمیت سلامت زنان، به دو نکته ی مهم باید اشاره کرد: اول، ارتباط سلامت زنان با سلامت
خانواده و جامعه و دوم، اهمیت سلامت زنان و بهداشت باروری .

گفتن این نکته نیز ضروری است که زنان چه ارائه کننده ی خدمات بهداشتی و چه گیرندگان خدمت
باشند، باید در برنامه ریزی ها در نظر گرفته شوند و از وظایف اصلی دولت، فراهم کردن این شرایط
است. بررسی ها نشان داده است که بیماری و مرگ ومیر مادر، بر سلامت اعضای خانواده، آثار نامطلوبی
به جا می گذارد و ناتوانی و رفتارهای آن ها، می تواند بر همه ی ابعاد سلامت خانواده اثر بگذارد.

* سلامت و بهداشت باروری به چه معناست؟

بهداشت باروری، یکی از ضرورت و پیش نیازهای رسیدن به توسعه ی پایدار در جوامع کنونی است.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بهداشت باروری عبارت است از سلامت جسمی، روانی
و رفاه اجتماعی که مرتبط با سیستم تولید مثل و روند کارکرد آن است.

این مقوله با ارائه ی طیف وسیعی از خدمات بهداشتی، سلامت درتمام طول زندگی (از تولد تا مرگ)
را در برگرفته و هدف آن کمک به افراد و خانواده ها در زمینه ی بهبود وضعیت بهداشتی، توان مندسازی زنان،
افزایش امکان دست رسی به مراقبت های بهداشتی، سلامت مادر و نوزاد، تشخیص و درمان نازایی،
آموزش در زمینه ی سلامت باروری، سلامت دوران یائسگی، بهداشت سال مندان و به طور کلی،
ارتقای سطح سلامتِ تمام زنان و مردان با شرایط متفاوت (سن، مذهب و…) بهداشت باروری است.

مسئولان بهداشتی باید به تولید مثل و باروری ـ که اصل بقای بشر و حقی برای زن است ـ توجه کنند
و بر همین اساس، سلامت، باروری و زایمان، از مهم ترین موضوع ها هستند. حق مادرشدن،
با توجه به تفاوت های فردی و موقعیت و شرایط جغرافیایی، نژادی، تغذیه و آداب و رسوم اهمیت
ویژه ای دارد؛ بنابراین، تعیین محدوده ی سنی برای ازدواج و بارداری، مغایر با حقوق مادری و تشکیل خانواده است.

بهداشت باروری

* بهترین سن باروری چه سنی است و آیا تعیین محدوده ی سنی برای بارداری صحیح است؟
این مسئله در دیگر کشورها چگونه تعیین می گردد؟

طبق تعریف علمی و از نظر فیزیولوژی، سن باروری از پانزده تا ۴۹سال تعیین شده است؛ بنابراین،
تعیین محدوده ی زمانی و سنی برای مادرشدن، در واقع، نوعی محروم کردن مادر از حق خودش
است؛ برای مثال، تعیین سن بارداری بین هجده تا ۳۵سال، زمان بسیار کمی را در اختیار مادران
برای برنامه ریزی فرزندآوری قرار می دهد و با توجه به افزایش میانگین سن ازدواج و دیر بچه دارشدن، در نهایت می توانند یک یا دو فرزند به دنیا آورند.

تحقیق ها نشان می دهد: میانگین سن باروری طی سال های اخیر در کشورهای غربی، افزایش چشم گیری
داشته؛ طوری که بین سال های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۶ میزان زایمان در زنان چهل ساله و بالاتر از ۶/۱درصد به ۳درصد
رسیده است. در آمریکا، میزان زایمان بین سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۶ در زنان چهل تا ۴۴ساله و ۳۷ تا ۳۹ساله، پنجاه تا هفتاد درصد افزایش داشته است.

iranvij.ir / hawzah